'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Dydd Sul bydd ein Gweinidog y parhau â’r gyfres o bregethau ‘Pobl y Testament Newydd’. Hyd yn hyn: Nathanael a Philip; Paul, Silas a Timotheus yn Thesalonica; yr ardderchocaf Theoffilus; Eutychus y cysgadur; Joseff a elwir Barnabas; Phebe, Ffelix, Silas, Sacheus ... a thestun ein sylw yn yr Oedfa Foreol fydd Iddew o’r enw Apolos i Effesus, Brodor o Alexandria ydoedd, a gŵr huawdl, cadarn yn yr Ysgrythurau (Actau 18:24). Arweinydd call oedd Apolos. Gan ei fod yn barod i gydnabod ei ddiffyg deall, ‘roedd yn barod i dderbyn cyngor a chyfarwyddyd gan Acwila a Priscila.

Bydd yr Ysgol Sul yn ail-ddechrau dydd Sul. Thema’r mis yw ‘Amynedd’ (Galatiaid 5:22 beibl.net). Arweinir defosiwn yr ifanc gan Gruffydd ac Alys. Thema adnodau’r oedolion fydd Addewid/Addewidion. Cawn gyfle hefyd i droi at y Wal Weddi gan ystyried natur hirymaros ein Duw. Y mae Duw’n amyneddgar. Nid yw’n brysio. Nid oes dim yn fyrbwyll ynddo.

Byddwn fel eglwys yn gyfrifol am baratoi a gweini te i’r digartref yn y Tabernacl prynhawn Sul am 14:30.

Ceir cofnod o ddigwyddiadau cyffrous yn Actau 16:19-40. Sonnir yno am guro â gwiail, carchar, ceidwad carchar, cleddyf, canu, credu, Crist a bod yn gadwedig. Paul, Silas a’r gân ganol nos fydd testun ein sylw liw nos (18:00).

Bydd y gymdeithas yn parhau yn Koinônia: swper blasus a sgwrs ddifyr mewn bwyty Eidalaidd cyfagos.

Bydd ein Diaconiaid yn cwrdd nos Lun. Gofynnwn am arweiniad Duw wrth iddynt edrych a threfnu i’r flwyddyn newydd.

Os nad ydych eto wedi ymweld â’r Gymdeithas, cofiwch fod croeso i chi a byddwch yn siriolach wedi bod yno. (17/1; 19:30 yn y Festri) ‘Byw Celwydd’ yng nghwmni Branwen Cennard.

Babimini bore Gwener (21/1; 9:45-11:15 yn y Festri): gwên, a chroeso, cwmni a phaned i’r rhieni; ac i’r plantos: hwyl a chân, chwarae a chwerthin.

Darperir myfyrdod a gweddi bob dydd ar ein gwefan i nodi'r Wythnos Weddi am Undeb Cristnogol 2017 (18/1-25/1)

EIN GWEINIDOG A’R TATŴ

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Maen nhw ym mhob man! Ambell un ag un, a rhai wedyn yn drwch ohonynt! Oes pawb ag un? Ymddengys felly! Na, nid pawb, ond un o bob pump yn ôl yr ystadegau. Ymhlith oedolion ifanc, un o bob tri. Athletwyr, beirdd, peldroedwyr, cantorion, diddanwyr ac ... ie, gweinidogion ag un neu ragor o rain. Mae un o bob pedwar yn difaru eu cael. Os nad ydych eisoes wedi dyfalu, testun y ‘Munud i Feddwl’ yr wythnos hon yw croenliwiadau, neu datŵs.

Wn i ddim amdanoch chi, ond weithiau yn tŷ ni - tua chanol yr wythnos rhan amlaf - gall y sgwrs wrth fwrdd swper gymryd ambell droad annisgwyl. Swper cyffredin ddigon ydoedd cyn ‘Dolig, ac un o’r plant yn gofyn: "Pa mor hen sydd eisiau i chi fod i gael tatw?" Wedi imi godi oddi ar y llawr ... aeth y sgwrs i gyfeiriad y swreal. Rhagor am hynny maes o law.

