Your Custom Text Here
A chredwn, yn y Pentecost tragwyddol, y bydd Bernard yno yn canu ei "Jesu, dulcis memoria", a Luther ei "Ein feste Burg ist unser Gott", a Watts ei "When I survey the wondrous Cross" a Phantycelyn ei "Iesu, Iesu, ‘rwyt Ti’n ddigon" heb i Bernard anghofio ei Ladin, na Luther ei Almaeneg, na Watts ei Saesneg, na Phantycelyn ei Gymraeg, a heb i hynny rwystro mewn unrhyw fodd gynghanedd berffaith eu cyd-ddeall a’u cydganu.
J. E. Daniel (1902-1962) yn ei bregeth ‘Gwaed y Teulu’.
Pan aeth hi’n hwyr, aeth ei ddisgyblion i lawr at y môr, ac i mewn i gwch, a dechrau croesi’r môr i Gapernaum. Yr oedd hi eisoes yn dywyll ...Yna, wedi iddynt rwyfo am ryw dair neu bedair milltir, dyma hwy’n gweld hwy’n gweld Iesu ... (Ioan 6: 16,17 a 19)
Llesol yw ymollwng i dawelwch myfyrdod a gweddi - ymlonyddu yn Nuw gyda phobl Dduw. Dyna ddiben ‘Capernaum’.
 ninnau ar ddechrau Wythnos Cymorth Cristnogol hanes Porthi’r Pum Mil (Luc 9:10-17) fu testun ein sylw heno.
Ein man cychwyn oedd y disgyblion. Mae’r disgyblion yn poeni; ‘roedd y dydd yn prysur ddirwyn i ben; Iesu’n prysur flino; a hwythau’n prysur geisio iddo - a hwythau’r un modd - ychydig o lonydd ar derfyn dydd - mymryn o orffwys. Ond, Iesu ... Iesu’n gwrthod cefnu ar y bobl. Rhaid oedd gofalu amdanynt; rhaid eu bwydo, a rhaid i’r disgyblion ysgwyddo’r cyfrifoldeb hwnnw. Rhowch chi rywbeth i’w fwyta iddynt (Luc 9:13a). Cwrtais negyddol yw’r ymateb i’r cais hwnnw: Nid does gennym ddim ond pum torth a dau bysgodyn, heb inni fynd a phrynu bwyd i’r holl bobl hyn (Luc 9:13b). Yr argraff a geir yw bod y disgyblion yn anfodlon iawn (m)ynd a phrynu bwyd i’r holl bobl hyn. Pam llwytho’r disgyblion â baich y fath gyfrifoldeb? Onid cyfrifoldeb y dyrfa oedd sicrhau fod ganddynt ddigon o fwyd?
Yna, y dyrfa. Ni fuasent wedi mentro allan ar daith diwrnod heb fod ganddynt fwyd ar gyfer y diwrnod. Y rhwystr oedd anfodlonrwydd i rannu. Mae Ioan yn sôn am fachgen a fu’n esiampl i’r gweddill (Ioan 6:9). Dangosodd y bachgen hwn ei fod yn barod i rannu’r hyn oedd ganddo - pum torth a dau bysgodyn. Dau bysgodyn a phum torth i gwrdd â gofyn 5000 o bobl! Bu’n ddigon, fwy na digon. A hynny’n wyrth! Ai Iesu a lwyddodd trwy ryw ryfedd ryfeddod i droi’r ychydig yn ddigon i bawb, neu a lwyddodd Iesu i dorri plisgyn caled anfodlonrwydd pobl i rannu'r ychydig oedd ganddynt. Wrth i bawb rannu ei ychydig, sicrhawyd i bawb mwy na digon: Gwyrth! Pa wyrth tybed yw’r mwyaf gwyrthiol?
Iesu. Gwelodd Iesu ymateb y disgyblion a chredaf iddo gael ei siomi ganddynt. Beth am y dyrfa? Siom eto fan hyn. ‘Roedd bwyd ar gael - nid oedd prinder bwyd ymhlith y bobl - yr hyn oedd yn brin oedd parodrwydd i rannu. Erys yr amharodrwydd. Y wyrth fan hon, am wn i, yw bod Iesu wedi ysgogi newid calon ymhlith y bobl hyn, gan ennyn ynddynt barodrwydd i fentro rhannu. A menter ydyw, gan fod perygl eich bod, wrth rannu’r yr ychydig sydd gennych, yn mynd i golli’r ychydig sydd gennych. Myn Iesu, po fwyaf a rannwn, mwyaf i gyd fydd gennym.
