CYTGAN

Yr wyt i gyd yn brydferth, f’anwylyd;

nid oes yr un brycheuyn arnat.

(Caniad Solomon 4:7 BCN)

... nid oes yr un brycheuyn arnat. Defnyddia Paul yr un gair yn Effesiaid 5:27 i ddisgrifio Eglwys Iesu Grist ... er mwyn iddo ef ei hun ei chyflwyno iddo’i hun yn ei llawn ogoniant, heb fod arni frycheuyn na chrychni na dim byd o’r fath ... Mynnai Awstin Sant fod brycheuyn yn golygu'r diffygion yng nghyfryngau’r Eglwys, a chrychni y diffygion yn nibenion yr Eglwys.

‘Roedd ‘glân’ ac ‘aflan’ yn gyflyrau pwysig i’r Iddew, yn bersonol ac yn grefyddol. Cyflyrwyd cymundeb â Duw gan lendid seremonïol, ac er bod hynny’n syniad crefyddol, mae’n debyg iddo yn y lle cyntaf gael ei gysylltu â glendid corfforol. Felly, ‘roedd angen paratoad i gyfarfod â Duw.

Benthycwn brofiad Elfed (1860-1953) yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

Glanha dy Eglwys, Iesu mawr

ei grym yw bod yn lân;

sancteiddia’i gweddi yn ei gwaith

a phura hi’n y tân. Amen.

(OLlE)

DIWRNOD RHYNGWLADOL O HAPUSRWYDD

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Chi’n hapus d’edwch? Mae’n rhaid bod yn hapus heddiw! Mae’r Cenhedloedd Unedig wedi dethol heddiw fel Diwrnod Rhyngwladol o Hapusrwydd. Heddiw, byddwch hapus! Rhaid bod yn hapus drwy’r dydd heddiw!

Dychmygwch Beiriant Hapusrwydd. Dychmygwch gael cynnig y cyfle i gysylltu eich hunan wrth y peiriant hwnnw, a hynny am oes. Mae’r Peiriant Hapusrwydd yn hawlio eich bywyd yn gyfan, ond yn creu yn eich dychymyg bywyd cwbl newydd; bywyd sydd yn teimlo’n gwbl real. Mae’r Peiriant yn gwarantu gwireddu pob breuddwyd, dymuniad a dyhead o’ch eiddo. Go iawn, buasech yn gorwedd ym mherfedd y peiriant, ond yn eich dychymyg buasech yn cyflawni rhyfeddodau bach a mawr ... go iawn. A fuasech chi’n manteisio ar y cyfle hwnnw? Buasech chi’n barod i beidio byw go iawn er mwyn cael cogio byw yn hapus iawn?

Am wn i, mae hapusrwydd yn debyg iawn i sbectol. Fe allwch chi fod wrthi’n ddygn a dyfal yn twrio a chwilio am eich sbectol, heb i chi sylweddoli, trwy gydol y chwilio a thwrio fod y sbectol ar eich pen.

Mae’n rhaid i ymddiheuro i’r Cenhedloedd Unedig am fod mor ddilornus o’r bwriad i neilltuo un diwrnod i bobl cael meddwl am ystyr bod yn hapus. Yn bersonol ac yn genedlaethol, buddiol heddiw buasai ystyried anogaeth Albert Einstein (1879-1955): The best way to cheer yourself up is to cheer someone else up. Rhown gynnig arni, ac o wneud hynny bob dydd, gallasai bob dydd fod yn Ddiwrnod Rhyngwladol o Hapusrwydd.

　(OLlE)

SALM 119 - GRAWYS 2017

Sut y ceidw llanc ei lwybr yn lân?

Trwy gadw dy air di.

