'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (37)

‘La garde du Tombeau’, Jacques Joseph Tissot (1836-1902)

‘La garde du Tombeau’ (1886-1894), Jacques Joseph Tissot (1836-1902); Amgueddfa Brooklyn, UDA.

Ystyrir gwaith Jacques Joseph Tissot i fod braidd yn trite y dyddiau hyn, ond celfyddyd gywrain a da ydyw.

Yn sgil ailddarganfod gwerth a chymorth ffydd yn 1885, prif thema celfyddyd Tissot oedd y Beibl, ac yn fwyaf penodol bywyd Iesu. Perthyn y ddau lun sydd gennym o dan sylw heddiw i gyfres o 365 o luniau tebyg yn ‘cofnodi’ bywyd Iesu. Cafwyd ymateb brwd i’r gyfres gan y cyhoedd mewn arddangosfeydd ym Mharis (1894-5), Llundain (1896) ac Efrog Newydd (1898-9). Mae’r gyfres gyfan bellach yn Amgueddfa Brooklyn.

Cymerwch warchodlu; ewch a gwnewch y bedd mor ddiogel ag y gallwch (Mathew 27:66 BCN).

Trannoeth marw Iesu, daeth y prif offeiriaid a’r Phariseaid yn ôl at Pilat. ‘Roedd ofn mawr arnynt, ofn y buasai disgyblion Iesu yn dod a symud corff y Saer bregethwr a dweud wrth y bobl fod Iesu eto’n fyw. ‘Roedd yr arweinwyr crefyddol hyn yn fwy na chyfarwydd â phobl yn honni maen nhw oedd y Meseia. 'Roedd ryw siarad gwirion am wyrthiau yn troi o’u cwmpas bob un, ond diflannu a wnaethant, bob un, y naill ar ôl y llall. Felly, hyd yn oed pe bai’r disgyblion yn llwyddo i symud corff Iesu, a dweud wrth y bobl ei fod eto’n fyw, ni fuasai sibrydion am fywyd newydd yn ddigon i gynnal diddordeb y bobl. ‘Roedd yr arweinwyr crefyddol yn ymwybodol o hyn ... Ond, y tu ôl i’r ofn a fynegwyd ganddynt, ‘roedd arswyd real, dwfn - arswyd na fuasent wedi cydnabod i neb, dim hyd yn oed ymhlith ei gilydd. ‘Roedd arswyd arnynt fod yr hwn a groeshoeliwyd ganddynt YN Fab i Dduw! Arswydent y byddai Iesu YN dychwelyd o farw’n fyw! ‘Roedd arswyd arnynt y buasai Iesu YN symud eto yn eu plith yn fwrlwm o rym brawychus o fawr! Dychmygwch eu siom felly o glywed Pilat yn dweud: Cymerwch warchodlu; ewch a gwnewch y bedd mor ddiogel ag y gallwch (Mathew 27:65 BCN). Sylwch ar y cymal: mor ddiogel ag y gallwch. Yn ddiarwybod iddo, gyda’r cymal hwn, anelodd Pilat pelydr o olau cryf at ofn y prif offeiriaid a’r Phariseaid ac amlygu’u harswyd ... mor ddiogel ag y gallwch meddai Pilat wrthynt. Ni ellid gwneud rhai pethau’n ddigon diogel, byth. Mae arswyd arnynt! Gwyddant fod yna rym yn ymgasglu yn y bedd hwnnw a oedd y tu hwnt i bob rheolaeth (sylwch ar sut mae Tissot yn cyfleu’r grym hwnnw yn yr ail lun heddiw: ‘Madeleine et les saintes femmes au tombeau’).

Sut ellir rhwystro’r haul rhag codi, y llanw rhag troi?

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen

(OLlE)

‘Madeleine et les saintes femmes au tombeau’, (1886-1894), Jacques Joseph Tissot (1836-1902); Amgueddfa Brooklyn, UDA.

NEWYDDION Y SUL

Mae’r ddaear yn glasu,

A’r coed sydd yn tyfu,

A gwyrddion yw’r gerddi:

Mae’r llwyni mor llon.

(John Howel)

Croesawyd y Mis Mwyn ag Oedfa Deuluol llawn hwyl a bendith. Yn sŵn y Salm (130:5;6) a’r weddi sy’n gweddu i bawb - F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf - derbyniwyd adnodau’r oedolion. ‘Llawenydd’ oedd y thema heddiw, a braf oedd gweld cynifer o oedolion ag adnod ar ein cyfer. Gwêl ein plant mai rhywbeth i dyfu iddo, nid tyfu ohono yw dysgu a rhannu adnod.