Diben Cymorth Cristnogol yw ysgogi newid calon: newid calon cymdeithas, llywodraeth, economi a diwylliant. Man cychwyn y newid calon hwnnw, yw newid calon pobl fel ti a fi. Boed i’r Crist byw cyflawni ei wyrth yn ein calon, a ninnau felly yn byw yn ôl ei ofynion - gan geisio hawliau eraill, yn ogystal â’n hawliau’n hunain; ymgyrchu dros y gwan a’r tlawd: rhannu’n bwyd â’r newynog, ei heiddo â’r tlawd, ein hamser a’n sylw â’r unig a gwrthodedig.
'Capernaum': buddiol y cwrdd hwn. Ynddo, a thrwyddo, ar derfyn dydd, cawn ryw wastadrwydd meddwl ac enaid.
Er bod tymor yr arholiadau wedi dechrau a nifer o ffyddloniaid PIMS ‘yn ei chanol hi’, daeth grŵp teilwng o'r aelodau iau ynghyd heno i ystyried arwyddocâd Wythnos Cymorth Cristnogol. Y man cychwyn, yn naturiol ddigon oedd … annhegwch. Pentwr o nwyddau: losin, bara, ‘Cream Cracker’, ffrwythau a llysiau, dŵr glân, dŵr budr, allwedd drws, ymbarél a moddion! Rhannu wedyn i ddau grŵp, bechgyn a merched, a dechrau dosrannu’r nwyddau. Am achwyn! Rhannu’r losin yn anghyfartal, 3 i’r bechgyn, 12 i’r merched; bara ffres i’r merched, ‘Cream Cracker’ sych i’r bechgyn; ffrwyth a llysiau i’r merched ... dim i’r bechgyn ac yn y blaen. Hyn yn arwain at drafodaeth ystyrlon iawn ar degwch ac annhegwch. 'Roedd gan y bechgyn farn bendant iawn am annhegwch y sefyllfa!
Dyma fynd ati wedyn i chwilio am Lyfr y Diarhebion yn gyntaf, ac am yr adnod hon yn benodol: Y mae’r un sy’n gorthrymu’r tlawd yn amharchu ei greawdwr, ond y sawl sy’n trugarhau wrth yr anghenus yn ei anrhydeddu. (Diarhebion 14: 31). ‘Roedd hon yn adnod weddol hawdd i’w deall yng nghyd-destun Wythnos Cymorth Cristnogol ond nid felly'r llu adnodau o Lyfr Deuteronomium: Os byddi’n rhoi benthyg unrhyw beth i’th gymydog, paid â mynd i mewn i’w dŷ i gymryd ei wystl. Saf y tu allan, a gad i’r dyn yr wyt yn rhoi benthyg iddo ddod â’i wystl allan atat. (Deuteronomium 24:10) - pan fyddi’n rhoi benthyg unrhyw beth i wlad dlawd, paid ag anfon i mewn tîm o arbenigwyr i ad-drefnu’r economi. Fe ddaw’r bobl sy’n byw yno ag awgrymiadau am newid atat ti; Nid yw neb i gymryd melin na maen uchaf melin yn wystl, oherwydd byddai’n cymryd bywoliaeth dyn yn wystl. (Deuteronomium 24:4) - nid yw neb i gymryd y tir lle tyf gwenith i wneud bara i’r tlawd a phlannu yno goffi neu siwgr i’w hallforio - mae hyn yn gyfystyr â chymryd bywydau pobl yn wystl; Pan fyddi wedi medi dy gynhaeaf ond wedi anghofio ysgub yn y maes, paid â throi’n ôl i’w chyrchu; gad hi yno ar gyfer y dieithryn, yr amddifad a’r weddw (Deuteronomium 24:19) - pan fyddi’n ceisio mantoli dy economi ac wedi gadael cymorthdaliadau ar fwydydd hanfodol, paid â mynd yn ôl i’w dileu. Gad hwy i fod ar gyfer y rhai na fyw hebddynt; Paid â gorthrymu gwas cyflog anghenus a thlawd ... rho ei gyflog iddo bob dydd cyn i’r haul fachlud ... oherwydd y mae’n anghenus ac yn dibynnu arno. (Deuteronomium 24:14) - paid â gwrthod tâl cyfiawn i’r rhai sy’n byw yn unig wrth eu llafur. Maent yn dibynnu arno ac mae ei angen arnynt heddiw; Y mae dy bwysau a’th fesurau i fod yn gyfiawn ac yn safonol. (Deuteronomium 23:15) - yn dy bolisi economaidd, nid wyt i feddu ar ddwy safon wahanol, un i’r cyfoethog ac un i’r tlawd. Nid wyt i orfodi’r tlawd i ddadbrisio’u harian, eu llafur a’u bywydau tra dy fod yn diogelu'r eiddot dy hun. Trwy’r trafodaethau a’r dehongli ymestynnol hyn, y PIMSwyr yn sylweddoli bod, yn yr hen lyfr hwn, ganllawiau i sicrhau economi deg - mawr fu’r sgwrsio am hyn.