Ers yr amser swper hwnnw, daeth tatŵs yn destun diddordeb a sylw gennyf. Maen nhw ym mhob man! Er nad ydwyf fel arfer yn mentro’r fath sgyrsiau, ‘rwyf wedi manteisio ar y cyfle i ofyn hanes ac arwyddocâd ambell datŵ.

Gall datŵ fod yn ddatganiad. Cafodd un dyn datŵ i nodi geni pob un o’i blant - mae ganddo bedwar. Cafodd dyn arall datŵ i nodi ei rhyddhad o garchar. Ar sail yr enghreifftiau hyn, gellid awgrymu fod pobl yn cael tatŵ i nodi a chofio digwyddiad o bwys. Arwydd ydyw/ydynt o gyrraedd carreg filltir.

Mi ddoes ar draws ambell Gristion sydd â thatw. ‘Roedd gan un, eiriau Luther ar draws ei gyhyryn deuben (bicep): Simuel Justus et peccator. Lladin; prin iawn y bobl a fuasai’n deall y geiriau. Pam cael y tatŵ felly? Pa ddiben sydd i’r inc? Wedi gofyn, dyma’r ateb a gefais: mynegiant ydoedd o’r gwirionedd amdano ac am bob perchen ffydd. ‘Rydym ar yr un pryd yn gyfiawn ac yn bechadur - Simuel Justus et peccator. Myn Cristion arall sydd â thatŵ twt ar ei braich (Gweler y llun uchod) mai datganiad ydyw o ffydd a phrofiad: God (G) is greater (►) than the highs (▲) and lows (▼).

Gall tatŵ felly fod yn gyfrwng i berson cael datgan rhywbeth o bwys am ei hunaniaeth. Dylid ceisio gwrando neges yr inc.

Heb wadu hyn o wirionedd, mae’n rhaid i mi gyfaddef fod gen i ofid cyffredinol am datŵs. Mentraf awgrymu fod y twf syfrdanol mewn tatŵs yn gynnyrch, ac yn fynegiant o ddryswch cynyddol pobl ynglŷn â’u hunaniaeth. Â ninnau’n ansicr o bwy a beth ydym fel pobl, marciwn ein hunain i fynegi, os nad ar adegau i greu ein hunaniaeth.

Credaf, fel Cristion, mai o Dduw y daw ein hunaniaeth, ac ymhlith pobl Dduw y dylid mynegi pwy a beth ydym. Mae pob Cristion wedi ei farcio. Mae’r marc yn annileadwy. Marciwyd ni â chroes adeg ein bedydd. Dyma’r marc sy’n mynegi ein hunaniaeth. Dyma pwy a beth ydym: plentyn i Dduw.

Eiddo Duw ydym; mae ein hunaniaeth yn tarddu o fwriad Duw yng Nghrist ar ein cyfer. Fel plentyn i Dduw, gyda phlant Duw, gellid mynegi orau ein hunaniaeth: bwydo’r newynog; byw gyda, a thros y tlawd; gofalu am y claf. Hanfod ein ffydd yw marcio ein byw yn ddwfn ag inc gwasanaeth a gweinidogaeth. Credaf fod y cynnydd mewn tatŵs yn arwydd o’n methiant i gyfleu hynny i bobl. Yr unig lwyddiant i ymgyrraedd ato yw argyhoeddi pobl mai plant i Dduw ydynt; gwrthrych ei gariad a hynny drwy fod yn gyfryngau i’r cariad hwnnw. Heb lwyddo yn hynny, llwyddiant amheus fydd ein llwyddiant mwyaf.

Yn ôl at y sgwrs swreal honno wrth fwrdd swper. Wedi gweld anesmwythyd y tad, bu’r plant yn prysur hel syniadau am y fath o datŵ a fuasai’n addas iddo. Wedi i fam y plant yma ymuno yn hyn o beth, pesychais yn bregethwrol, a chyhoeddi bod adnod yn Lefiticus sydd yn gwahardd tatŵs! Gan fod y tri arall wrth y bwrdd yn gwybod llai hyd yn oed na fi am gynnwys Lefiticus, crëwyd cyfle i mi gael newid y pwnc! Ond, wedi chwilio ... Mae yna adnod felly yn Lefiticus! 19:28 - Nid ydych i wneud toriadau i’ch cnawd ... nac i ysgythru nodau arnoch eich hunain. Myfi yw’r ARGLWYDD.

