Y tro hwn, mae’r LLINELL yn arwain at y LLIW, ac mae’r LLUN yn drwm o liw.

Maddeued y gwamalu, ond eiddo hwn yw’r llinell! Kermit the Frog: It’s not easy being green.

GWYRDD: lliw'r môr; lliw ‘pleidiol wyf i’m gwlad’; gwyrdd dolydd y borfa, llethr y llus a llwyni’r dail; lliw tyfiant, cynnydd, gobaith. GWYRDD y blagur yn glasu perth a llwyn, GWYRDD y mynd a’r dod o dan y bondo. GWYRDD bywyd.

Ond ‘roedd Kermit the frog ar Sesame Street yn iawn i ddweud: It’s not easy being green. Mae GWYRDD yn lliw anodd. It’s not easy being green. Pam? Oherwydd gwyddom am gwymp anochel y dail, gwyddom pa mor eiddil yw’r briallu, gwyddom am heth a hirlwm gaeaf, gwyddom am bwysau’r barrug ar ein bywyd. Gwyddom am dorri blodau yn eu blagur. Felly, It’s not easy being green.

Yn un o’i gerddi meddai’r bardd Philip Larkin: Life is first boredom, then fear/whether we use it or not it goes.

It’s not easy being green oherwydd gwyddom fod Larkin wedi cydio yn rywfaint o’r gwirionedd am fywyd: mae ei ddiwedd yn anochel, ond mae GWYRDD Duw yn mynnu bod ein holl reswm weithiau’n ein dallu rhag inni weld yr hyn sy’n glir. Mae gwybod cymaint yn ein twyllo rhag inni gredu'r hyn sy’n wir. Mae ‘na fwy, llawer llawer mwy i fywyd na’r hyn a wêl Larkin a’i debyg.

Er enghraifft, ystyriwch GWYRDD yr elfen ysbrydol a berthyn i fywyd. Sut mae deall yr elfen honno mewn bywyd? Sut mae esbonio syndod a rhyfeddod bywyd? Hap a damwain? Os mae diwedd yw’r bedd, mae’n rhaid i ni felly dderbyn mae hap a damwain hefyd oedd dyweder Consierto Mozart i ffidil yn D, neu’r Gloria o Offeren Bach yn B leiaf, neu A Love Supreme gan John Coltrane. A’i hap a damwain oedd gwaith Monet, Van Gogh, Caravaggio, Rembrandt? Ydi’n holl ymdrechion ninnau er daioni yn ddim byd ond dail yn tindroi yng nghorneli’r bydysawd? It’s not easy being green oherwydd bod gwyrdd ein ffydd yn galw arnom i gredu fod bywyd yn fwy, yn llawer fwy na llusern bapur mewn corwynt.

Credwn a chyhoeddwn fod Duw wedi ein creu ni, fod Duw ac yn ein caru ni. O gredu hynny, sut allwn gredu mai’r bedd yw diwedd byw? Os ydym yn blant i Dduw sut allwn gredu y buasai Duw yn bodloni gweld ni’n darfod amdanom? Ni fuasai’r un tad dynol yn caniatáu colli'r un o’i blant, a ydym felly i gredu y buasai Duw, ein Abba ni, yn caniatáu hynny? Gosododd y bardd Wordsworth pen i bapur yn ei golled a’i hiraeth, Would it not be blasphemy to say that we have more love in our nature than God does. Can it be, meddai, that God is the most unscrupulous waster in the universe - making great personalities only to throw them away?

Geiriau da yw oherwydd ac ond, felly: It’s not easy being green oherwydd bod GWYRDD ffydd yn galw arnom i gerdded ar hyd llwybrau duon y byd, a’n calon yn llawn o’r sicrwydd byrlymog mae anwiredd yw gorwel marwolaeth fel pob gorwel arall.

It’s not easy being green ond mae GWYRDD ffydd yn galw arnom i gerdded ar hyd llwybrau duon y byd, a’n calon yn llawn o’r sicrwydd byrlymog mae anwiredd yw gorwel marwolaeth fel pob gorwel arall.

Y LLIW yw GWYRDD.

