Os oes gennych Feibl wrth eich penelin, trowch os gwelwch yn dda i Lyfr Esther, i bennod 2 a 3.
Esther 2:1-20
Canlyniad cystadleuaeth oedd dewis Esther (2:2,3). Dyma fersiwn cynnar o’r ‘Pwy yw’r bertaf?’ cyfoes! Dengys y cystadlaethau ‘brenhines y lle-a’r-lle’ nad yw dyn wedi datblygu lawer ers y dyddiau cynnar hyn.
Ar orchymyn y brenin ni allasai Iddewes wrthod. Newidiwyd enw Hadassab i Esther, sef ffurf ar Ishtar, Fenws Berso-Fabilonaidd, duwies cariad. Yng nghanol llwyddiant ei dewis, ni chawsai ddatguddio ei hachau: Ond ni fynegasai Esther ei phobl na’i chenedl canys Mordecai a orchmynasai iddi nad ynganai, ‘Roedd ofn yn teyrnasu ym malan y brenin ac ym mherthynas brenin a brenhines.
Awgrymir gan rai y seiliwyd darlun Esther ar stori Phaedymion, merch o Bersia, a achubodd ei phobl o deyrnasiad creulon y Magi. Edrydd Herodotus stori Phaedymion.
Esther 2:21-23
Mae cynllwynio yn erbyn brenhinoedd ac awdurdodau gwladwriaethol yn rhan o hanes y byd erioed ... ildiodd Bigthan a Theres, dau o ystafellyddion y brenin, sef o’r rhai oedd yn cadw y trothwy, a cheisiasant estyn llaw yn erbyn y brenin Ahasferus.
Dilyn cynllwyn gyda lladd ... am hynny crogwyd hwynt ill dau ar bren. Ni all cynllwyn aros yn ei unfan.
Awgrymir i’r stori gael ei threfnu’n wael yn y fan hon oherwydd ni feiddiai Mordecai anfon ei adroddiad o’r cynllwyn trwy Esther o bawb, ac felly gwanhau ei gyngor ei hun iddo beidio â datguddio ei pherthynas ag ef. Mae’n debyg mai Haman a gafodd y neges, ac felly enynnodd eiddigedd hwnnw.
Sonia Paul yn Effesiaid 6:11 am gynllwynion diafol. Ystyr ‘cynllwyn’ mewn Groeg yw ‘amgylchffordd’, a chan fod cynllwynwyr yn cymryd ‘ffordd o amgylch’ yr hyn sydd iddynt yn drafferth, daeth y gair i ddynodi ‘cynllwyn’, da neu ddrwg.
I gyfarfod â chynllwynion diafol, meddai Paul, rhaid gwisgo holl arfogaeth Duw.
Esther 3
Gwrthyd Mordecai ymgrymu i Haman, a dyma ddechrau’r ymosodiad ar yr Iddewon. Mewn hanes nid yw’r ymdrech i ddifa’r Iddewon yn beth anghyffredin. Ceir cofnod hanesyddol o ymdrechion Antiochius rhwng 175-164 CC i ladd yr Iddewon na phlygasant i Seus yn y Deml.
Mordecai oedd y ‘gwrthwynebwr cydwybodol’ yn yr argyfwng a daw ei ddewrder yn hysbys i awdurdodau'r llys. Cynddeirioga Haman a daw at y brenin i ddeddfu ar ladd yr Iddewon i gyd. Nid oes dim yn rhy ddrwg a all ei ddweud i’w henllibio: ... nid ydynt yn gwneud cyfreithiau y brenin; am hynny nid buddiol i’r brenin eu dioddef hwynt. Cynigir gwobr i’r sawl a wna’r anfadwaith.
Gŵr ofergoelus oedd Haman yn bwrw coelbren i ddewis diwrnod ffafriol i daro’r gelyn. Dinistrir yr holl Iddewon yn ieuanc ac yn hen, yn blant ac yn wragedd, mewn un dydd.
Gorffen y bennod yn arwyddocaol: ... y brenin hefyd a Haman a eisteddasant i yfed a dinasyddion Susan oedd yn athrist.
