'BETHANIA': LLYFR JOSUA (8)

Testun y dysgu a’r trafod yn ‘Bethania’ eleni yw Llyfr Josua - un o lyfrau anoddaf y Beibl ydyw; llyfr yn drwm o ryfela, lladd a dinistr.

Josua 22:1-9

Teyrngarwch Cofiwn i filwyr Gad, Reuben a hanner llwyth Manasse adael eu cartrefi y tu draw i’r Iorddonen ac ymuno â’u cydwladwyr i feddiannu Canaan. Roedd eu presenoldeb yn rhengoedd Israel yn angenrheidiol os oedd y bobl am feddiannu’r tir. Bellach, mae’r ymladd drosodd ac y maent yn cael dychwelyd at eu teuluoedd. Wrth ffarwelio â hwy yn Seilo mae Josua yn dangos ei werthfawrogiad trwy gymeradwyo eu teyrngarwch. Ni adawsoch eich brodyr, er ys llawer o ddyddiau bellach, hyd y dydd hwn, ond cadwasoch reol gorchymyn yr Arglwydd eich Duw. (adnod 3)

Roeddent wedi bod yn deyrngar i Josua, y bobl ac yn deyrngar i Dduw. Y mae’r teyrngarwch hwn, sydd wedi gwneud y fath argraff ar Josua, yn awgrymu dau beth.

Yn gyntaf, fod y milwyr yn ddibynadwy. Nid oeddent yn debygol o gefnu ar Josua a’r bobl am fod y frwydr yn galed, neu am fod ganddynt hiraeth am eu cynefin. Roeddent yn deall fod teyrngarwch yn gosod ffiniau pendant ar eu gweithgareddau. Os am fod yn driw i’r llwythau eraill, roedd yn rhaid iddynt roi anghenion y lleill o flaen eu hanghenion eu hunain. Mae’r un peth yn wir amdanom ninnau. Mae teyrngarwch i fudiad neu egwyddor neu gwmni o bobl neu unigolyn yn gosod ffiniau na ddylem eu croesi. Ni allwn wneud fel y mynnom.

Yn ail, y mae teyrngarwch y ddau lwyth a hanner i’r Arglwydd yn profi dilysrwydd eu ffydd. Roeddent wedi ymgartrefu y tu draw i’r Iorddonen am beth amser cyn i Josua ddod ar eu gofyn. Ond er eu bod yn byw ymysg pobl nad oedd yn credu’r un fath a hwy, ni chollasant eu gafael ar eu crefydd hwythau. Er bod y demtasiwn i ddilyn Baal yn eu hwynebau, cadwasant yr hyn oll a orchmynnodd Moses gwas yr Arglwydd (adnod 2). Enillodd eu ffyddlondeb barch a chlod Josua, Disgwylir i’r Cristion yntau fod yn deyrngar i’w Arglwydd yn wyneb materoliaeth yr oes. Y mae ei ffyddlondeb yn brawf o’i ffydd.

Josua 22:10-20

Wedi ffarwelio â Josua, aeth milwyr y ddau lwyth a hanner i lawr at yr Iorddonen ar eu ffordd adref. Cyn croesi, codasant allor ar lan yr afon. Er ei bod wedi ei chynllunio’n debyg i’r un oedd yn Seilo, nid allor aberthu arni a’i defnyddio’n rheolaidd mewn addoliad oedd hon. Bwriad Gad a Reuben oedd codi cofgolofn a dystiai am byth i’r ffyddlondeb i’r Arglwydd ac i’w hundeb gyda’r llwythau eraill; dyna pam y disgrifir yr allor yn allor fawr mewn golwg (adnod 10). Roeddent am i’w plant wybod am deyrngarwch eu tadau i Dduw ac i’w cyd-ddynion.

Ond fe aeth pethau o chwith. Nid fel arwydd o undod a ffyddlondeb y gwelodd y gweddill o’r llwythau'r allor. Tybiasant fod eu brodyr yn ceisio cystadlu â hwy ar faterion crefyddol trwy sefydlu cysegrle arall. Iddynt hwy, nid symbol o undod a ffydd ond o arwahanrwydd o wrthgiliad oedd y golofn yn ymyl yr Iorddonen. Yn sicr, deuai llid yr Arglwydd ar Israel gyfan am hyn (Gweler adnodau 18 a 19). Heb aros am gadarnhad o’u damcaniaeth, paratôdd arweinwyr Israel i ymladd â’u brodyr a chwiorydd a’u cosbi. Trwy drugaredd, fe’u perswadiwyd i anfon negeswyr yn lle milwyr, ac o ganlyniad cafodd y llwythau osgoi rhyfel a lladd.