Mali oedd yn arwain y defosiwn heddiw. Dilyn ymlaen wnaeth Mali o ddefosiwn y Sul aeth heibio, gan sôn am Farathon Llundain, ac am bwysigrwydd dal ati i ddal ati mewn ffydd, gobaith a chariad.

Gwahoddwyd y plant ymlaen i’r Set Fawr, â hwythau’n nawr yn cael cyfle i rannu adnodau.

Echel yr Oedfa oedd y rhif ‘9’; a’r dasg gyntaf oedd chwilio yn ein Beiblau am Galatiaid 5:22: ... ffrwyth yr Ysbryd yw cariad, llawenydd, tangnefedd, goddefgarwch; caredigrwydd, daioni, ffyddlondeb, addfwynder, hunanddisgyblaeth.

Ond, cyn troi at y 'ffrwyth', mynnai’r Gweinidog fod angen ystyried ychydig ar waith yr 'Ysbryd'!

Awgrymodd ein Gweinidog fod yr Ysbryd Glân yn NERTH i ni (Effesiaid 3: 16 a Luc 24: 49). Er mwyn amlygu hyn, ‘roedd ganddo ... 'AirZooka'!

'Pobl Dduw' yn yr 'AirZooka'!

Gosododd y plant peli bychain amryliw - rhain oedd pobl Dduw, pobl lliw a llun, sut a siâp o bobl - yn yr 'AirZooka', ac yna 'saethu' y teclyn a'r peli bychain felly'n drybowndian i bob cyfeiriad (truan â’r gofalwr!). Yn nerth yr Ysbryd Glân, meddai'r Gweinidog, aeth pobl Dduw, ac fe ant o hyd, i bob cyfeiriad i sôn am gariad mawr Duw.

Mae’n debyg fod un o’r peli bychain hyn wedi cyrraedd yr oriel!

Hanfod ail neges y Gweinidog am yr Ysbryd Glân oedd bod yr Ysbryd yn ein harwain i’r gwirionedd (Ioan 14:13). Mae Ysbryd Duw yn ARWAIN. Ffurfiwyd timau o bedwar neu bump i’r cwis; ac i’r cwis hwnnw, ‘roedd 9 cwestiwn! Dyma ambell un:

• Pa lythyren sydd ar goll? A ... B ... ___ ... D ... E?
• Pa flwyddyn yw hi?
• Beth yw ‘MICE’?

Dyma’r atebion:

• Nid 'C' ond 'G' - Gamma yn y wyddor Roegaidd.
• Nid 2016 ond 5776 yn ôl y Calendr Iddewig, neu 1437 i’r Mwslim.
• Nid llygod, ond Members of the Institution of Civil Engineers.

Mynnai’r Gweinidog nad oes neb o bobl Dduw yn gwybod yr atebion i gyd! Ychwanegodd fod siawns dda gennym - gyda’n gilydd - i ffeindio’r ateb. Mae’r Ysbryd Glân yn ein harwain - gyda’n gilydd - at y gwirionedd.

Wedi hyn fe ddaethom, o’r diwedd, at naw Ffrwyth yr Ysbryd! Man cychwyn yr homili oedd y cwestiwn: ‘Pam nad oedd Paul wedi sôn am 'Blodau’r Ysbryd'?’ Wedi’r cyfan mae blodau’n hyfryd, lliwgar a phersawrus.

Er braw i’r Gynulleidfa, mynegodd Owain ei fwriad i baratoi danteithion i’w cynnwys ar stondin gacennau ein ‘Dewch a Phrynwch’ er budd Cymorth Cristnogol (14/5). Ei fwriad, meddai oedd paratoi marigold meringue pie; cacen chrysanthemum; tarten fuschia a bisgedi aster, teisen gaws cennin Pedr, a chan gydnabod nad cacen mo treiffl: treiffl lupin a delphinium. Dyna pam mae Paul yn sôn am Ffrwyth yr Ysbryd! Mae blodau’n hyfryd a phersawrus, a buasai bywyd yn ddiflas hebddynt, ond mae ffrwythau’n ddefnyddiol! Gellid bwyta ffrwyth, a derbyn maeth ohono. Nid blodau mo cariad, llawenydd, tangnefedd, goddefgarwch, caredigrwydd, daioni, ffyddlondeb, addfwynder a hunanddisgyblaeth. Ffrwyth ydynt - ffrwyth i’w bwyta! Nid y dweud, ond y gwneud sydd bwysig. Rhaid i gariad, llawenydd, tangnefedd a goddefgarwch fod yn ffordd o fyw, fel y gwelir caredigrwydd, daioni, ffyddlondeb, addfwynder a hunan-ddisgybliaeth ar waith ynom, trwom a rhyngom.