Rhannu eto’n ddau grŵp, un yn darllen a thrafod Plentyn Bob Eiliad (gan Tudur Dylan Jones; ‘Berw’r Pair’ Canolfan Astudiaethau Iaith, Llangefni, 1995) a’r llall, Gweddi Teresa o Avila (1515-1582; allan o Gweddïau Enwog. Gol. Cynthia Davies. Cyhoeddiadau’r Gair 1993).
Plentyn Bob Eiliad
Mae ‘na blentyn yn marw bob eiliad,
Mae ‘na fam gyda dagrau’n ei llygad -
Y dagrau sy’n llosgi gan gariad.
A bron cyn i’r truan gael cyfle
I ddysgu am hwyl ac am chware,
Mae ‘na feddrod yn agor yn rhywle.
A phan fydd y gerdd wedi Gorffen
Bydd mwy wedi marw trwy angen:
Sawl eiliad gymerwyd i’w ddarllen?
Dyma ymateb Connor, Freddie a Harri i’r gerdd: Ni’n drist oherwydd bod y gerdd yn wir - mae hyn yn digwydd nawr. Trist, a chrac - dylai hyn ddim bod yn digwydd. Siomedig: yn yr amser i ni’n cymryd i feddwl am sefyllfa'r plant hyn, mae plant yn dal i farw. Rhaid meddwl am wneud rhywbeth, ac mae cefnogi Cymorth Cristnogol yn gyfle i ni wneud rhywbeth.
Yna’r weddi gan Teresa o Avila:
Bellach nid oes gan Grist gorff ar y ddaear ond eich corff chi;
gyda’ch dwylo chi yn unig y gall wneud ei waith ...
â’ch traed chi yn unig y gall droedio’r byd ...
trwy eich llygaid chi yn unig y gall ei dosturi lewyrchu ar fyd cythryblus.
Bellach nid oes gan Grist gorff ar y ddaear ond eich corff chi.
Fel hyn yr ymatebodd Efa, Amy, Cadi, Mali a Shani i’r weddi hon: Nid disgwyl i Iesu a Duw i wneud trosom yw credu, ond gwneud pob peth i ni'n gallu i helpu eraill, ni sy'n helpu Duw i helpu ei bobl. Mae rhai pobl yn dewis peidio gweld yr angen am gymorth Cristnogol. Gwna hynny ddim mor tro.
Clytwaith o fyfyrdodau: dyna oedd ein Hoedfa Foreol. Arweiniwyd y cyntaf gan Elen Haf. Cawson ganddi sylwadau bachog am arwyddocâd y Pentecost a gwaith yr Ysbryd Glân. Wrth i Elen ddisgyn o’r pulpud a dychwelyd at ei theulu, daeth Lili am i fyny i rannu Neges Heddwch ac Ewyllys Da yr Urdd. Testun y neges fawr honno eleni yw 'Dewis a Chydwybod'. Lluniwyd y neges gan ddisgyblion Ysgol Uwchradd Maes Garmon, Yr Wyddgrug. Diolch iddynt am eu gwaith, ac am neges gwir arwyddocaol.
