'SOLDIER OF PEACE'

Soldier of Peace: The Life of Yitzhak Rabin

Yitzhak Rabin (1922 -1995).

Ges i Soldier of Peace: The Life of Yitzhak Rabin (Dan Kurzman, 1998; Harper) yn anrheg yn ddiweddar.

Soldier of Peace ...

Soldier of Peace?

Yn ei ail lythyr iddo, mae Paul yn annog Timotheus: Tydi, gan hynny, goddef cystudd, megis...sylwch...milwr da i Iesu Grist (2:3 WM).

Wrth hel meddyliau heddiw, ystyriwn beth yw bod yn filwr da i Iesu Grist - yn Soldier of Peace.

Tydi, gan hynny, goddef cystudd, megis milwr da i Iesu Grist.

Mae’r Soldier of Peace yn goddef caledi. Os oedd Dafydd yn fawr yn lladd Goliath, ‘roedd yn fwy yn peidio lladd Saul. Os oedd Crist yn fawr â’r fflangell yn ei law yn y Deml, ‘roedd yn fwy pan ‘roedd y fflangell ar ei gefn yn y llys. Goddef cystudd ... un o hanfodion bod yn Soldier of Peace yw goddef gystudd; nid bod yn rhy fach i ddweud ein meddwl, ond yn ddigon mawr i beidio; nid bod yn rhy lwfr i ymateb, ond yn ddigon dewr i beidio. Mae goddef drygioni yn fwy o gamp na chwalu drygioni: cofiwn esiampl Gandhi, Martin Luther King, Waldo, Rabin, Mandela. Goddefgarwch yw'r egwyddor sy’n cymell yr hwn â'r gallu ganddo i siarad, i dewi; yr hwn â'r gallu ganddo i ymateb i drais â thrais pellach, i beidio. Egwyddor i fywyd pob dydd yw hwnnw; egwyddor i ti a minnau.

(OLlE)

 

　

GENESARET

Wedi croesi at y tir daethant i Genesaret ac angori wrth y lan. (Marc 6:53)

Paned ... llinell, sgwâr a chiwb!

Yn Terra Nova heddiw, dros baned buom yn gwmni dedwydd, ychydig yn llai nag arfer, yn trafod arwyddocâd llinell, sgwâr a chiwb. Bu ffrwd o drafod; buddiol a da bu’r cyfarfod hwn eto.

Gwahoddwyd ni gan y Gweinidog i ddychmygu mae bywyd corff yw’r llinell.

Pwynt yn symud yw llinell, ac onid y lle gorau i ddechrau yw dechrau gyda’r pwynt. Beth yw pwynt bywyd? A oes diben i’n byw?

Ym mer esgyrn ein ffydd mae’r argyhoeddiad bod y byd, bod y corff yn dda. Daeth y Gair yn Gnawd wedi’r cyfan! Dywedodd Duw, Gwnawn ddyn ar ein delw, yn ôl ein llun ni ... (Genesis 1:26a). Beth bynnag arall a olyga’r geiriau hyn y mae’n ddiogel dweud ar eu pwys ein bod fel pobl yn greadigaeth cwbl arbennig. Y mae pob unigolyn yn werthfawr i Dduw; mae’r cig a’r gwaed hwn yn wrthrych ei gariad.

Ti â’n ceraist ni er dy fwyn dy hun, meddai Awstin Sant (354-430); er mor rymus y geiriau hyn, gwych iawn yw dehongliad y bardd James Weldon Johnson, 1871-1938. (Saint Peter Relates an Incident; Penguin; 1935):

And God stepped out on space,

And he looked around and said:

I’m lonely-

I’ll make me a world.

Ond, wedi creu’r haul a’r lloer a’r sêr a phob peth arall, erys unigrwydd Duw:

Then God sat down -

On the side of a hill where he could think;

By a deep, wide river he sat down;

With his head in his hands,

God thought and thought,

Till he thought: I’ll make me a man!

Nid dianc rhag y materol mo’r gamp, ond ei gofleidio, ac o’i gofleidio dileu'r ffin ffals rhwng y materol a’r seciwlar.

Os oes Beibl gerllaw, cymerwch gip olwg ar Salm 139:14, Ioan 1:14 a 1 Corinthiaid 6:19.

Er yn dda, mae mwy i fywyd na llinell lorwedd bywyd ‘cig a gwaed’. Awgrymodd y Gweinidog felly, mai cyfuniad o’r corff a’r meddwl yw’r sgwâr.

Mae’r sgwâr yn ‘gyfoethocach’ na’r llinell. Mae mwy i fywyd na dim ond bywyd y corff. Crëwyd ni i ymresymu. Trafod ac ystyried ein cred yw anadl einioes ein ffydd. Ni ellir crisialu ffydd. Mynnu chwalu syniad felly am grefydd a wnaeth Iesu, mynnu datod cwlwm pob parsel parod a oedd gan bobl grefyddol ei ddydd. Mynnu agor bywyd allan a wnaeth, a hwythau am ei gau i mewn - ac mae pobl wrthi’n brysur o hyd - i’r llythyren. Dweud oedd Iesu o hyd nad ildio i’r drefn, ymostwng yn wasaidd i’r syniadau derbyniol a chyfarwydd yw credu ynddo, ond anturiaeth ddi-ben-draw.

