Mae perthynas pobl yr Unol Daleithiau â gynnau yn anodd gennym i ddeall.
Yn 2008, cafwyd penderfyniad gan y Goruchaf Lys yno, bod yr Ail Welliant, the Second Amendment sydd yn darllen fel hyn: A well regulated Militia, being necessary to the security of a free State, the right of the people to keep and bear Arms, shall not be infringed yn gwarantu hawl i’r unigolyn cyfrifol, iach ei feddwl, ufudd i’r gyfraith i berchen gwn ei hun. Rhestrir amodau a chyfyngiadau amlwg a chall.
Ers blynyddoedd lawer bu’r National Rifle Association (NRA) yn prysur naddu’r amodau a chyfyngiadau rheini’n llai a llai; maent yn credu bod y fath amodau a chyfyngiadau’n yn tarfu ar ei hawliau cynhenid hwythau i ddwyn arfau er amddiffyn ei hunain, anwyliaid ac eiddo.
Wrth geisio ymateb i’r lladd yn Orlando, cydiodd yr Arlywydd Obama yn hyn o ofid:
We are also going to have to make sure that we think about the risks we are willing to take by being so lax in how we make very powerful firearms available to people in this country. And this is something that obviously I’ve talked about for a very long time.
My concern is that we start getting into a debate, as has happened in the past, which is an either/or debate. And the suggestion is either we think about something as terrorism and we ignore the problems with easy access to firearms, or it’s all about firearms and we ignore the role -- the very real role that that organizations like ISIL have in generating extremist views inside this country. And it’s not an either/or. It’s a both/and.
https://www.whitehouse.gov/blog/2016/06/12/president-obama-tragic-shooting-orlando
Yn sgil Orlando, nid oes geiriau cymwys. Ein gwaith cyntaf yw ymbwyllo, ymdawelu, a cheisio fel ag y medrwn, o bellter byd, i gynnal y galarus â’n gweddïau.
Ond, mae angen wedyn i geisio clywed a datgan yr hyn a ddywed ein ffydd am hawliau dynol. Y drafferth amlwg yw bod y Beibl yn sôn dim am ynnau, ond ceir adnod yn llyfr Deuteronomium sydd yn sôn am adeiladu tŷ newydd. Dwi’n credu bod cysylltiad.
Yn ein hymwneud ag eraill, myn y Beibl mae dyletswydd nid hawl sydd allweddol. Nid Beth sydd gen i hawl i wneud? yw’r cwestiwn allweddol, ond Sut mae’r hyn dwi’n dymuno cael gwneud yn mynd i effeithio ar bobl eraill? Cymer y Beibl yn gwbl ganiataol bod amodau a chyfyngiadau i ryddid personol. Maen prawf pob rhyddid, ydyw parodrwydd i’w ganiatáu i eraill - nid ei hawlio i ni ein hunain, na’i ddefnyddio i darfu ar ryddid eraill.
Yn yr ysbryd hwnnw, mae Deuteronomium yn cynnwys yr anogaeth hynod ymarferol hwn: Pan fyddi’n adeiladu tŷ newydd, gwna ganllaw o amgylch y to, rhag i’th dŷ fod yn achos marwolaeth, petai rywun yn syrthio oddi arno (22:8 BCN).
Neges syml ddigon sydd i’r adnod hon, ond allweddol; cyfoes a thra pherthnasol. Mae’r hawl i berchen gwn yn bwysig i nifer fawr o ddeiliaid yr Unol Daleithiau - dyma’r tŷ - ond mae to’r tŷ yn beryglus, felly rhaid gosod canllaw diogel o ddeddfwriaeth bendant yn ei le, i amddiffyn eraill.
Mae a wnelo’r adnod nid dim ond â’r hawl i berchen gwn! Beth bynnag yw’r tŷ yr ydym yn adeiladu - yn bersonol/gymunedol, yn wleidyddol/economaidd, yn grefyddol/ddiwylliannol - os oes bygythiad i’n cymdogion, dylid gwneud yr hyn oll a ellir ei wneud i ddileu’r perygl hwnnw. Ynglŷn â chymhwyso’r neges, holed pob un ef ei hun.
(OLlE)