Camddealltwriaeth yn seiliedig ar achlust (rumour) oedd wrth wraidd y gynnen. Sylwn ar y geiriau: A chlybi feibion Israel ddywedyd, Wel, y mae ... (adnod 11). Daethant i benderfyniad brysiog cyn sicrhau cywirdeb y ffeithiau. Mae llawer cyfeillgarwch clos wedi dod i ben oherwydd achlust a malais. Gochelwn rhag cario achlust ac achosi niwed i eraill trwy siarad gwag. Cofiwn anogaeth Paul yn y llythyr at yr Effesiaid: Nid oes yr un gair drwg i ddod allan o’ch genau, dim ond geiriau da sydd er adeiladaeth yn ôl yr angen, ac felly’n dwyn bendith i’r sawl sy’n eu clywed (4:29).

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Edrychwn ymlaen at yr Oedfa Foreol Gynnar (12/1 am 9:30 yn y Festri). Testun ein sylw fydd dau o ffrindiau Iesu ... nad oeddent yn ffrindiau i’w gilydd! Boed hwyl a bendith.

Gweinir brecwast bach a nwyddau Masnach Deg yn y Festri rhwng y ddwy Oedfa Foreol.

Am 10:30, ein Hoedfa Foreol. Parhau yn y Festri gan barhau â’r gyfres o bregethau: Lliw a Llun. Clywsom sôn am bregeth tri phen, ond pregeth tri llun sydd gan Owain ar ein cyfer: ton enfawr; llwyd a lludw, a Heddwch yn deisyf cymod. Am wybod rhagor ... dewch â chroeso.

Ers sawl blwyddyn bellach, ‘rydym yn cynnal Gwasanaeth Plygain ar ddechrau’r flwyddyn newydd. Buom yn ei gynnal yng nghapel syml Bethesda’r Fro ond erbyn hyn eglwys hardd Teilo Sant yn Sain Ffagan yw’n cyrchfan (14:00). Y Parchedig Ddr R. Alun Evans, aelod ‘anrhydeddus’ gyda ni yn Eglwys Minny Street sydd wedi arwain ein Plygain lawer tro, a mawr ein diolch iddo ac i bawb a fu ynglŷn â’r trefnu. Hanfod y Blygain yw eich bod chi’n dod i gymryd rhan; a da fydd gweld eto’r eglwys ynghyd, o’r ieuengaf i’r hynaf, yn cymryd rhan gydag asbri. Bydd cinio yn Yr Hen Dŷ Post, Sain Ffagan cyn y Blygain (rhaid bod wedi archebu ymlaen llaw). Boed bendith a mwynhad.

Liw nos (18:00) bydd Owain yn parhau â’r gyfres ‘Hoff Adnodau’. Ein hoff adnodau fel Cristnogion; adnodau a fu, sydd ac a fydd byth yn gynhaliaeth i bobl ffydd. Rhaid, wrth gwrs, oedd dewis a dethol - tua 40 - o adnodau, ond cystal cydnabod fod y dasg o ddewis a dethol 40 o’n hoff adnodau fel Cristnogion yn anodd iawn, ond gwaith hawdd, os gwaith o gwbl wir, oedd cynnwys Salm 121, ond pa adnodau ohoni’n benodol? Bydd Owain yn troi at yr adnodau sydd orau ganddo: Dyrchafaf fy llygaid i’r mynyddoedd, o’r lle y daw fy nghymorth. Fy nghymorth a ddaw oddi wrth yr ARGLWYDD ... (121:1,2). Boed bendith.

Nos Lun (13/1; 19:00-20:30) PIMS.

Nos Fawrth (14/1; 19:30-20:30): ‘Bethania’. Echel ein trafodaeth eleni yw ‘Josua’. Darperir nodiadau ‘Bethania’ rhag blaen ar y wefan hon bore dydd Llun.

Koinônia amser cinio dydd Mercher (15/1): Mae ‘na fwy i bryd o fwyd o gwmpas bwrdd na bodloni’r archwaeth am fwyd. Mae’n gyfle i rannu syniadau, i drafod, i gymdeithasu a dod i nabod ein gilydd yn well. Dyna sy’n digwydd yn y Koinônia misol.