Yn ei bregeth heno bu’r Gweinidog yn trafod Bendith ... Bendithio ... Bendithion. Defnyddir eleni y Fendith fawr o lyfr Numeri (6:22-27) yn ddiweddglo i’n hoedfaon, a honno oedd testun y bregeth. Gan fod cofnod o’r bregeth eisoes ar y wefan, dyma ychydig sylwadau ein Gweinidog wrth Fwrdd y Cymundeb. 'Roedd y sylwadau’n adleisio a chadarnhau neges y bregeth: Gwnaf di’n genedl fawr a bendithiaf di; mawrygaf dy enw a byddi’n fendith (Genesis 12:2).

Dyma addewid Duw i Abram, y cawr hwnnw ymhlith enwogion yr Hen Destament. Gwireddwyd yr addewid; fe aeth ei deulu yn genedl gref. Sylwch, ar y rhan hon o’r addewid: bendithiaf di ... a byddi’n fendith. Duw yn rhoi bendith, ac Abram yn rhoi bendith. Yr un fendith yn cael ei hestyn ymlaen ... bendithiaf di - Abram yn cael bendith; er mwyn ei hestyn ymlaen at eraill ... a byddi’n fendith. Afon redegog yw bendith Duw nid llun llonydd. Down ynghyd i bob Oedfa gyda diolch am y fendith, a gyda’r bwriad o estyn y fendith ymlaen: bendithiaf di ... a byddi’n fendith.

Wrth Fwrdd y Cymundeb, cawsom gyfle i gydymdeimlo â’r galarus yn ein plith, a chofio’r aelodau hynny sy’n methu a bod gyda ni, gan bellter ffordd, cystudd neu henaint. Aeth y Cymun Teithiol heno, gyda’n cofion anwylaf, at Nansi.

Diolch am amrywiol fendithion y dydd heddiw. Boed i ni dyfu yn ffrwythau’r Efengyl, i ymhyfrydu ym mendith ein Duw, i dystio iddo, ac i estyn y fendith honno i eraill.

Yng nghanol y cyfan oll, fe lwyddodd ein Gweinidog y gynnal Oedfa yng Nghanada heddiw! Deisyfwn wenau Duw ar ffyddloniaid, a Gweinidog Eglwys Dewi Sant, Toronto, y Parchedig Anne Hepburn. Boed bendith ar ei hymdrechion i ddefnyddio'r cyfryngau diweddaraf i sicrhau parhad ei gweinidogaeth trwy gyfrwng y Gymraeg. www.dewisant.com

Gan edrych ymlaen at y Sul nesaf: Owain fydd yn arwain y ddwy Oedfa foreol. Apêl Cymorth Cristnogol eleni fydd thema’r Oedfa Foreol Gynnar. Byddwn yn yr Oedfa 10:30 yn parhau â'r gyfres o bregethau 'Efengyl Marc a’r Flwyddyn 70'. Ein braint, pnawn Sul am 2:30 yw gweini te i’r digartref yn y Tabernacl, Yr Âis. Liw nos, am 6; byddwn yn ymuno yng Ngŵyl Bregethu Eglwys y Crwys: pregethir gan y Parchedig Megan Williams (Ynys Môn). Ni fydd Oedfa Hwyrol ym Minny Street.

PREGETH NOS SUL

Bendith ... Bendithio ... Bendithion (Numeri 6: 22-27)

Gall geiriau golli’u hystyr gydag amser ... mae ‘bendith’ yn un ohonynt. Mawr iawn yr agendor rhwng ystyr ac arwyddocâd y gair ‘Bendith’ yn y Beibl ac arwyddocâd ac ystyr y gair yn ein siarad dyddiol. Rhyfeddod ymwneud Duw â phobl, ac ymwneud Pobl Dduw gyda'i gilydd ac ag eraill yw ‘Bendith’ yn y Beibl; bellach, ymateb i disian ydyw! Pe byddem yn oedi yn fwy cyson i ystyried yn fyfyrgar ’Bendith’, ac i gofio’n weddigar ein ‘Bendithion’, byddem yn gweld a deall fod llawer o ‘Fendith’ ar hyd lle.