Wedi derbyn adnodau’r plant a phlantos bu’r Gweinidog yn trafod yr Ysbryd Glân, ac am hwyl a syndod! Cyfaddefodd Owain nad oedd yn deall sut oedd cael swigod allan o’r botel hylif swigod. ‘Roedd wedi ceisio sawl ffordd wahanol - ysgwyd ac arllwys - ond ofer y cyfan. Dim swigod. Yn amyneddgar a phwyllog iawn, (Truan a’r Gweinidog, ag yntau heb wybod rhyw bethau elfennol fel hyn!) esboniwyd iddo gan y plant, mai gwaith digon hawdd oedd cael swigod o’r botel. Rhaid gosod y ffon fechan yn yr hylif - gwnaeth Owain yn ôl y cyfarwyddyd - wedi, codi’r ffon o’r hylif, chwythu trwy’r twll - Owain yn gwneud - Ah! Swigod. Cafodd y plant gyfle, bob un, i chwythu swigod, a phawb yn mwynhau. Y neges? Cariad Duw yw’r hylif; yr Eglwys fawr fyd-eang, ac yn fychan lleol yw’r ffon fechan. Gwaith yr Eglwys yw chwythu swigod o gariad i bob cwr a chornel o fyd Duw, ond i wneud hynny, rhaid wrth 'anadl' yr Ysbryd Glân. Dim ond pan mae’r Ysbryd yn ‘chwythu’ trwom y crëir swigod o wasanaeth a bendith.
Ond, ‘roedd rhagor … anfonwyd y plant a phlantos yn ôl i eistedd. Daeth y Gweinidog a silindr llwyd a’i osod yn ofalus ar fwrdd wrth ochr y piano. Mynnai fod y silindr hwn yn dangos peth arall mae’r Ysbryd yn gallu gwneud. Golwg digon diflas oedd i’r silindr hwn: llwyd, a thua throedfedd o daldra. Sylweddolai Owain erbyn nad oedd neb wir - o’r ieuengaf i’r hynaf - wedi eu hargyhoeddi fod y silindr hwn yn ddiddorol, heb sôn am fod yn gyffrous. Felly, cyneuwyd y ffiws, ac er MAWR syndod, bu ffrwydrad! Papur a pheli lliwgar yn drybowndian o gwmpas y lle. (Truan, heddiw eto a’r Gofalwr)! Dyma beth mae’r Ysbryd Glân yn gallu gwneud: creu syndod, meithrin ymateb! Pan mae’r Ysbryd yn cael ei le, ceir ‘ffrwydrad’ o fendith a gwasanaeth.
Aeth y plant a phlantos i’r Festri at ei gwersi, a hwythau’n mynd i’r afael a’r Pentecost, heb anghofio Cymorth Cristnogol.
At y clytwaith o fyfyrdodau, ychwanegwyd neges am bwysigrwydd Cymorth Cristnogol. Cododd Owain destun o Lyfr yr Actau: ... nid oedd Galio yn poeni dim am hynny. (Actau 18:17). Geilw Wythnos Cymorth Cristnogol arnom i ddewis bod yn llai tebyg i Galio - poeni dim am hynny - wrth ddewis bod yn fwy tebyg i Iesu, gan fyned oddi amgylch gan wneuthur daioni (Actau 10:38). Gweithiwn a chydweithiwn i leddfu gofidiau, esmwytháu beichiau a chodi’r gwan i fyny. Corff Crist yw’r Eglwys, felly gwyddom nad dweud y drefn wrth y byd yw ei phriod waith; nid concro’r byd, na’i gyfundrefnu, ond cynnig cymorth iddo: Cymorth Cristnogol.
Echel y myfyrdod nesaf oedd cymal o Y Datganiad Byr ar Ffydd a Buchedd: Bendithiwn Dduw am Efengyl ei Fab, a mawr amryw ddoniau yr Ysbryd Glân. Cawsom ein hatgoffa o ddawn yr Ysbryd i’n hargyhoeddi; i arwain; i greu tystion ohonom, ac i greu a chynnal undod. (Ceir cofnod manylach o homiliau'r bore a phregeth nos Sul eisoes ar y wefan hon).
A ninnau bellach wrth y Bwrdd, cafwyd yr olaf o fyfyrdodau’r bore. Hanfod y myfyrdod oedd un gwahaniaeth rhwng y cyfieithiad Cymraeg a geiriau gwreiddiol Daniel Iverson:
Ysbryd y tragwyddol Dduw, disgyn arnom ni;
Ysbryd y tragwyddol Dduw, disgyn arnom ni:
Plyg ni, trin ni, golch ni, cod ni:
Ysbryd y tragwyddol Dduw, disgyn arnom ni.
(Daniel Iverson, 1890-1977 cyf. IDDO EF C.Ff:601)
Dyma’r geiriau gwreiddiol Saesneg:
Spirit of the living God, fall a fresh on me;
Spirit of the living God, fall a fresh on me;
Break me, melt me, mould me, fill me;
Spirit of the living God, fall a fresh on me.
Wrth Gymuno buom yn dawel ystyried y gwahaniaeth rhwng Plyg ni a Break me.
