"Y mae Cristnogaeth yn wleidyddol neu nid yw’n ddim."
R. Gwynfor Evans (1/9/1912-2005)
Y mae Cristnogaeth yn wleidyddol neu nid yw’n ddim. Ceisiaf gyfiawnhau’r gosodiad eithafol hwn, gan ddechrau gyda datguddiad Iesu Grist o Dduw fel cariad. Hyn yw rhyfeddod mawr y bywyd dynol, fod y Creawdwr mawr tragwyddol, y mae ei fawredd yn gwbl annirnadwy, yn ein caru ni ei greaduriaid dynol bob yn un ac un. Amlygodd Iesu hefyd amcan bywyd dyn: gogoneddu Duw yw hynny trwy ei garu Ef a charu cymydog. Ym mywyd Iesu, roedd y ddau yn gwbl anwahanadwy...Ewyllys Duw yw sylfaen cariad dyn at gymydog.
(Gwynfor Evans: ‘Cristnogaeth Cymru a Heddwch’. 1986)
Am dair canrif bu’r Eglwys yn llwyddiant ysgubol. Yna daeth ymerawdwr Rhufain yn Gristion. Eisiau gorchfygu’n filwrol oedd Cystennin (272-337) a’i awydd oedd talu gwrogaeth i’r Duw hwnnw a fyddai’n ei gynorthwyo orau i wneud hynny. Am resymau gwleidyddol trodd Cystennin a’r Ymerodraeth Rufeinig yn Gristnogol.
Bu rhaid i Eglwys Iesu Grist wynebu’r demtasiwn a wynebodd Iesu ei hun: ...cymerodd y diafol ef i fynydd uchel iawn, a dangos iddo holl deyrnasoedd y byd a’u gogoniant, a dweud wrtho, ‘Y rhain i gyd a roddaf i ti, os syrthi lawr a’m haddoli i (Mathew 4: 8). Cynigwyd holl deyrnasoedd y byd i Eglwys Iesu Grist. A oedd hi i bylu disgleirdeb ei gweledigaeth er mwyn ennill yr holl fyd, neu a oedd i gadw’r weledigaeth yn eu disgleirdeb a cholli’r byd? Yn hyn, dewisodd Eglwys Iesu Grist yn wahanol i’w Harglwydd. Plygodd ei glin, a daeth y teyrnasoedd yn eiddo iddi. Ers hynny, bu’r Eglwys yn gymharol fethiant, gan mae nid llwyddiant yw i rywbeth oleuo fel cannwyll pan ddylai oleuo fel haul. Ildiodd ei gweledigaeth briod ei hun i weledigaeth plaid wleidyddol.
Nid yw tynged Eglwys Iesu Grist yn dibynnu ar ei chysylltiad â phlaid neu bleidiau gwleidyddol; yn hytrach dibynna ar gysylltiad byw â gwleidyddiaeth dragwyddol Deyrnas Crist.
Gwisg ein gwleidyddion, O! Arglwydd yr arglwyddi, â doethineb, pwyll, gostyngeiddrwydd a chyfiawnder. Plyg eu polisïau a’u cymhellion i wasanaeth Dy Deyrnas. Amen.
(OLlE)