(Salm 119:9 BCN)

Nid i’w darllen ond i’w canu a’u hadrodd y cyfansoddwyd y salmau yn wreiddiol. Yng nghyfnod yr Hen Destament ychydig iawn o bobl oedd yn medru darllen. Dibynnent ar eu cof am storïau i’w hadrodd fin nos o gwmpas y tân, ac am emynau i’w canu yn y deml neu ar bererindod i Jerwsalem. Am fod yr Israeliad yn defnyddio a datblygu ei gof o’i blentyndod, gallwn fentro nad oedd yn cael llawer o anhawster i gofio unrhyw beth a fynnai. Er hynny, y mae’n debyg fod yna gryn dipyn o duchan a grwgnach pan fyddai’r Salm Fawr yn ymddangos yn y maes llafur yn ysgolion Jerwsalem. Nid am ei bod mor hir - er bod cant saith deg chwech o adnodau yn siŵr o drethu’r cof gorau - ond am fod y bardd yn ailadrodd yr un pwynt yn barhaus gyda mân wahaniaethau yn y testun, ac o’r herwydd yn gwneud y gân yn anodd cofio.

Ond, os oedd yr ailadrodd hwn yn anfanteisiol i’r disgybl Iddewig, y mae’n gymorth i’r esboniwr sy’n ceisio crynhoi neges y salm. Nid oes angen darllen ond ychydig o’r penillion wyth adnod i ddarganfod pwnc y Salmydd. Pwysigrwydd Gair Duw i’r unigolyn yw thema ganolog y bardd. Trwy’r cyfamod ar fynydd Sinai ‘roedd yr ARGLWYDD wedi rhoi’r Gyfraith i’w bobl er mwyn iddynt fedru byw mewn cymdeithas ag ef. Sylwer ar y geiriau cyfystyr a ddefnyddir gan yr awdur ym mhob adnod bron o’r salm i gyfeirio at y Gyfraith: barnedigaethau, gofynion, deddfau, barnau, addewid, ffyrdd, llwybrau, - geiriau sy’n awgrymu fod Cyfraith Duw yn cynnwys y cwbl sy’n angenrheidiol i’r sawl sydd am fyw'r ffydd fel y dylai.

Ti yw Arglwydd fy mywyd, a bod yn ufudd i ti yw fy mhennaf anrhydedd. Amen.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

... dyma’r ffrwyth mae’r Ysbryd Glân yn ei dyfu yn ein bywydau ni: cariad, llawenydd, heddwch dwfn, amynedd, caredigrwydd, daioni, ffyddlondeb, addfwynder a hunanreolaeth (Galatiaid 5:22,23 beibl.net).

Y rhinweddau a enwir gan Paul yn ei lythyr at bobl Iesu yn Galatia yw echel gwaith yr Ysgol Sul a PIMS y flwyddyn waith hon. Gweddïwn am fendith ein Duw, awdur pob rhinwedd a ffynhonnell pob daioni, fel y gall yr ifanc yn ein plith dyfu mewn ffydd a chynyddu ymhob rhinwedd da. Echel y sgwrs blant a’r wers Ysgol Sul bore Sul fydd daioni. Gweddill yr Oedfa bydd Owain yn parhau â’r gyfres o bregethau ‘Pobl y Testament Newydd’. Yn destun sylw gennym fore Sul fydd deuddeg a thrigain o bobl y Testament Newydd! Wedi hynny penododd yr Arglwydd ddeuddeg a thrigain, a’u hanfon allan o’i flaen (Luc 10:1 BCN). Ystyrir y deuddeg a thrigain cyn y daith, ar y daith ac wedi’r daith.

Bydd casgliad rhydd Oedfaon y dydd er budd Cymorth Cristnogol: Apêl Argyfwng Dwyrain Affrica.

Wedi’r Oedfa, cawn gyfle i barhau ein gwasanaeth yn y Tabernacl, yr Âis. Ein braint pnawn Sul (14:30) fel eglwys, fydd cael bod yn gyfrifol am baratoi te i’r digartref.