Wedi hwyl a chwerthin ein ‘Dewch a Phrynwch’ bore ddoe, ‘roedd cyfle eto heddiw i ‘Ddod a Phrynu’. Eto, bu chwerthin, hwyl a chwmnïa braf. Canlyniad y cyfan oedd bod dros £1000 wedi ei godi i Gymorth Cristnogol.
Liw nos, cymal olaf Y Gyffes Fer o’n Ffydd oedd testun ein sylw:
Credwn mai diben pennaf dyn
ydyw gogoneddu Duw
a’i fwynhau byth ac yn dragywydd.
(Onid, aeth ein Gweinidog yn Bresbyteraidd iawn heddiw?). John Calfin (1509-1564) yw awdur y darn hwn o’r gyffes mae’n debyg, a cheir adlais o’r syniad yn emyn Charles Wesley:
Fy ngorchwyl yn y byd
yw gogoneddu Duw
a gwylio dros fy enaid drud
yn ddiwyd tra bwyf byw.
(cyf. W.O.Evans, 1864-1936; C.Ff:673)
Sut allwn ni ogoneddu Duw, a thrwy hynny gyflawni diben pennaf ein bodolaeth?
Awgrymodd Owain, fod Iesu yn dangos gwir ystyr gogoneddu Duw. Ym mherson Iesu mae cyfrinach gogoneddu Duw. Dyma un o nodweddion mawr ein crefydd ninnau. Mae person byw'r Arglwydd Iesu yn ei chanol. Cymdeithas â pherson byw yw ei hanfod. Yn Iesu, gan Iesu welwn fod modd gogoneddu Duw mewn cymeriad. Fel Cristion - un o bobl Iesu - yr unig reidrwydd mawr sydd arnom yw caru! Dyma’r orfodaeth fawr sydd arnom oll: Carwch eich gilydd. Dyma ddiben pennaf ein byw. Yn hyn gogoneddir ein Duw.
Gellid gogoneddu Duw mewn gwaith. Byd ymarferol i’r eithaf yw ein byd ni - brawychus o ymarferol, ac i ddelio ag ef nid rhaid wrth grefydd yn ei dillad gwaith. Er mwyn sicrhau ein hiechyd ysbrydol rhaid wrth occupational therapy.
Yn Iesu, a chan Iesu welwn fod modd gogoneddu Duw mewn cymdeithas. Gogoneddwn ein Duw, dim ond i’r graddau y sylweddolwn fod yn rhaid rhannu peth mor fendigedig â Chariad Duw. Rhaid rhannu’r Cariad hwn faint bynnag o rwystrau sydd yn y ffordd. Rhannu Cariad; gogoneddir Duw pan rannwn ei gariad a’n gilydd ac eraill.
Nid Sul, ond tymor yw'r Pasg. Buom, fel eglwys eleni yn cadw Tymor y Pasg, a hynny trwy gyfrwng myfyrdod byr beunyddiol ar y wefan, pwt o neges drydar, a phump o gyfarfodydd liw nos. Buddiol a da bu'r gyfres hon. Diolch amdani.
Ar wefan Undeb yr Annibynwyr gwelir Myfyrdod ar gyfer y Pentecost gan y Parchedig Robin Samuel, Swyddog Cynnal ac Adnoddai De Cymru. Diolch iddo amdano.
http://annibynwyr.org/myfyrdod-ar-gyfer-y-pentecost/
O! Ysbryd byw, dylifa drwom,
bywha dy waith â grym y groes;
O Ysbryd byw, tyrd, gweithia ynom,
cymhwysa ni i her ein hoes.
(Elizabeth Porter Head, 1850-1936 cyf. E.H.Griffiths C.Ff:597)
Bu i’r gymdeithas barhau yn Koinônia: swper blasus a sgwrs ddifyr mewn bwyty Eidalaidd cyfagos.
Diolch am amrywiol fendithion y dydd.
Edrychwn ymlaen at y Sul nesaf. Y Parchedig Gwilym Wyn Roberts fydd yn cynnal yr Oedfa Foreol. Bydd yr Oedfa Hwyrol o dan ofal y Parchedig Dyrinos Thomas. Cofiwch am y Velathon sydd yn cael ei chynnal gydol y Sul ac o ganlyniad bydd rhai heolydd ar gau. Argymhellwn eich bod yn rhoi ychydig mwy o amser ar gyfer eich taith er mwyn cyrraedd yr oedfaon mewn da bryd ... ac os byddwch yn cyrraedd yn gynnar bydd yna baned yn eich disgwyl. Cysylltwch â’r Gweinidog am ragor o fanylion ynglŷn â pha heolydd sydd ar gau.
