'Munud i Feddwl' ein Gweinidog
Mae ynof dueddiad anffodus i fod yn grintachlyd. Yr unig donig effeithiol yw ystyried yr hyn oll dwi’n ei gael! Er nad ydwyf o reidrwydd yn awgrymu eich bod chi hefyd a thueddiad i grintach, hoffwn eich gwahodd i ystyried, am hanner munud: CAEL. Onid bendith enfawr oedd inni gael rhieni gofalus? Yna, mae cael byw ein dyddiau yng nghoflaid teulu a chyfeillion yn fendith ddifesur. Fel aelod mewn eglwys y mae cael cymorth a chefnogaeth fy nghyd-aelodau yn foddion gras. Braint ac anrhydedd yw cael cyd-addoli â’r bobl hyn a gweinidogaethu gyda hwy, o’r ieuengaf i’r hynaf. Da yw cael gwên o groeso wrth gyrraedd bore Sul, ac mae cael high five gan y bychain wrth ddrws y capel yn faeth enaid. Caniatewch fymryn o grintach: gofid, a thipyn o ddirgelwch yw ein methiant fel eglwys i gael ymateb gan ryw rai. Y mae fel pe bawn yn methu cael gafael arnynt o gwbl. Dyma’r adeg y mae cael cydymdeimlad a chydweithrediad yr aelodau dygn dyfal yn fendith eithriadol. Diolch am fendith bob ‘cael’ sydd yn gerdd ‘Pa Beth yw Dyn?’ gan Waldo Williams: Cael neuadd fawr rhwng cyfyng furiau ...; Cael un gwraidd dan y canghennau ...; Cael ffordd trwy’r drain at ochr hen elyn ...; Cael o’r creu ei hen athrylith ...
Er mor rhagorol hyn oll, y mae 'na ‘gael’ rhagorach eto sef:
Cael Duw'n Dad, a Thad yn noddfa,
noddfa'n graig, a'r graig yn dŵr,
mwy nis gallaf ei ddymuno ...
(Ann Griffiths, 1776-1805)
Cael Ysbryd Crist i adnewyddu ein hegwan ffydd; cael Goleuni Crist i’n harwain allan o niwl anobaith; cael bod hen hen addewidion Efengyl Crist yn parhau i droi’n fendithion newydd a chyson.
Fel eglwys, gweddïwn am gael ein harwain i’r dyfodol ganddo Ef; ein symbylu i’w wasanaethu’n ffyddlonach:
... cael gras i’th garu di tra bwy’,
cael mwy o ras i’th garu.
(Eifion Wyn, 1867-1926)
Am weddill ein ‘Munud i Feddwl’ ystyriwn: CADW. Beth fyddwch chi’n ei gadw ar y silff ben-tân? Mae yno lun neu ddau efallai: anwyliaid, byw a marw. Wrth edrych arnynt yr ydym yn medru eu cadw mewn cof: cadw cysylltiad â’n ceraint.
Ple tybed, y byddwch chi’n cadw eich Beibl a’ch Caneuon Ffydd? Eu cadw wrth law, gobeithio. Llesol yw cadw’r llyfrau hyn yn agos. Ein defnydd o’r llyfrau hyn sydd yn ein cadw mewn cysylltiad â’r Un a ddaeth i geisio ac i gadw'r hyn a gollasid. Wrth gadw’r llyfrau hyn yn agos, byddwn faes o law yn medru cadw geiriau’r Gair a phrofiad yr emynydd yn y cof. Dylid cadw’r Gair yn y galon. Pam? Wrth gadw’r Gair yn y galon deuwn i sylweddoli mai’r Gair sydd ein cadw ni. Diolch am y bobl sydd yn cadw’r Achos. Mynnant ddweud, dwi’n siŵr, nad y nhw sy’n cadw’r Achos, ond yr Achos sy’n eu cadw nhw! Hwyrach mai cwpled mwyaf adnabyddus ‘Pa beth yw dyn?’ yw:
Beth yw gwladgarwch?
Cadw tŷ mewn cwmwl tystion.
Defnyddia Waldo Williams ddwy idiom yn ei ddarlun o ateb. Idiom Gymraeg yw cadw tŷ, ac idiom Feiblaidd yw cwmwl tystion. Trefn gartrefol, gyfrifol gynnes yw cadw tŷ. Mae’r idiom Feiblaidd yn awgrymu presenoldeb eraill o’r gorffennol. Addo glaw gwir angenrheidiol a wnâi cwmwl i awdur y Llythyr at yr Hebreaid: ... gan fod cymaint cwmwl o dystion wedi ei osod o’n hamgylch ... (12:1 WM). Heb y glaw, nid oes tyfiant:
Tyred â’r cawodydd hyfryd
Sy’n cynyddu’r egin grawn,
Cawod hyfryd yn y bore
Ac un arall y prynhawn.
(William Williams, 1717-91)
Cyfrinach ein hadfywiad yw Cadw tŷ mewn cwmwl tystion.
Er mor wych geiriau'r ddau Williams, rhaid caniatáu'r gair olaf i David Lewis, Llanelli (1844-1917):
Cadw fi rhag troi yn ôl,
cadw fi rhag crwydro’n ffôl,
cadw nhraed rhag llithro byth
cadw f’ysbryd yn ddi-lyth.
(OLlE)