Babimini bore Gwener (17/1; 9:45-11:15 yn y Festri): gwên, a chroeso, cwmni a phaned i’r rhieni; ac i’r plantos: hwyl a chân, chwarae a chwerthin.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Boed bendith y flwyddyn newydd hon; dechrau’r flwyddyn newydd gyda duw, gyda’n gilydd fydd echel ein hoedfa fore Sul (10:30). Echel homili gweinidog fydd y tri gair o ddameg y mab afradlon: ... mwy na digon ... (Luc 15:17). Cawn gwmni Horatius Bonar, Nina Simone a Martin Niemöller. Bydd y tri yn ein harwain i gofio fod gan ein Duw fwy na digon o gariad i faddau; mwy na digon o gariad i adfer a mwy na digon o gariad i gynnal.

Wrth y Bwrdd, cawn gyfle i gydymdeimlo â’r galarus yn ein plith, a chofio’r aelodau hynny sy’n methu a bod gyda ni, gan bellter ffordd, cystudd neu henaint. Bydd paned a nwyddau Masnach Deg yn y Festri wedi'r oedfa.

Yn yr Oedfa Hwyrol (18:00) bydd ein Gweinidog yn ymdrin ag adnod o Lyfr Exodus (17:9): Dewis dy wŷr, a dos ymaith i ymladd yn erbyn Amalec; yfory fe gymeraf finnau fy lle ar ben y bryn, â gwialen Duw yn fy llaw. Bydd Owain yn ceisio amlygu pwysigrwydd mentro i ben y bryn, ac mor bwysig yw defnyddio gwialen Duw yn ein hoes a’n cyfnod. Boed bendith.

Bydd ein Diaconiaid yn cwrdd nos Lun. Gofynnwn am arweiniad Duw wrth iddynt edrych a threfnu i’r dyfodol.

Nos Iau (9/1: 7:30) Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd: Oedfa Wythnos Weddi er hybu Undeb Cristnogol yng Nghapel y Crwys o dan arweiniad y Parchedig Aled Huw Thomas gyda chynrychiolaeth o’r eglwysi yn cymryd rhan.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Ein Hoedfa foreol (10:30) dan arweiniad ein gweinidog (ni fydd Ysgol Sul). Ildio ein sicrwydd! Y bregeth olaf yn y gyfres ‘Maranatha!’.

Mae’r darn enwog hwn o broffwydoliaeth Eseia (Eseia 61:1-4; 8-11) yn gosod o’n blaenau y themâu hynny y bydd Mair yn cydio ynddynt yn ei chan hithau (Luc 1:47-55): Newyddion da am Dduw cadarn - Duw sydd wedi dewis bod yn Fab i ferch nad oedd hi’n neb. Cyn bo hir dymchwelir y rhai sy’n dal awenau grym a thrais yn eu dwylo, ac fe gaiff y newynog fwyd. Nid bwyd ysbrydol, nid bara damhegol, ond bara o’r pridd. Bara go iawn, a chânt ddigonedd ohono. Mae’r adnodau o 1 Thesaloniaid (5:16-24) yn ein hatgoffa o’r hyn sydd angen gwneud wrth aros am wawr y Deyrnas: gweddïo’n ddi-baid, diolch ym mhob dim, glynu wrth yr hyn sydd dda ac ymgadw rhag pob math o ddrygioni. Sylwch yn arbennig ar y geiriau: Peidiwch â diffodd yr Ysbryd(19a). Cydiwch yn anferthedd yr hyn mae Paul yn awgrymu - gall bobl fel ni ddiffodd Ysbryd Duw! Boed i’r rheini ohonom nad sydd yn dymuno gwneud hynny, byw ein bywyd gan weddïo’n ddi-baid, diolch ym mhob dim oherwydd hyn yw ewyllys Duw yng Nghrist Iesu i ni (17).

Braint eto, pnawn Sul (14:30), fydd cael bod fel eglwys, yn gyfrifol am baratoi te i’r digartref yn y Tabernacl, yr Âis.

Yn ein Hoedfa Hwyrol (18:00) bydd Owain yn ystyried amrywiol gymeriadau’r Nadolig; pob un â’i neges i ni wrth droi ein golygon i flwyddyn newydd.

Gwasanaeth Noswyl Nadolig dan arweiniad ein gweinidog (24/12; 11:30yh yn y festri). Dewch â chroeso.

Oedfa'r Nadolig (25/12; 10:00) yng Nghapel Minny Street dan lywyddiaeth ein gweinidog. Croesawn gyfeillion Eglwys y Crwys i ymuno â ni a phregethir gan weinidog y Crwys, y Parchedig Aled Huw Thomas. Bydd y casgliad rhydd yn yr oedfa tuag at waith Cymorth Cristnogol.