Gweddïwn am wenau Duw ar y Sul.
Oddi mewn i glawr pob Caneuon Ffydd yng nghapel Eglwys y Crwys mae copi o Y Gyffes Fer o’n Ffydd. Gorffen y gyffes gyda’r geiriau: Credwn mai diben pennaf dyn ydyw gogoneddu Duw a’i fwynhau byth ac yn dragywydd. Tebyg mai John Calfin (1509-1564) yw awdur y darn hwn o’r gyffes; ceir adlais yng ngeiriau’r emyn:
Fy ngorchwyl yn y byd yw gogoneddu Duw
a gwylio dros fy enaid drud yn ddiwyd tra bwyf byw.
(Charles Wesley, 1707-88; cyf. W.O.Evans, 1864-1936; CFf: 673)
Sut gellir gogoneddu Duw, a thrwy hynny gyflawni diben pennaf ein bodolaeth? Gogoneddu Duw oedd bara beunyddiol Iesu: Fy mwyd i yw gwneud ewyllys yr hwn a’m hanfonodd (Ioan 4:34). I ogoneddu Duw, rhaid treiddio i berson Iesu. Un o nodweddion mawr ein crefydd yw bod person byw'r Arglwydd Iesu yn ei chanol. Ffynhonnell ein crefydd yw person byw Crist Iesu. Cymdeithas â pherson byw yw ei hanfod. Nid y groes yw hanfod ein crefydd, ond yr Hwn a fu ar y groes. Nid ffaith yr atgyfodiad yw bywyd ein crefydd a gwefr ein crefydda, ond bywyd y bywyd a atgyfododd. Rhaid wrth adnabyddiaeth o Grist byw; rhaid treiddio i berson Iesu.
Mae modd gogoneddu Duw mewn cymeriad. Daeth Iesu Grist i’r byd i sefydlu Teyrnas Dduw: ceisiwch yn gyntaf deyrnas Dduw (Mathew 6:33a). Nodwedd bwysicaf ein cred a’n credu yw byw dan lywodraeth Duw, a hwnnw yn Dduw cariad. Gwyddai Iesu hynny, ac mae’r pwyslais hwnnw yn gyson amlwg: Os bydd gennych gariad tuag at eich gilydd, wrth hynny bydd pawb yn gwybod mai disgyblion i mi ydych (Ioan 13:35). Yr wyf yn rhoi i chwi orchymyn newydd: carwch eich gilydd. Fel y cerais i chwi, felly yr ydych chwithau i garu’ch gilydd (Ioan 13:34). Dyma'r un rheol a roes Iesu inni: Carwch eich gilydd. Dyma beth yw gogoneddu Duw! Y gwirionedd mwyaf yn ein byd heddiw, ac a ddatguddiwyd ym mherson Iesu, yw mai cariad yw Duw. Celwydd yw popeth a leferir ac a bregethir sy’n groes i hyn. Fel aelod a chyfaill o Eglwys Iesu Grist yr unig reidrwydd mawr sydd arnom yw caru! Dyma’r orfodaeth fawr sydd arnom oll: Carwch eich gilydd. Dyma ddiben pennaf ein byw. Yn hyn gogoneddir ein Duw.
Mae modd gogoneddu Duw mewn gwaith. Byd ymarferol i’r eithaf yw ein byd ni; nid digon Efengyl sy'n air ar ein gwefus ac yn gân yn y galon, rhaid clywed Iesu yn dweud eto: Y mae fy Nhad yn dal i weithio hyd y foment hon, ac yr wyf finnau'n gweithio hefyd (Ioan 5:17). Cofiwn eiriau Paul mai cydweithwyr Duw ydym (Rhufeiniaid 16:3 a 1 Thesaloniaid 3:2). Onid y rheswm mae crefydd cymaint ohonom mor dila ac mor analluog i roi gwir foddhad inni, yw mai crefydd ddi-waith ydyw. Mae angen therapi galwedigaethol arnom! Nid rhyfedd i Iesu roi’r ddeubeth hyn yn nesaf at ei gilydd yn y Weddi Fawr: Deled dy Deyrnas a Dyro i ni heddiw ein bara beunyddiol (Mathew 6:9-13); gwaith yw’r bont rhwng y naill gymal a’r llall. Dim ond yr Efengyl a rydd waith i'n dwylo a all iachau ein heneidiau. Boed i Iesu ddweud amdanom: y mae gan fy mhobl galon i weithio (Nehemeia 4:6). Gweithio a chyd-weithio - yn hyn y gogoneddir Duw.