Un o’r pethau anffodus heddiw yw’r ysbryd dof sy’n nodweddu ein cenhadaeth a’n gweinidogaeth fel pobl Crist. Ni fyddech byth yn dychmygu neb yn cael ei gythruddo gan grefydd a chrefydda mor llipa! Ond peidied neb â chredu bod y tueddiadau hynny’n unwedd â hanes canolog y grefydd Gristnogol. Darllened Actau 19: 21-41! Dyma’r Efengyl yn bygwth, herio a dymchwel. Y mae’r Efengyl yn aflonyddu’r byd. Oni bai am gysgadrwydd ein crefydda dof byddai hyn o wirionedd mor eglur â’r dydd. Pan gyrhaeddodd yr Efengyl Siambr Fasnach Effesus yr oedd ffrwydrad yn anorfod. Beth bynnag a wnawn ni ohoni, y mae hanfod yr Efengyl yn ffrwydrol - chwyldroadol ydyw. Ein gwestai arbennig nos Sul fydd Demetrius, y gof arian. Cawn ganddo gip olwg ar ddigwyddiadau a goblygiadau’r cynnwrf mawr yn Effesus.

Bydd y gymdeithas yn parhau yn Koinônia: swper blasus a sgwrs ddifyr mewn bwyty Eidalaidd cyfagos.

Gan fod ein Gweinidog yn gwasanaethu mewn angladd ym Machynlleth pnawn dydd Llun bydd rhaid gohirio Genesis.

Bethania nos Fawrth (21/3; 19:30-21:00). Diolch i Margaret am ein croesawu. Y thema yw Cyfeillion Paul. Testun ein y sylw yn cyfarfod hwn bydd Timotheus.

Braint ein Gweinidog yw cael gwasanaethu ym Mhenrhys bore Mercher (22/3 10:30).

Cynhelir cyfres o fyfyrdodau dros gyfnod y Grawys dan nawdd Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd. Mr Ion Thomas fydd yn arwain yr olaf o’r cyfarfodydd buddiol hyn, ym Methel, Rhiwbeina (23/2; 19:30). Y thema fydd ‘Derbyn Crist trwy Weddi a Chymdeithas’. Gweddïwn am wenau Duw ar waith a chenhadaeth Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd.

Bore Gwener (10/2; 11:00): ‘Llynyddwch’. Paned wrth ymyl llyn llonydd y Rhath. Yn Terra Nova cawn gyfle i drafod, fesul pennod, llyfr Rowan Williams: Choose Life (Bloomsbury, 2013). Echel ein trafodaeth fore Gwener fydd Happiness or Joy? (t.191-199).

SLEMISH

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Mawrth 17eg: Dydd Gŵyl Padrig Sant - nawdd sant y Gwyddyl. Dethlir St Patricks Day ledled byd, a hynny’n frwd! Yng nghudd y tu ôl i’r holl shenanigans a shamrocks mae stori am ŵr ifanc dygn, dewr, dylanwadol - credadun.

Slemish neu’n draddodiadol Slieve Mish. Yn codi’n ddigywilydd o wastatir Antrim mae talp o gadernid folcanig: Slemish.

Slemish. Cyrchfan pererinion pob dydd Gŵyl Padrig Sant.

Yn ôl yr hen goel, yn y 5ed Ganrif herwgipiwyd y Padrig ifanc gan ymosodwyr o’r Iwerddon. Aethpwyd ag ef, ymhell o’i gynefin yng ngorllewin Prydain i Slemish. Ar lethrau Slemish y treuliodd Padrig flynyddoedd ei harddegau hwyr yn gaethwas i ddyn o’r enw Miluic. Blynyddoedd caled o ddiflastod beunyddiol oedd y rhain: bugeilio defaid ar Slemish.

Delwedd: Tony O'Neill

Slemish. Yn Slemish darganfu Padrig Dduw. Onid cwbl gyfan gamarweiniol yw’r cymal llyfn hwnnw ‘darganfu Padrig Dduw'?! Mae’r gwirionedd llawer fwy cyffrous: yn Slemish, darganfuwyd Padrig gan Dduw. Ar lethrau Slemish, cydiodd Duw yn Padrig.