Trowch at Salm 27: 11; Micha 2: 13 a Mathew 7:7

Cyfuniad o’r corff, meddwl ac ysbrydol yw’r ciwb. Mae sgwâr yn gyfoethocach na llinell, ond fflat ydyw o hyd. Wrth ychwanegu dimensiwn arall eto, mae gennym rywbeth mil gwaith gwell na’r llinell a’r sgwâr. Gallwn fod yn gorfforol ac ymenyddol fyw heb fod yn ysbrydol fyw. Byw’n ysbrydol a rydd gwerth ac urddas i’r bywyd corfforol ac ymenyddol. Trowch at Genesis 3:9; Salm 42:1&2; Eseia 55:8 a Colosiaid 2:10a.

Rhaid cyfuno’r corfforol, ymenyddol ac ysbrydol. Crëir ciwb o sgwariau, a chrëir y sgwariau o linellau. Y tri yn un, a’r un yn dri. Rhaid meithrin y tri, neu fy wywa’r tri.

Diolch am gwmni’n gilydd, am sgwrs a thrafodaeth. Daeth Genesaret - awr fach yng nghwmni’n gilydd wrth ymyl llyn llonydd Parc y Rhath â bodd a bendith. Cawsom egwyl fach i feddwl, a thrafod ac o ogwyddo ein meddwl at Dduw.

'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (27)

‘Noli Me Tangere’ David Wynne (1926-2014)

‘Noli Me Tangere’ David Wynne (1926-2014) Cadeirlan Ely, Swydd Gaergrawnt

‘Noli Me Tangere’ David Wynne (1926-2014) Cadeirlan Ely, Swydd Gaergrawnt

Meddai Iesu wrthi, "Mair." (Ioan 20:16a BCN)

Un gair, ‘Mair’, a’r marw

a gyfododd yn fyw ...

Un gair a dorrodd ei hiraeth,

Un gair a drywanodd ei holl amheuaeth ...

O Farw’n Fyw, (Symud y Lliwiau; Gwasg Gee 1981)

Gwyn Thomas (1936-13/4/2016).

"Paid â glynu wrthyf, oherwydd nid wyf eto wedi esgyn at y Tad ..." (Ioan 20:17 BCN)

Mae holl osgo Mair David Wynne yn ymgorfforiad o sioc a chariad. Sioc yr adnabod: Rabbwni ... a’r awydd - cwbl naturiol - i gofleidio’r Crist byw mewn llawenydd cariad. Sylwch sut mae llaw chwith Mair yn symud at ei phen - ystum o ddryswch - tra bod ei llaw dde yn estyn am y Crist. Mae’r Crist yn ymsythu, a phellhau: Paid â glynu wrthyf, ac mae ei ddwy law, a’r bysedd hirion, main yn cyfleu i’r dim: nid wyf eto wedi esgyn at y Tad

‘Paid’ ...

Dyma’r gair anoddaf o ddigon i glywed, ond ‘Paid’ yw un o bennaf a phwysicaf eiriau cariad. Ar adegau, arwydd o gariad mawr mawr yw dweud ‘Paid’ wrth un sydd yn annwyl gennym. Ar adegau, o’i gariad mawr, mae Duw yng Nghrist yn dweud ‘Paid’ wrthym, a hynny er ein lles a’n bendith, ac er lles a bendith eraill, drwom. Os yw Duw, ar adegau yn ymatal rhag rhoi i ni’r pethau a geisiwn, nid yw byth yn ymatal rhag rhoi ei hun i ni. Dyna’n union a ddysgodd Mair, a hithau wedi mynd i gyhoeddi’r newydd i’r disgyblion (Ioan 20:18 BCN). Dyna ddysgwn ninnau hefyd wrth ymagor i arweiniad y Crist byw.

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen

(OLlE)

'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (26)

'Doubting Thomas 2 (After Caravaggio)' John Walters (gan. 1976)

'Doubting Thomas 2 (After Caravaggio)' 2007; John Walters (gan. 1976)

'Doubting Thomas 2 (After Caravaggio)' 2007; John Walters (gan. 1976)

Fel sydd yn amlwg o deitl y llun, sail y gwaith hwn gan John Walters yw Incredulità di San Tommaso (Anghrediniaeth Thomas) 1601-1602 gan Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610). Er mawr syndod, mae Walters yn dewis dileu Crist o’r llun, gan adael gwacter tywyll. Mae’r arlunydd yn ceisio cyfleu ymateb Iesu i gyffes ffydd Thomas: Dywedodd Iesu wrtho, ‘Ai am i ti fy ngweld i yr wyt ti wedi credu? Gwyn eu byd y rhai a gredodd heb iddynt weld (Ioan 20:29 BCN). Ond sut mae credu heb weld?