Mae Beibl yn drwm o ‘Fendith’. Bwriad Duw, o’r cychwyn, oedd ‘Bendith’, ‘Bendithio’ a ‘Bendithion’. Yn Genesis bendithia Duw'r cyfan oll a greodd: A gwelodd Duw fod yn hyn yn dda (Genesis 1:25). Trown at hanes Jacob ac Esau (Genesis 27:1-17). Esau oedd ffefryn ei dad, a Jacob, ei fam. Fel y mab hynaf, eiddo Esau oedd bendith ei dad, ond gyda chymorth ei fam llwyddodd Jacob i sicrhau’r fendith. Collodd Esau'r cyfan; enynnwyd ei ddicter a chyffrowyd ei gynddaredd (Genesis 27: 41). Pan fedyddiwyd Iesu, bendithiwyd ef gan Dduw: Ti yw fy Mab, yr Anwylyd; ynot ti yr wyf yn ymhyfrydu (Luc 3:22b). Bu’r ‘Fendith’ hon yn gynhaliaeth gyson i Iesu. Yn ei grym camodd dros y ffin rhwng marw a byw, ac, ymhen tridiau, dychwelyd o farw’n fyw. Yn ein hoedfaon yn Eglwys Minny Street defnyddir bendith Llyfr Numeri. Mor rymus y fendith hon nes peri i’r awdur nodi: Dyma’r Arglwydd yn dweud wrth Moses, "Dwed wrth Aaron a’i feibion mai dyma sut maen nhw i fendithio pobl Israel." (Numeri 6: 22 - 23). Cymaint y fendith fel mai dim ond Aaron a’i feibion (Offeiriaid y Bobl) oedd i fendithio’r bobl. Onid Y Fendith Apostolaidd yw’r peth olaf a ddigwydd mewn oedfa? Yn bwysicach na’r bregeth, gyda’r ‘Fendith’ cyflwynir pobl Dduw i ras, cariad a chymdeithas y Drindod. O adael oedfa, er gwahanu, erys y gynulleidfa, yng ngrym y fendith, yn un yng ngras, cariad a chymdeithas Duw.

Yn y llyfr Gilead (Marilynne Robinson (gan. 1943); Cyh.: Farrar, Straus & Giroux; 2004) mae’r Parchedig John Ames yn diolch am y cyfle a ddaw yn sgil ei waith fel gweinidog i fendithio pobl, ond, meddai: "... you don’t have to be a minister to confer blessing. You are simply much more likely to find yourself in that position. It’s a thing people expect of you." Gwaith i bawb yw ‘Bendithio’. Eiddo Duw'r ‘Fendith’. Cawn ein ‘Bendithio’ gan Dduw, a’i obaith yw y byddwn ninnau yn estyn y fendith ymlaen. Cyfryngau ydym i ‘Fendith’ y Bendithiwr mawr.

Pam nad ydym mwy parod i estyn bendith i eraill? Ai am ein bod wedi anghofio mai bendith sydd ei hangen arnynt? Onid cyngor, cyfarwyddyd, amynedd ac amser sydd ei angen ar blant? Cymorth a chefnogaeth, amser ac amynedd ar rieni? Gwrandawiad, amser a phaned ar gyfaill? Oes, mae angen pecyn bwyd ar ymwelwyr y Banc Bwyd, cyngor ymarferol a chymorth parod ar geiswyr lloches, a phaned, brechdan a ffrwyth ar y digartref, ond mae angen ‘Bendith’ hefyd. Tueddwn i gymryd yn ganiataol y gwyddom beth sydd ei angen ar y rheini o'n cwmpas; gallwn fod yn ddall i’r ffaith eu bod yn dawel ddyheu am ein bendith. Neu, ai am nad ydym yn ei hoffi! Haws melltithio ambell un na’i bendithio! Mynnai’r awdures Harper Lee (1926-2016) fod pobl De Unol Daleithiau’r Amerig yn cyfiawnhau dweud fel ag y mynnont am rywun ond iddynt ychwanegu’r cymal: "Bless his/her heart". Oni wnawn ninnau hyn yn y Gymraeg? - Bendith arno/arni. Deisyf ar Dduw i fendithio person gan, ac oherwydd, na fedrwn ni ei wneud! Yr un dynamig sydd ar waith wrth ofyn am faddeuant. Gallwn ofyn i Dduw faddau i’r sawl yr ydym ni yn ei chael hi’n anodd maddau iddynt. Gwna Duw'r hyn na fedrwn: maddau, caru a derbyn.