Ond, nid dyna ddiwedd y mater ... Wrth drafod hyn â chyfaill yn ddiweddar, awgrymodd hwnnw fod gan Dduw tatŵ! Dyma’i dystiolaeth am y fath ddatganiad: Edrych, ‘rwyf wedi dy gerfio ar gledr fy nwylo ... Eseia 49:15. Ie, plant i Dduw ydym; gwrthrych ei gariad.

(OLlE)

CYTGAN

Fel pren afalau ymhlith prennau’r goedwig

yw fy nghariad ymysg y bechgyn.

(Caniad Solomon 2:3 BCN)

Dyma ymateb y gariadferch: Fel pren afalau ymhlith prennau’r goedwig. Y mae’n sefyll allan - nid oes tebyg iddo. Eir ymhellach, cyfeirir at werth y pren:

Yr oeddwn wrth fy modd yn eistedd yn ei gysgod, ar yr oedd ei ffrwyth yn felys i’m genau.

Mae’r goeden yn ddefnyddiol; daw hynny â ni i lawr o fyd rhamant i fod â’n traed ar y ddaear! Yng ngwres y dydd, rhaid wrth gysgod. Codiodd pobl ffydd yn y darlun - yng ngwres ein profiad, buddiol yw cael profi cysgod gofal ein Duw. Cafodd William Williams (1717-91) afael ar ysbryd y darlun pan ganodd am y

Cysgod dano i’r ffyddloniaid

o foreddydd i brynhawn.

Benthycwn brofiad John Thomas, 1742-1818 yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

Pwy welaf fel f’Anwylyd,

yn hyfryd ac yn hardd,

fel ffrwythlon bren afalau’n

rhagori ar brennau’r ardd?

Ces eistedd dan ei gysgod

ar lawer cawod flin;

a’i ffrwyth oedd fil o weithiau

i’m genau’n well na gwin. Amen.

(OLlE)

SALM

Salm 90

Testun ein sylw heddiw yw Salm 90 ac yn arbennig yr adnod hon: Felly dysg ni i gyfrif ein dyddiau, inni gael calon ddoeth (12).

Gellid awgrymu fel hyn, ATHRO: Felly dysg ni ...; GWERS: ... i gyfrif ein dyddiau; NOD: ... inni gael calon ddoeth.

Iesu yw ein HATHRO ni. Iesu yw ein hathro ni - dod ato fel disgyblion yw’r alwad gyntaf arnom, ac wrth ddod ato, rhaid wrth wyleidd-dra, meddwl agored, gonestrwydd a dyfalbarhad. Dyma hanfod yr Efengyl.

Y WERS? ... i gyfrif ein dyddiau. Diben y wers yw ein dysgu fod gwahaniaeth mawr rhwng cyfrif ein dyddiau a threulio’n hamser. Mae’n bwysig gwneud audit o’n hamser, a gofyn faint o’n hamser ydyn ni’n rhoi i ni’n hunain, i’n hanwyliaid, i Grist a’i bobl a ... faint o’n hamser i ni’n gwario’n ofer?

Cymhwyso’r wers sy’n bwysig. Rhaid gosod y wers i gyfeiriad daioni a gwasanaeth; rhaid cadw’r NOD mewn golwg: inni gael calon ddoeth. Doethineb felly yw’r nod. Y galon ddoeth yw honno sydd ar agor i’r gwirionedd sydd yn Iesu. Doethineb yw meddwl Crist yn llenwi a llywio ein meddwl ni; ewyllys Crist yn cywiro a grymuso ein hewyllys ni; cariad Crist yn ein meddiannu, a’n goleuo a’n sancteiddio.

Yn y bôn, felly, Iesu yw’r ATHRO, Iesu yw’r WERS, Iesu yw’r NOD.