Oedfa Foreol (29/12; 10:30) dan arweiniad ein cyd-aelod, y Parchedig Menna Brown (ni fydd Oedfa Hwyrol).

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Yn yr Oedfa Foreol (10:30) bydd Owain yn parhau i amlygu her a neges yr Adfent gyda chyfres o bregethau: Maranatha! Ni fydd Ysgol Sul. Bydd y casgliad rhydd yn yr oedfaon y dydd yn gyfle i gefnogi gwaith Cyngor yr Ysgolion Sul a bydd cyfle i gyfrannu nwyddau tuag at Oasis yn ystod y dydd.

Am 17:00 (sylwch ar y newid amser os gwelwch yn dda) cynhelir ein Dathliad Nadolig: Nadolig ad hoc. Gwahoddir chi i ddod, o’r ieuengaf i’r hynaf, wedi gwisgo fel un o gymeriadau Hanes Geni Iesu Grist. Bydd hyblygrwydd y sgript yn sicrhau fod modd cynnwys pawb a phopeth! Yn dilyn yn syth ymlaen o’r Dathliad hwn bydd Parti Nadolig yr Ysgol Sul a PIMS yn gweini wrth y byrddau.

Nos Lun (16/12; 19:00-20:30) Parti Nadolig PIMS

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Edrychwn ymlaen at yr Oedfa Foreol Gynnar (8/12 am 9:30 yn y Festri). Bydd Owain yn adrodd stori’r Nadolig gan ddefnyddio ... Emojis! Gweinir brecwast bach a nwyddau Masnach Deg yn y Festri rhwng y ddwy Oedfa Foreol.

‘Dewch a Phrynwch’ er budd ein helusen ‘Maggie’s’. Diolch i bawb a fu ynglŷn â’r trefnu a pharatoi.

Am 10:30, ein Hoedfa Foreol. Parhau yn y Festri gan barhau â’r gyfres newydd o bregethau: Lliw a Llun. Clywsom sôn am bregeth tri phen, ond pregeth tri llun sydd gan Owain ar ein cyfer.

Liw nos (18:00) bydd Owain yn parhau i amlygu her a neges yr Adfent gyda chyfres o bregethau: Maranatha!

Bydd ein Diaconiaid yn cwrdd nos Lun. Gofynnwn am arweiniad Duw wrth iddynt edrych a threfnu i’r dyfodol.

Cymdeithas Ddiwylliannol Eglwys Minny Street, (10/12; 19:30 yn y Festri) fydd noson yng nghwmni Aled Edwards.

'BETHANIA': LLYFR JOSUA (7)

Testun y dysgu a’r trafod yn ‘Bethania’ eleni yw Llyfr Josua - un o lyfrau anoddaf y Beibl ydyw; llyfr yn drwm o ryfela, lladd a dinistr.

Josua 20:1-9

Yn yr hen fyd un ffordd o geisio rhwystro llofruddiaeth oedd rhoi hawl i deulu’r dioddefwr i ymlid a lladd y llofrudd. Unwaith y cydiai mewn dau deulu, gallai dial tylwythol (vendetta) o’r math yma barhau am genedlaethau. Diau fod ofn y dialydd gwaed wedi atal llawer yn Israel rhag anfadwaith, ond yr oedd o leiaf un gwendid sylfaenol yn perthyn i’r drefn. Nid oedd gwahaniaeth rhwng llofruddiaeth ragfwriadol mewn gwaed oer a lladd anfwriadol; neu ddamweiniol (manslaughter). Er mwyn gwneud cyfiawnder â’r un a laddodd trwy amryfusedd neu anwybodaeth, gorchmynnodd Moses i’r Israeliaid godi dinasoedd noddfa ar ôl iddynt gyrraedd Canaan (trowch i Ddeuteronomium 19:1-13). Yno gallai’r ffoadur fod yn sicr y rhoddid gwrandawiad teg a diragfarn i’w achos.

Un o’r pethau cyntaf a wnaeth Josua wedi iddo rannu’r wlad rhwng y llwythau oedd ufuddhau i Moses ac adeiladu chwe dinas noddfa. Sylwn ar dair nodwedd arbennig a oedd yn perthyn i’r dinasoedd hyn.

Yn gyntaf, roeddent yn hawdd eu gweld. Sefydlwyd pob un ohonynt wrth droed mynydd neu fryn amlwg. Petai’r troseddwr yn mynd ar goll ac yn gofyn cyfarwyddyd, ni fyddai’n rhaid i rywun ond dweud wrtho, ‘Cadw dy lygaid ar y bryn acw ac fe ddeui i’r ddinas’.