GWYRDD yw lliw'r Atgyfodiad. Gellid dadlau am hynny wrth gwrs, ond cystal cyfaddef, mae yna gant a mil o bethau y gallem ddadlau yn eu cylch wrth drafod yr Atgyfodiad! Oedd y bedd mewn gwirionedd yn wag? Pa mor real, pa mor ddibynadwy oedd y tystion gwreiddiol i’r atgyfodiad? Ac yn y blaen, ac yn y blaen. Nid oes modd ateb y cwestiynau hyn a’u tebyg yn llwyr ac yn llawn, ac mewn ffordd sydd wrth fodd pawb! Ond un peth sydd yn hollol glir. Ar ôl Calfaria, roedd y disgyblion yn hollol anobeithiol, ac yna daeth GWYRDD Duw. Trawsnewidiwyd y bobl ansicr, ofnus, digalon rhain. Beth bynnag a ddigwyddodd, digwyddodd rhywbeth i godi’r bobl hyn o’r bedd yr aethant iddo wedi marw Iesu, codasant o’r bedd hwnnw yn gymeriadau hollol newydd. Pedr yn wan a gwamal pan arestiwyd Iesu’r noson olaf honno, ond ar ôl yr Atgyfodiad yn gymeriad nad oedd arno ofn neb na dim. Rhywsut mae rhaid egluro’r newid anghyffredin hwn mewn pobl gyffredin. Doedd dim amheuaeth gan y disgyblion beth oedd tu nol i’r newid mawr hwn. Meddent, bob un, fod y newid wedi digwydd oherwydd iddynt gyfarfod a’r Crist byw a bendigedig. Pa ffurf bynnag cymerodd y cyfarfod hwnnw, ‘roedd yn ddigon i’w hargyhoeddi nhw fod Iesu fyw. It’s not easy being green oherwydd bod yn wyrdd yn golygu cyhoeddi i genhedlaeth a’i heddiw’n wacter fod bywyd yn anorchfygol. Nid caethwas yw bywyd yn nheyrnas angau, ond i’r gwrthwyneb, mae angau yn gaethwas yn nheyrnas bywyd.

GWYRDD: lliw'r môr; lliw ‘pleidiol wyf i’m gwlad’; gwyrdd dolydd y borfa, llethr y llus a llwyni’r dail; lliw tyfiant, cynydd, gobaith. GWYRDD y blagur yn glasu perth a llwyn, gwyrdd y mynd a’r dod o dan y bondo. GWYRDD: lliw hen frigau yn ymsythu. GWYRDD, y lliw a dry'r awel oer yn fwynach, lliw'r gobaith eto am gyflawni gobeithion.

Beth yw Gobaith? Y gwybod o dan y llwch a’r lludw - fod bywyd yn bod.

Mentrwn obeithio a beiddio gwneud. Dyma neges, a chymorth i fyw GWYRDD: adnabod Duw yn obaith byw.

*The Road to Emmaus*, Daniel Bonnell (g.1954)

Y LLUN.

Mae Daniel Bonnell yn byw a gweithio yn yr Unol Daleithiau. Mae Bonnell yn gyson ymdrin â hanesion cyfarwydd y Beibl, a hynny yn effeithiol iawn.

Meddai wrthynt, "Beth yw’r sylwadau hyn yr ydych yn eu cyfnewid wrth gerdded?" Safasant hwy, a’u digalondid yn eu hwynebau. Atebodd yr un o’r enw Cleopas, "Rhaid mai ti yw’r unig ymwelydd â Jerwsalem nad yw’n gwybod am y pethau sydd wedi digwydd yno y dyddiau diwethaf hyn." "Pa bethau?" meddai wrthynt. Atebasant hwythau, "Y pethau sydd wedi digwydd i Iesu o Nasareth ..." (Luc 24:17-19 BCN)

Sylwch ar liwiau’r llun: Du.

Du: Fy Nuw, fy Nuw, pam yr wyt wedi fy ngadael? (Salm 22:1 BCN).

Du ein dyfnderau dynol, du yr enbydrwydd sydd mewn dynion.

Du tywyllwch dydd - nos dywyll o ganol dydd hyd dri o’r gloch y pnawn.

Du ymerodraeth Pilat

Du crefydd Caiaffas

Du breuddwyd Jwdas

Du dryswch Pedr

Du'r gweddill a’u penne yn eu plu.

Du uchelgais Herod

Du'r bedd.

Du diwedd y daith.

Du'r tywyllwch.

Du'r tywyllwch anorchfygol.

Du, a ... coch.

Coch grym a thrais.

Coch y cynllwynio.

Coch ... aeth un o’r Deuddeg ... at y prif offeiriad a dweud, beth a rowch imi os bradychaf ef i chwi. (Mathew 26: 14 BCN)

Coch y tân golosg: ... yr oedd Simon Pedr yn sefyll yno yn ymdwymo. Meddent wrtho ... Tybed a wyt tithau’n un o’i ddisgyblion? (Ioan 18:25 BCN)

Coch cywilydd.

Coch y rhegi a thyngu.

Coch crib y ceiliog.

Gwadodd yntau ... Ac ar hynny, canodd y ceiliog (Ioan 18:27 BCN).

Gwin coch; yn goch fel gwaed yng nghwpan swper y Pasg.

Grawnwin coch wedi malu dan draed.

Coch gwaed, gwaedu ...

Coch calon yn torri.

Ond ... hefyd, glas.

Glas yr annisgwyl?

Oni ddigwyddodd yr amhosibl?

Oni ddigwyddodd yr anhygoel?

Bore’r Trydydd Dydd. Daeth y croeshoeliedig o’i fedd!

Glas ... a melyn.

Melyn y golau: mae ynom oleuni sy’n anorchfygol.

Melyn: aur. Bu Duw'r alcemydd ar waith yn a thrwy’r cyfan. Fe drodd y coch a’r du yn aur pur a choeth.

Mor ddiddeall ydych, ac mor araf yw eich calonnau i gredu’r cwbl a lefarid y proffwydi! Ond oedd yn rhaid i’r Meseia ddioddef y pethau hyn, a mynd i mewn i’w ogoniant? (Luc 24:25 BCN)