Weithiau, cawn gip olwg ar ryfeddod cariad Duw trwy i ni gael bod yn gyfrwng i’r cariad rhyfeddol hwnnw.

Mae estyn ein bendith i eraill yn anodd, ond wrth estyn bendith, daw bendith.

Mae’r sawl a fendithiwyd a’r sawl a fendithiodd yn ymdeimlo â Duw.

'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (36)

‘Women Arriving at the Tomb’ He Qi (gan.c.1950)

‘Women Arriving at the Tomb’ He Qi (gan.c.1950)

O hirbell, gwylia rhai o’r gwragedd a fu wrth y Groes ... yr oedd Mair Magdalen, a Mair mam Joses yn edrych ym mhle y gosodwyd ef (Marc 15: 47 BCN). Gwylient gyda phwrpas - eu bwriad oedd dod i eneinio’r corff. Amhosibl oedd dod y dydd dilynol gan mai Sabath oedd. Deuant felly’n blygeiniol y dydd cyntaf o’r wythnos: Mair Magdalen, a Mair mam Iago, a Salome (Marc 16:1 BCN). Eu gofid mawr oedd pa fodd y gallent dreiglo’r maen. Ofer eu gofid. Wedi cyrraedd, gwelsant y maen wedi’i dreiglo, ond bu hynny achos gofid newydd - ‘roedd y bedd y wag. Dyma destun sylw'r arlunydd o Tsiena (bellach yn byw yn yr UDA), He Qi. Er mor lleddf y sefyllfa mae’r llun yn lliwgar a llon. Mae’r tair yn syllu i’r bedd. Mae’r bedd yn wag, ond nid yn ddifywyd - sylwch ar y lili wen. Symbol traddodiadol o’r Pasg yw'r lili. Fel hyn mae’r bardd Louise Lewin Matthews yn mynegi’r peth:

Easter morn with lilies fair

Fills the church with perfumes rare,

As their clouds of incense rise,

Sweetest offerings to the skies.

Stately lilies pure and white

Flooding darkness with their light,

Bloom and sorrow drifts away,

On this holy hallow’d day.

Llai cyfarwydd efallai, yw’r cysylltiad ag addewid Duw trwy Hosea broffwyd: Iachâf eu hanffyddlondeb: fe’u caraf o’m bodd, oherwydd trodd fy llid oddi wrthynt. Byddaf fel gwlith i Israel; blodeua fel lili a lleda’i wraidd fel pren poplys. (Hosea 14: 4,5 BCN). Mae’r lili hefyd yn symbol traddodiadol o burdeb. Gellid awgrymu felly bod y lili yn gyfrwng i gyfleu presenoldeb y dyn ifanc a gwisg laes wen amdano (Marc 16: 5 BCN); hwnnw sydd yn dweud wrthynt: "Peidiwch ag arswydo. Yr ydych yn ceisio Iesu ... nid yw yma ... (Marc 16:6 BCN). Tu ôl iddynt mae pili-pala: Y mae’n mynd o’ch blaen chwi i Galilea ... (Marc 16:7 BCN).

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen

(OLlE)

MAI

CYNIGYDD GOLAU, NEU DAFLWR CYSGODION?

Carwyn Jones; Andrew R.T Davies; Leanne Wood; Nathan Gill; Kirsty Williams ac Alice Hooker-Stroud ... arweinwyr bob un.

Ond, mae pob un ohonom yn arweinydd ...

Mae pob un ohonom â dylanwad o ryw fath ar rywun, rhywle.

Mae pawb ohonom, i rywun megis haul: try ei byd o’n cwmpas.

Dwi newydd orffen darllen Let Your Life Speak: Listening for the Voice of Vocation (Jossey-Bass; 1999) gan Parker J. Palmer (gan. 1939) Myn yr awdur: A leader is someone with the power to project either shadow or light onto some part of the world and onto the lives of the people who dwell there ... I think of teachers ... who shine a light that allows new growth to flourish, while others cast a shadow under which seedlings die.

Da hyn.

