Salm 139
Salm orfoleddus yw’r salm hon, salm yn ffrydio o weledigaeth o arucheledd hollbresenoldeb Duw, ac ehangder ei hollwybodaeth. Ynddi cawn bortread o Dduw fel barnwr, arweinydd, gwehydd a bydwraig, ond yn bennaf oll, cyfaill yw Duw, cariad ydyw. Mae’r Salm yn ein gwahodd i glosio at Dduw, yr hwn sydd yn fythol agos atom ni.
Mae’r salm yn agor (adnodau 1 - 6) gyda’r salmydd yn cydnabod fod Duw yn ei adnabod nid yn unig yn well na neb arall, ond mewn ffyrdd nad sydd yn bosibl i neb arall. Penllanw’r adnodau agoriadol yw’r cyfaddefiad bendigedig: Y mae’r wybodaeth hon yn rhy ryfedd i mi; y mae’n rhy uchel i mi ei chyrraedd (6).
Yn yr ail adran (adnodau 7 - 12) mae’r salmydd yn datgan yn sgil adnabyddiaeth dreiddgar Duw ohono, nad oes un man yn bodoli lle nad yw Duw. Trwy gyfrwng cyfres o gwestiynau rhethregol a theithiau dychmygol, mae’r Salmydd yn ystyried pe bai modd iddo fynd i’r nefoedd fel Elias (2 Brenhinoedd 2: 9-10) neu ddisgyn i Sheol fel Cora a Dathan (Numeri 16: 29-33) buasai Duw eisoes yno. Dim ond y tywyllwch sydd ar ôl, ond ofer yr ymgais i ddianc rhagddo ym mhlygion y nos, mae Duw yno hefyd. Ym mhob man, ac ymhob peth mae Duw.
Mynegir hollbresenoldeb a hollwybodaeth Duw yn y gofal a gymerwyd i’n creu ni, meddai’r salmydd (adnodau 13-18). Crëwyd ni gyda gofal a chariad, mae Duw fel gwehydd wrth ei waith. Cynnyrch adnabyddiaeth Duw ohonom yw pob gallu, nwyd a dawn o'n heiddo. Cymaint yw rhyfeddod y salmydd nes iddo dorri allan mewn mawl ac addoliad: Clodforaf di, oherwydd yr wyt yn ofnadwy a rhyfeddol (14a).
Trawir nodyn annisgwyl, nodyn sydd allan o diwn a gweddill y salm, i’r fath raddau fel bod rhai ysgolheigion yn mynnu mae atodiad gan awdur yn nyddiau’r Macabeaid yw’r adnodau hyn. Er waetha hynny, mae’n rhaid i ni eu darllen a’u hystyried. Dyma apêl i weld cyfiawnder Duw ar waith, ac am nerth ac arweiniad o barhau’n ffyddlon. Cydio mewn cwestiwn oesol mae’r Salmydd wrth gwrs: Pam mae hollbresenoldeb a hollwybodol yn caniatáu i bobl ei herio’n yn ddichellgar, (a) gwrthryfela’n ofer yn (ei) erbyn (20)?
Mae Salm 139 yn dechrau: ... yr wyt wedi fy chwilio a’m hadnabod, ac yn gorffen: Chwilia fi, O Dduw, iti adnabod fy nghalon. Dyhead y Salmydd yw bydd Duw yn amlygu ein gwir natur a’n harwain tuag ato.
Ti yw Arglwydd fy mywyd, a bod yn ufudd i ti yw fy mhennaf anrhydedd. Amen.
(OLlE)