'YMLAEN' - Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Yn ei gywydd Penmon (1906) sonia T. Gwynn Jones (1871-1949) am ei gyfaill ac yntau’n mynd ar daith i Benmon ryw ddydd Sul, a chan mor ddifyr fu’r daith honno nid oedd modd ei anghofio. Wrth edrych yn ôl ar y diwrnod hwnnw nid oedd ond un peth i’w ddweud amdano: Rhyw Sul uwch na’r Suliau oedd. (Caniadau; Hughes a’i Fab. 1934)

Rhyw Sul uwch na’r Suliau fydd y Sul i’n Gweinidog gan fod ei fab, Connor, unwaith eto’n arwain yr Oedfa Foreol Gynnar (9:30; yn y Festri). Connor baratôdd y cyfan oll, er mynych ymgais ei dad i ymyrryd â’r paratoadau rheini! Mae Connor wedi dewis y thema ‘Oriawr Cyril’. Pwy yw Cyril? Pa fath oriawr yw oriawr Cyril? Ceir atebion bore Sul yn gynnar!

Wedi’r brecwast bach a’i sgwrs, a chyfle i gyfrannu i Fanc Bwyd Caerdydd, daw 10:30, a’i gyfle newydd i addoli. Testun homili ein Gweinidog fydd hanes Sacheus (Luc 19:1-10). Cedwid Sacheus rhag mynd yn agos at Iesu gan alltudiaeth grefyddol a chymdeithasol, llawn gymaint â chan bwysau’r dorf. Derbyniodd Sacheus Iesu i’w dŷ, a thrwy gyfrwng yr ymweliad hwnnw cynigwyd cyfeiriad newydd, cyweirnod newydd a chyfoeth newydd i fywyd Sacheus. Mae Efengyl Iesu Grist yn datguddio perthynas newydd, yn meithrin ysbryd newydd ac yn amlygu bwriad newydd.

Ers sawl blwyddyn bellach, ‘rydym yn cynnal Gwasanaeth Plygain ar ddechrau’r flwyddyn newydd. Buom yn ei gynnal yng nghapel syml Bethesda’r Fro ond erbyn hyn eglwys hardd Teilo Sant yn Sain Ffagan yw’n cyrchfan (14:00). Y Parchedig Ddr R. Alun Evans, aelod ‘anrhydeddus’ gyda ni yn Eglwys Minny Street sydd wedi arwain ein Plygain lawer tro, a mawr ein diolch iddo ac i bawb a fu ynglŷn â’r trefnu. Hanfod y Blygain yw eich bod chi’n dod i gymryd rhan; a da fydd gweld eto’r eglwys ynghyd, o’r ieuengaf i’r hynaf, yn cymryd rhan gydag asbri. Boed bendith a mwynhad.

Yn yr Oedfa Hwyrol (18:00) bydd ein Gweinidog yn datblygu ar ambell syniad awgrymwyd ganddo wrth ymdrin â Datganiad Savoy 1658 (Nos Sul 1/1). ‘Rhyddid’ yw testun y bregeth (Ioan 8:36). Beth ydyw’r rhyddid y mae Duw yn ei roddi i bobl? Yng ngolau’r Beibl y mae modd sôn am ddau fath ar ryddid, neu’n well efallai, ddwy wedd ar ryddid. Y naill yw rhyddid i ddewis, a’r llall yw’r rhyddid a ddaw trwy ddewis - neu o leiaf trwy ddewis yn iawn. Boed bendith. Bydd ein gweddïau nos Sul yn echelu ar hanes ymweliad y Sêr Ddewiniaid (Mathew 2:1-12).

‘Disglair aur ni allaf roddi

iti heddiw, Faban Duw;

Rhof fy nghalon iti’n offrwm,

erot mwyach byddaf byw.’

Bydd yr Ysgol Sul yn ail-ddechrau dydd Sul nesaf (15/1). Thema’r mis yw ‘Amynedd’.

‘Gall awr o amynedd ennill blwyddyn o heddwch.’ PIMS nos Lun (9/1; 19:00-20:30 yn y Festri): bydd ein pobl ifanc yn dysgu am amynedd neu hirymaros (Galatiaid 5:22). Boed bendith ar y bobl ifanc hyn sydd â chymaint i’w gynnig: doniau, syniadau ffres, ynni a brwdfrydedd. Boed i Dduw fendithio ein llafur gyda’r ifanc. Na fydded inni arbed dim eleni eto yn ein hymgais i greu o Eglwys Minny Street cartref ysbrydol iddynt.