Fe’m galwyd gan fy Nuw i wasanaethu f’oes;
boed im ymroi i’r gwaith, a byw i’r Gŵr fu ar y Groes. (ibid)
Mae modd gogoneddu Duw mewn cymdeithas. Crefydd gymdeithasol yw Cristnogaeth. Duw yn Dad, ninnau’n blant iddo, ac yn frodyr a chwiorydd i’n gilydd. Cymdeithas o gredinwyr yw pob eglwys. Nid Duw pell sydd gennym ond Duw sydd o’i gariad mawr wedi dod i’n plith; Duw gyda ni yw gwefr ein credu. Gogoneddwn ein Duw i’r graddau y sylweddolwn fod yn rhaid rhannu Cariad Duw, a hynny er gwaethaf y rhwystrau sydd yn y ffordd. Rhannu’r Cariad hyd nes y daw’r Cariad hwnnw yn eiddo i bawb ym mhob man. Yn hyn y gogoneddir Duw!
Credaf mai diben pennaf dyn yw gogoneddu Duw mewn cymeriad, mewn gwaith ac mewn Cymdeithas.
"One of the great liabilities of history is that all too many people fail to remain awake through great periods of social change! Today our very survival depends on our ability to stay awake, to remain vigilant and to face the challenge of change. Together we must learn to live as brothers or together we will be forced to perish as fools." (o Where do we go from here: Chaos or Community gan Martin Luther King (1929-1968). Cyh.: Beacon Press, Boston; 1967). Erys ein difaterwch! Ym mhob oes, mae cymaint ohonom yn ddifater o’r gofyn sydd arnom i newid natur ein hymwneud â’n brodyr a chwiorydd; ac i newid natur ein hymwneud â Duw. Aeth ein hymwneud ag eraill, ac â Duw yn ‘fyfiol’ iawn. Pa rhyfedd felly bod ein byw yn ddim ond bod, a’n ffydd yn ddim ond crefydda.
... nid oedd Galio yn poeni dim am hynny (Actau 18:17). ‘Roedd y rhaglaw Galio yn ystyried cwerylon Iddewon ynghylch gwirioneddau crefyddol islaw ei sylw. Onid yw yn ddarlun ohonom? onid ‘rydym ninnau yn barchus ddi-hid o Iesu, ac nid ydym yn mynnu cymryd ei neges na’i Eglwys o ddifrif? Gwaelod neges Iesu, a gwraidd bodolaeth ei Eglwys, yw’r argyhoeddiad nad oes yr un llwybr at Dduw nad yw’n mynd heibio i gyd-ddyn. Geilw Wythnos Cymorth Cristnogol arnom i ddewis bod yn llai tebyg i Galio trwy ddewis bod yn fwy tebyg i Iesu, gan fynd oddi amgylch gan wneud daioni (Actau 10:38), lleddfu gofidiau, esmwytháu beichiau a chodi’r gwan. Corff Crist yw’r Eglwys. Nid dweud y drefn wrth y byd yw priod waith yr Eglwys; nid concro’r byd na’i gyfundrefnu, ond cynnig cymorth iddo: Cymorth Cristnogol
Hyn sydd yn esbonio trywydd yr homili hon, a phregeth heno. Oddi fewn i glawr pob Caneuon Ffydd yn y Crwys mae copi o Y Gyffes Fer o’n Ffydd. Pam nad Credo’r Apostolion neu Credo Nicea? Wrth dwrio a chwilio am yr ateb, mi ddois ar draws Y Datganiad Byr ar Ffydd a Buchedd. Er nad byr Y Datganiad Byr ar Ffydd a Buchedd mae’r datganiad yn werth darllen dim ond am y cymal hwn: Bendithiwn Dduw am Efengyl ei Fab, a ... sylwch ... mawr amryw ddoniau yr Ysbryd Glân.
Y ddawn i’n hargyhoeddi. Ond nyni, nid ysbryd y byd a dderbyniasom, ond yr Ysbryd sydd oddi wrth Dduw (1 Corinthiaid 2:12). Fel Pobl Dduw gwyddom mai pobl ar goll ydym; bu i’r Ysbryd Glân ein hargyhoeddi o hynny. Daw’r Ysbryd hefyd i’n hargyhoeddi mai Iesu yw’r ffordd o dristwch i lawenydd, ac o dywyllwch i oleuni. Nid bodloni ar ddangos y ffordd a wnaeth Iesu, ond bod yn ffordd.