Chwe blynedd yn ddiweddarach, llwyddodd Padrig i ddianc. Dihangodd o Slemish; dihangodd rhag caled gaethiwed Miluic y Gwyddel. Wedi dychwelyd i’w gynefin, daeth yr alwad. Galwad a fu yn hanes a phrofiad Padrig. Pa fath alwad oedd hon? Galwad at bwy? Galwad i ble? Clywodd Padrig Dduw yn galw yn yr iaith Wyddeleg. Galwyd Padrig i wasanaethu Iesu, ac amlygu Crist ymhlith y Gwyddyl, gan ddechrau gyda ... Miluic! Galwyd Padrig i weinidogaeth ymhlith a thros y rheini a’i herwgipiodd ac a fu mor ddi-hid ohono. Ie, galwad a fu. Ateb a fu, yn derfynol a di-droi’n ôl. ‘Roedd mor syml â hynny iddo, a phlygu wedyn y doniau a’r cyneddfau oll i ufudd-dod Iesu Grist. Dychwelodd Padrig i Iwerddon, dychwelodd at y Gwyddyl, dychwelodd at Miluic â ffydd yn rhodd.

Slemish. Bydd y ffyddlon y pererindota i Slemish ddydd Gwener. Pa rhyfedd? Dethlir bywyd a chyfraniad dyn a wrthododd ganiatáu i chwerwedd bywyd chwerwi ei fyw. Darganfu Padrig ryddid deublyg ein ffydd - rhyddid corff a rhyddid ysbryd. O ddarganfod y rhyddid deublyg hwn i ni'n hunain, a cheisio fel ag y medrwn i’w sicrhau i eraill, saint fyddwn ninnau hefyd, bob un.

(OLlE)

CYTGAN

Wele di yn deg, fy anwylyd,

Wele di yn deg.

(Caniad Solomon 4:1 WM)

Mor brydferth wyf, f’anwylyd,

mor brydferth wyt!

(Caniad Solomon 4:1 BCN)

Un o’r geiriau amlycaf yng Nghaniad Solomon yw teg ac nid yw’n air i’w ddibrisio. Y mae’r hardd a’r teg yn apelio at berson: cyffyrddir â rhannau tyner ei bersonoliaeth, ac yn aml fe’i cynhyrfir yn arhosol trwy’r cain a’r prydferth. Nid rhyfedd felly i’r Beibl afael yn y darlun a sôn am brydferthwch a thegwch Duw.

Dylai addoliad pobl Ddyw adlewyrchu harddwch, gan y gŵyr y gwir addolwr am brydferthwch sancteiddrwydd. Perthyn tegwch a harddwch i’n ffydd, gan fod gwrthrych ein ffydd yn hardd a theg. Mae elfen ddengar yn perthyn i Gristnogaeth. Pan baid â denu, paid â bod yn Gristnogaeth. Boed i Dduw ein cynorthwyo i wneud tegwch Iesu yn degwch ei eglwys.

Benthycwn brofiad Robert Louis Stevenson (1850 -94) yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

Went to Church today, and was not depressed.

(OLlE)

SALM 119 - GRAWYS 2017

Y mae dy air yn llusern i’m troed, ac yn oleuni i’m llwybr.

(Salm 119:105 BCN)

Dyma’r adnod a ddyfynnir amlaf i fynegi ein dyled i’r Beibl. Mae’r Gair yn goleuo holl amrywiol lwybrau ein byw.

Mae’r Gair yn taflu goleuni ar ein harian: ein prynu, gwerthu, cynilo a dyledion. Fe’n rhybuddia rhag troi'r anghenraid i’n byw yn wrthrych addoliad yn ein bywyd.

Mae’r Gair yn taflu ei oleuni ar ein haddoliad: yn ei lewyrch sylweddolwn mai tasg yr eglwys yn lleol (ac felly’n fyd-eang) yw cyflwyno’r datguddiad dwyfol ac nid damcaniaethau dynol. Rhaid wrth Efengyl sy’n ddatguddiad gan gydnabod nad yw datguddiad bob amser yn dderbyniol!