Bethania nos Fawrth (10/1; 19:30-21:00). Dyma’r pumed o’r cyfarfodydd buddiol hyn. Diolch i Alun a Mair am ein croesawu. Y thema yw ‘Cyfeillion Paul’. Testun ein y sylw yn cyfarfod hwn bydd Apolos.

Koinônia amser cinio dydd Mercher (11/1): Mae ‘na fwy i bryd o fwyd o gwmpas bwrdd na bodloni’r archwaeth am fwyd. Mae’n gyfle i rannu syniadau, i drafod, i gymdeithasu a dod i nabod ein gilydd yn well. Dyna sy’n digwydd yn y Koinônia misol.

Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd (nos Iau 12/1; 19:30 yn y Festri). Croesawir Llywydd newydd, y Parchedig Menna Brown. Gweddïwn am wenau Duw ar lywyddiaeth Menna ac ar waith a chenhadaeth Cyngor Eglwysi Cymraeg Caerdydd.

E-BOST GAN HEN BIWRITAN

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Derbyniais e-bost neithiwr ...

Peth lled gyffredin wrth gwrs yw derbyn e-bost, ond ... gan Jonathan Edwards - Americanwr, arloeswr; pregethwr, Piwritan - ddaeth yr e-bost hwn.

Do, neithiwr derbyniais e-bost gan y Parchedig Jonathan Edwards (1703-1759).

Y Parchedig Jonathan Edwards (1703-1759).

Heb ddim dadlau cyfraniad mwyaf Jonathan Edwards i’r traddodiad Cristnogol yw ei bregethau. Yma y gwelir eglurder llachar ei ddiwinyddiaeth a’i allu syfrdanol i gyfathrebu. Pregethai’n gyson oherwydd ei fod yn byw i bregethu. Wrth bregethu deffrodd Edwards yn ei wrandawyr yr ymdeimlad o gyfrifoldeb personol i Dduw, gwawriodd Barn a Thragwyddoldeb ar feddyliau pobl. Y gwirioneddau hyn a gynhyrchodd arwriaeth yr oes Biwritanaidd, ac argyhoeddiadau y mae’n anodd i ni heddiw gael syniad priodol am eu dyfnder a’u grym.

Ta waeth am hynny ... dyma’r e-bost, a drodd yn gyfres o e-byst. Mae Jonathan yn cyfathrebu yn Saesneg, a gwelir fy ymateb yn y Gymraeg.

Happy New Year and our Lord’s blessings to you.

Ac i chithau’r un modd. Y mae gennyf achos diolch, a chofio, ac ymgysegru.

Have you made some resolutions this year?

(Gan fod ofn Piwritaniaid arnaf, penderfynais beidio nodi union natur f’addunedau Blwyddyn Newydd eleni, a dilyn yn hytrach trywydd ffug dduwioldeb). Yn weddigar, wedi ceisio goleuni i ddeall addewidion Duw, ymddiriedaeth i bwyso arnynt, a’r arweiniad i ennyn ymateb mewn ymgysegriad, do, gwnes addunedau Blwyddyn Newydd.

Truly?

Mae’n amlwg fod gan ambell hen Biwritan y ddawn i osod pin sydyn ym malwn y ffugdduwiol!

Were not your Resolutions primarily concerned - this year again - with the loss of ten pounds over the next few months; applying patience and resolve to your relationship with certain others that I best not name ... and to be able to beat your son at chess again? Noble indeed.

Gwyddai hwn amdanaf, ac am natur ddof, ailadroddus ailadroddus fy addunedau blynyddol. Wedi cydnabod hynny, daeth y neges hon:

I was a young man unsure of my future. My father and grandfather were ministers. I had a first rate education, one of the finest of the day. It was a time when Jonathan Edwards was not Jonathan Edwards.

Gan nad oeddwn yn deall hyn, gofynnais am esboniad ...

It was a time before Jonathan Edwards was the theologian, minister and preacher that I am now known to be. In 1722 - 23, during my nineteenth year, I was just Jonathan Edwards. At age nineteen, Jonathan Edwards was the potential Jonathan Edwards. It was then that I penned my ‘Resolutions’.

‘Roedd Google gennyf eisoes yn chwilio am ‘jonathan edwards resolutions’ (About 3,660,000 results (0.41 seconds)

Do you have them?