Dawn arall yr Ysbryd yw arwain. ... fe roddaf fi i chwi huodledd, a doethineb na all eich gwrthwynebwyr ei wrthsefyll na’i wrth-ddweud (Luc 21:15). Rhydd yr Ysbryd Glân arweiniad digonol i bawb mewn argyfwng, nid yn unig am ei fod yn adnabod y sefyllfa yn drwyadl, ond am fod y cyfan o dan ei awdurdod.
Crea’r Ysbryd dystion ohonom. Yr Ysbryd Glân a greodd o nythaid o ddisgyblion ofnus, cwmni o dystion mentrus, dewr ac eofn. Gallasai’r dynion hyn, heb yr Ysbryd, fod wedi hel cwmni o bobl at ei gilydd i greu cymdeithas; nid Cymdeithas Cofio Iesu a grëwyd, ond Eglwys fyd-eang sydd, pan fydd iddi ildio i arweiniad yr Ysbryd Glân, yn rym er lles a bendith pob lliw, llun a llewyrch o bobl.
Yn olaf, dawn yr Ysbryd Glân i greu undod. Ar ddydd cyflawni cyfnod y Pentecost yr oeddent oll ynghyd yn yr un lle ... (Actau 2:1). Yn a thrwy’r Ysbryd Glân cawn ein tywys i undod â Duw yng Nghrist, a thrwy Crist â’n gilydd. Dim ond hyn sydd bwysig: Byddwch yn gytûn ymhlith eich gilydd (Rhufeiniad 12: 16a).
Un yw Cymru, ‘nghwlwm gweddi, un, er gwahaniaethau oes:
Gyda’r nef a chyda’i hunan fe’i cymodwyd wrth y Groes.
Eifion Wyn (1867-1926)
'Room for Hope'; Canolfan Gymunedol George Sim; Sacramento, Califfornia
Daw’r gyfres 'Deugain a Deg' i ben gyda darn o gelfyddyd gysyniadol - conceptual art. Seyed Alavi sydd biau’r gwaith. Mae Alavi yn Fwslim, ac yn byw a gweithio yng Nghaliffornia. Enw’r gwaith yw Room for Hope.
Gwelir amlinelliad o dŷ, gyda choeden yn tyfu yn ei ganol. Adeiledd o ddur ydyw, coch. Pedwar wal, a chrëir bob un o un o bedair llythyren y gair HOPE. Daw hynny’n amlwg dim ond wrth gerdded o gwmpas y tŷ.
Gan fod y tŷ wedi ei adeiladu o lythrennau ‘Hope’, gellid derbyn y goeden byw fel darlun o fywyd. Tyf bywyd - ffynna pob peth byw - o fewn ‘muriau’ Gobaith.
Mae pren ein ffydd yn tyfu oddi mewn i furiau’r pedair llythyren: I-E-S-U.
Cododd Iesu!
Un, daeth un yn ôl
dros riniog y tywyllwch;
daeth un yn ôl.
Dros ffin y cnawd marwol
y mae dystiolaeth, y mae
tystiolaeth fod yno oleuni sy’n anorchfygol.
(‘O Farw’n Fyw’;
Gwyn Thomas
‘Symud y Lliwiau’, 1981. Gwasg Gee)
Do, cododd Iesu! Am hynny, nid oes yr un sefyllfa ddynol yn anobeithiol mwyach.
Ffydd yn ei flodau yw Gobaith. Y mae Ffydd yn datgan fod Duw yn bod, a’i fod yn ein caru ni. Y mae Gobaith yn gweithredu ar y ffydd honno ac yn ein hannog i geisio Duw ym mhopeth a phawb. Gobaith yw grym Ffydd. Heb Obaith mae Ffydd yn disgyn yn ddarnau, ac yn y diwedd yn darfod amdano. Ebrill heb friallu yw Ffydd heb Obaith - Gwanwyn heb ŵyn bach. Trwy Ffydd ‘rydym yn canfod llwybr Cariad, ond Gobaith yn unig sy’n cadw ni ar y llwybr hwnnw.
F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen
(OLlE)
Ein 'Dewch a Phrynwch' er budd Cymorth Cristnogol yn llwyddiant ac yn fendith. Diolch i bawb - o'r ieuengaf i'r hynaf - am yr holl baratoi a phob cefnogaeth.