Mae’r Gair yn taflu ei oleuni ar ein hunanoldeb. Yn nhymor y Grawys, buddiol yw oedi ennyd i gofio fod hunanymwadiad yn gyfrwng i ddiogelu gwareiddiad, tra bod hunanoldeb yn gyfrwng i ddifa gwareiddiad.

O! Dad, dyro i ni sylweddoli fod y Gair yn llewyrch ar ein llwybrau oll. Amen.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Edrychwn ymlaen at y Sul nesaf; Sul llawn, ac amrywiol ei fendithion: i gloi Pythefnos Masnach Deg, Dianne a Marged fydd yn arwain yr Oedfa Foreol Gynnar (12/3 am 9:30 yn y Festri).

Bydd cyfle i gyfrannau nwyddau tuag at Fanc Bwyd Caerdydd yn ystod y dydd a bydd brecwast bach a nwyddau Masnach Deg yn y Festri wedi’r Oedfa.

Dros y Sul, bydd ein Gweinidog y parhau â’r gyfres o bregethau ‘Pobl y Testament Newydd’. Testun ein sylw bore Sul (10:30) fydd Erastus (Rhufeiniaid 16:23b). Un o gyfeillion Paul yng Nghorinth oedd Erastus. Yn ddyn pwysig; un â grym a dylanwad ganddo yn y ddinas. Erastus oedd trysorydd y ddinas, neu yn ôl William Morgan, yn oruchwyliwr y ddinas. Mae Erastus yn ein hatgoffa o dri pheth: mae pob gwaith gan Gristion yn ostyngiad gerbron Duw. Crefydd aneffeithiol yw’r grefydd swil; ac yn olaf, mae costau bywyd yn anhraethol bwysicach na chostau byw.

Testun ein sylw liw nos (18:00) fydd Iago Apostol. Y cyntaf o blith y deuddeg disgybl i farw’n ferthyr. Nid heb achos arbennig y dewisodd Herod Agrippa roi taw ar Iago a’i ladd â’r cleddyf. Er na wyddom y manylion y mae’n amlwg nad dyn y gellid ei anwybyddu oedd Iago, ac fe gredodd Herod ei fod yn rhoi ergyd lem i’r Eglwys ifanc wrth ladd Iago.

Pysgotwr oedd Iago wrth ei alwedigaeth, ac ‘roedd ef a’i frawd Ioan ymhlith y pedwar cyntaf a alwyd gan Iesu i fod yn bysgotwyr dynion. Heblaw bod yn aelod o’r Deuddeg dethol, ‘roedd hefyd yn aelod o’r cylch cyfrin hwnnw o dri - Pedr, Ioan ac yntau - a freintiwyd i fod yn llygad dystion o gyfodi merch ddeuddeg oed Jairus o farw’n fyw, ac o fod ar fynydd y Gweddnewidiad, yn ogystal â bod yng ngardd Gethsemane. Mae’n sicr i’r profiadau hynny adael argraff annileadwy ar ei feddwl.

Heriwyd y ddau frawd gan eu Meistr Iesu un tro i yfed o’r cwpan ‘roedd ef yn gorfod yfed ohoni; a rhoddasant ateb cadarnhaol pendant: ‘Gallwn’. Dengys merthyrdod Iago nad ymffrost wag oedd hwnnw.

PIMS nos Lun (13/3): Noson o mini golf, neu yn wir ‘Minny’ golf yn Treetop Adventure Golf, Canolfan Dewi Sant. Y cyfan i ddechrau’n brydlon am 7.

Cymdeithas Ddiwylliannol Eglwys Minny Street (14/3; 19:30 yn y Festri): ‘Dylanwadau a Choronau’ yng nghwmni John Price, Machynlleth. Llongyfarchwn y Swyddogion a’r Pwyllgor ar baratoi rhaglen mor ddiddorol, a llawn amrywiaeth.

Babimini bore Gwener (17/3; 9:45-11:15 yn y Festri): gwên, a chroeso, cwmni a phaned i’r rhieni; ac i’r plantos: hwyl a chân, chwarae a chwerthin.