Mae angen arweinwyr goleuedig ar ein gwlad a’n byd. Ond ... cystal cydnabod bod angen manylu yn hytrach na chyffredinoli. Er mor bwysig yw cael arweiniad golau gan Bab, Patriarch ac Archesgob; Rabi a Prif Rabi; Imam, Mufti a Mullah; Y Parchedig, Y Gwir Barchedig a’r Parchedicaf; Jones, Davies, Wood, Gill, Williams a Hooker-Stroud pwysicach ... llawer pwysicach yw tynnu’r neges i berfedd ein byw unigol ninnau: gwryw; benyw; gŵr; gwraig; cymar; rhiant; plentyn; brawd; chwaer; gweithiwr; pennaeth; dinesydd; cyfaill; aelod - beth wyt ti? Cynigydd golau, neu daflwr cysgodion?

(OLlE)

'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (35)

'Crist wrth lan Môr Galilea' Jacopo Tintoretto (1519-1594)

'Crist wrth lan Môr Galilea' Jacopo Tintoretto (1519-1594); Oriel Genedlaethol UDA, Washington

Ac ar draws y pellter a oedd rhyngddynt

Daeth llais a lefarodd wrthynt:

‘O blant, a oes gennych ddim bwyd?’

Yna dywedodd, ‘Bwriwch y rhwyd

I’r tu deau.’

Yr Arglwydd Yw, (Wmgawa; Gwasg Gee 1984) gan Gwyn Thomas (1936-13/4/2016).

Yn syml a thrawiadol - sylwch ar fraich a llaw dde'r Crist - mae Tintoretto cyfleu’r gorchymyn: "Bwriwch y rhwyd i’r ochr dde i’r cwch, ac fe gewch helfa." (Ioan 21:6 BCN)

Gwaith anodd yw perswadio pysgotwyr na wyddant y ffordd iawn i bysgota, yn arbennig yn y cyswllt hwn. Nid oeddent eto wedi adnabod Iesu: ... safodd Iesu ar y traeth, ond nid oedd y disgyblion yn gwybod mai Iesu ydoedd (Ioan 21:4 BCN). Dyma ddyn dieithr yn rhoddi gorchymyn annisgwyl ar amser annhebygol. Bwriwch y rhwyd i’r ochr dde i’r cwch, torrwch ar eich cynllun, torrwch ar arferol, torrwch ar draddodiad a phob synnwyr cyffredin. I’w clod buont yn ufudd, a chanlyniad eu hufudd-dod llwyr i orchymyn od oedd llwyddiant mawr.

 rhwyd ein crefydda’n wag ar waethaf brwdfrydedd mawr, edrychwn o’r newydd i gyfeiriad y lan, a gwrando o’r newydd ar ei orchymyn ef: Bwriwch y rhwyd i’r ochr dde ...

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen

(OLlE)

'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (34)

‘Noli Me Tangere’ Patricia Miranda (gan. 1965)

‘Noli Me Tangere’ (2005) Patricia Miranda (gan. 1965)

Mae 'Noli Me Tangere' Patricia Miranda yn addasiad o ‘Noli Me Tangere’ y Brawd Angelico (c.1399-1455)!

Wrth ddileu pob peth arall, fe ddown yn fwyfwy ymwybodol o eiriau Iesu: Na chyffwrdd â mi (Ioan 20: 17 WM). Mae’r llun yn dywyll iawn; ac yn union oherwydd ei fod mor dywyll, mae’r golau sydd ynddo’n olau iawn. Mae Miranda’n amlygu absenoldeb, ond mae’r absenoldeb yn drwch o bresenoldeb. Nid gwag pob gwacter! Cawn ein harwain ganddi y tu hwnt i’r materol a’r gweladwy, a thu draw i blisgyn allanol pethau. Ei bwriad yw amlygu’r sylwedd ysbrydol byw sydd ym mhob peth.

O! fyd anweledig, fe’th welwn,

Adwaenwn di, fyd yr anwybod;

O! fyd anghyffwrdd, fe’th deimlwn,

Diamgyffred, gafaelwn ynot.

(Francis Thompson 1859-1907, cyf. Wil Ifan 1883-1968)

Er diddordeb, gwelir wedi ysgythru i’r llun disgrifiadau o Fair Magdalen: apostola apostolorum, beata peccatrix, dulcís amici dei, myrrhophore, castissima meretrix, beata dilectrix Christi.

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen

(OLlE)