Wedi ymateb yn gadarnhaol, daeth y neges olaf:

Resolve to consider these Resolutions of mine. Truly, I pray your affections are stirred most strongly towards our Lord Jesus Christ this coming year.

Yn hwyr i’r nos, bues yn darllen ac ystyried Addunedau Jonathan Edwards, ac mae rhif 24 a 25 wedi glynu, a chrafu. Mae f’addunedau - eto fyth - i golli pwysau a meithrin amynedd yn ddof iawn mewn cymhariaeth.

24. Resolved, whenever I do any conspicuously evil action, to trace it back, till I come to the original cause; and then both carefully endeavour to do so no more, and to fight and pray with all my might against the original of it.

25. Resolved, to examine carefully, and constantly, what that one thing in me is, which causes me in the least to doubt of the love of God; and to direct all my forces against it.

Os hoffech ddarllen rhagor, awgrymaf:  of https://verticallivingministries.com/tag/70-resolutions-of-jonathan-edwards-in-modern-language/

(OLlE)

CYTGAN

Ie, fel lili ymhlith drain

yw f’anwylyd ymysg merched.

(Caniad Solomon 2:2 BCN)

Nid yw merched eraill ond megis drain o gwmpas y lili i’r carwr. Nid ymosodiad sinigaidd ar ferched yw cymhariaeth fel hon ond ymgais i fynegi arbenigrwydd yr un sydd yn gariad iddo.

Onid mewn cymhariaeth y mae mesur gwerth pob gwrthrych? Gellid meddwl am ryw fath o brydferthwch yn perthyn i ddrain ond diflanna o'i gymharu â’r lili. Gall ein daioni edrych yn gymeradwy iawn o'i gymharu â’r hyn a wna ambell un arall. Dim ond pan fesurir ein daioni wrth y safon uchaf bosibl, sef Iesu, y gellir ei farnu’n deg. O wneud hynny, bydd rhaid cydnabod yn ostyngedig mai drain ac ysgall yw’r hyn y tybiasom ei fod yn brydferth.

Benthycwn brofiad Eleazar Roberts (1825-1912) yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

O na bawn yn fwy tebyg
i Iesu Grist yn byw -
yn llwyr gysegru ‘mywyd
i wasanaethu Duw …

O na bawn fel yr Iesu
yn llawn awyddfryd pur
i helpu plant gofidiau
ac esmwytháu eu cur;
O na bawn fel yr Iesu
yn maddau pob rhyw fai
‘roedd cariad yn ymarllwys
o’i galon e’n ddi-drai. Amen.

(OLlE)

'TALAR': MYFYRDOD DIWEDD/DECHRAU BLWYDDYN

Talar ...

Beth yw ‘Talar’?

O gwmpas pob cae aredig ‘roedd talar. Yn bennaf, lle i droi oedd talar. Byddai’r aradrwr yn torri cwys, ac ar ôl dod i’r dalar byddai’n codi’r aradr allan o’r tir, a chafodd gyfle o’r herwydd i fwrw golwg dros y gŵys a dorrwyd. Mae heddiw yn gyfle i dynnu’r aradr o’r tir a throi i weld pa fath gŵys a dorrwyd gennym y 2016.

Ond, mae codi’r aradr o’r tir yn gyfle i rywbeth arall pwysig. Wrth naddu’r gŵys bydd yr aradr yn casglu pob math ac annibendod. Ni all yr un aradr dorri cwys lân, daclus, os oes annibendod arni. Rhaid i’r offer fod yn lân. Gorau po lanaf. Mae heddiw’n gyfle i lanhau ychydig ar aradr ein byw.

Wedi codi’r aradr o’r tir a’i glanhau, siawns na welwn fod niwed wedi digwydd - go brin fod neb wedi mynd drwy’r flwyddyn heb i rywbeth dorri: hyder, iechyd, gobaith, perthynas, anwylyd ... Gan nad oes gennym mo’r ddawn na’r grefft i’w osod yn iawn, rhaid mynd at y gof.

Daethom i dalar: diwedd/dechrau blwyddyn. Mae heddiw’n gyfle i ystyried ein hangen am y Gof.

　(OLlE)