Yn ail, roeddent yn hawdd eu cyrraedd. Codwyd hwy mewn dyffryn neu ar wastadedd, yng nghanol y bryniau, fel Jerwsalem a Nasareth. Ond iddo fod yn rhedwr cyflym nid oedd dim i rwystro’r ffoadur rhag cyrraedd un ohonynt mewn pryd. Roedd dosbarthiad y dinasoedd hefyd yn gymorth yn y cyswllt hwn. Roedd tair bob ochr i’r Iorddonen - dwy yn y gogledd, dwy yn y canolbarth a dwy yn y de, er mwyn sicrhau eu bod o fewn cyrraedd pawb roedd eu hangen arno.

Yn olaf, roeddent yn berffaith ddiogel. Roedd Duw wedi addo trwy Moses na ddeuai unrhyw niwed yn y dinasoedd noddfa i’r un oedd yn ddieuog o lofruddiaeth. Câi’r ffoadur loches rhwng eu muriau.

I’r Cristion, mae Iesu yn noddfa. Y mae croes Calfaria yn hawdd ei gweld, yn hawdd ei chyrraedd ac yn arwydd o faddeuant.

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Edrychwn ymlaen at y Sul nesaf; Sul llawn, ac amrywiol ei fendithion: dechrau’r Adfent.

Dewch â chroeso mawr i’r Oedfa Foreol (10:30). I’r plant a phlantos, sgwrs am aros, a gwerth amynedd; ‘Fe welai i gyda fy llygaid bach i …’ ac Ysgol Sul. Cwpwrdd a bocsys fydd hanfod myfyrdod yr Oedfa hon. Awgrymir darllen rhag blaen Hebreaid 12:1-3 a Philipiaid 3:12-14.

Liw nos (18:00) bydd Owain yn cydio yn her a neges yr Adfent gyda chyfres newydd o bregethau: Maranatha! Yn y cyntaf, fe’n hanogir i gan ein hannog i ochel rhag diflastod. Ar y Sul cyntaf hwn o Ragfyr, cawn ein rhybuddio o’r hyn a ddaw ohonom os awn i gysgu’n ysbrydol. Mae’n anodd aros ac aros, aros eto, ac aros eto fyth i gael gweld Gwawr y Deyrnas. Ydi, mae’n hawdd diflasu, hawdd yw digalonni. Anos yw aros yn effro, anos yw cynnal ein gilydd, anos yw bachu ar bob arwydd fod Duw gyda ni, yn ein cynnal wrth i ni aros, ac aros, ac aros eto fyth am gael gweld o’r diwedd, o’r hir hir ddiwedd ailddyfodiad Crist mewn gogoniant, buddugoliaeth derfynol Duw dros bob gwrthwynebiad a gelyniaeth. (Buddiol buasai darllen rhag blaen Marc 13:24-27; 32-37). Oedfa Gymundeb fydd hon. Cawn gyfle i gydymdeimlo â’r galarus yn ein plith, a chofio’r aelodau hynny sy’n methu a bod gyda ni, gan bellter ffordd, cystudd neu henaint.

Bydd paned a nwyddau Masnach Deg yn y Festri wedi’r Oedfa Foreol a Hwyrol.

Nos Lun (2/12; 19:00-20:30) PIMS.

Nos Fawrth (3/12; 19:30-20:30): ‘Bethania’. Echel ein trafodaeth eleni yw ‘Josua’. Darperir nodiadau ‘Bethania’ rhag blaen ar y wefan hon bore dydd Llun.

Koinônia amser cinio dydd Mercher (4/12): Mae ‘na fwy i bryd o fwyd o gwmpas bwrdd na bodloni’r archwaeth am fwyd. Mae’n gyfle i rannu syniadau, i drafod, i gymdeithasu a dod i nabod ein gilydd yn well. Dyna sy’n digwydd yn y Koinônia misol.

Babimini bore Gwener (6/12; 9:45-11:15 yn y Festri): gwên, a chroeso, cwmni a phaned i’r rhieni; ac i’r plantos: hwyl a chân, chwarae a chwerthin.

Minny’r Caffi pnawn Gwener (6/12; 14:00-15:30 yn y Festri): cyfle i ofalwyr a’u hanwyliaid sy’n byw gyda dementia a heriau tebyg ddot at ei gilydd am ysbaid o ymlacio. Boed bendith. ‘Rydym yn ddyledus i’r rheini sy’n rhoi o’u hamser i gychwyn y fenter bwysig hon.