Mae’r disgybl sydd ym mlaendir y llun yn estyn am yr anweledig; ei fwriad yw cyffwrdd â’r absennol. Gwna hynny gan ei fod yn ymdeimlo â phresenoldeb y Crist byw yn llenwi a sancteiddio’r ‘gwacter’. Ffydd yw gweld yr anweledig; ffydd yw gwybod nag gwag pob gwacter - mae'r Crist byw gerllaw, yn agos agos. Dim ond estyn amdano sydd angen ...

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen

(OLlE)

 Incredulità di San Tommaso (Anghrediniaeth Thomas) 1601-1602 gan Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610)

 Incredulità di San Tommaso (Anghrediniaeth Thomas) 1601-1602 gan Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610)

'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (25)

‘The Road To Emmaus’ Piety Choi (gan. 1968)

Ond heb yn wybod iddynt

Daeth un, yn drydydd, y dydd hwnnw

I fod yn ymdeithydd gyda hwy.

Gofynnodd ynghylch eu galar.

Ni wyddai y trydydd hwn, meddai,

Am na bedd na diwedd.

Emäus (Symud y Lliwiau; Gwasg Gee 1981) Gwyn Thomas (1936-13/4/2016).

Mae Piety Choi yn byw a gweithio bellach yn yr Unol Daleithiau, ond ganed a maged hi yn Nhe Corea. Un o hanfodion celfyddyd Choi yw tywod. Mae hi’n cymysgu tywod i’r paent, ac fe grëir felly celfyddyd gwir arbennig.

‘The Road To Emmaus’ Piety Choi (gan. 1968)

‘The Road To Emmaus’ Piety Choi (gan. 1968)

Dyma’r tri ar waelod y llun; syrth eu cysgodion tu ôl iddynt, sydd yn awgrymu mae cerdded o’r tywyllwch tuag at y goleuni a wnânt. Mae’r golau o’u blaenau, yn eu tynnu ymlaen. Mae’r llwybr yn olau, ond nid hawdd mohono. Ceir awgrym cynnil o ddyffryn tywyll du y Salmydd (23:4a). Ond er mor anodd y daith a’r teithio: nid ofnaf niwed, oherwydd yr wyt ti gyda mi (23:4b). Y Crist byw yn ymdeithydd gyda ni. Teithio gyda Christ i’r disgyblion gynt oedd mynd gydag Iesu o bentref i bentref, o dref i dref. Teithio gyda Christ i ni yw mynd gydag ef o ddatguddiad i ddatguddiad, o wirionedd i wirionedd, o brofiad i brofiad, o wasanaeth i wasanaeth, o ogoniant i ogoniant. Dyma anturiaeth fawr ein ffydd!

... rho im brofi o’r gorfoledd

sy’n anturiaeth fawr y groes,

a chael llewyrch golau’r orsedd

yn fy nghalon dan bob loes.

(J.Tywi Jones, 1870-1948; CFf.742)

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen

(OLlE)

TYMOR Y PASG - 'DEUGAIN A DEG' (2)

Nid Sul, ond tymor yw'r Pasg: y deugain diwrnod a deg rhwng Sul y Pasg a'r Sulgwyn. ‘Rydym fel eglwys eleni yn cadw Tymor y Pasg, a hynny trwy gyfrwng myfyrdod byr beunyddiol ar y wefan, pwt o neges drydar, a phump o gyfarfodydd liw nos. Er bod y myfyrdodau beunyddiol yn newid cyfeiriad o hyd fyth, mae’r cyfarfodydd hyn yn dilyn trywydd penodol; heno: Cerdded i Emaus (Luc 24:23-35), a hynny trwy gyfrwng y delweddau isod a’r gerdd Emäus (Symud y Lliwiau; Gwasg Gee 1981) gan Gwyn Thomas (1936-13/4/2016).

Marwolaeth; oer, tywyll,

Amdo du o greadigaeth,

Niwl yn treiddio trwy fodolaeth.

Marwolaeth, a byd heb obaith.

Y dydd hwnnw, yn eu meddyliau -

Y ddau oedd yn ymdaith tuag Emäus -

Yr oedd crog a chri a diwedd

A sŵn trwm maen ar fedd:

Marwolaeth.

Am hyn yr oedd eu hymddiddan.

Ond heb yn wybod iddynt

Daeth un, yn drydydd, y dydd hwnnw

I fod yn ymdeithydd gyda hwy.

‘The Road to Emmaus’ Daniel Bonnell (gan. 1954)

‘The Road to Emmaus’ Daniel Bonnell (gan. 1954)

Ond heb yn wybod iddynt

Daeth un, yn drydydd, y dydd hwnnw

I fod yn ymdeithydd gyda hwy.

Gofynnodd ynghylch eu galar.

Ni wyddai y trydydd hwn, meddai,

Am na bedd na diwedd.

‘The Road To Emmaus’ Piety Choi (gan. 1968)

A dywedasant hwythau am y pethau

A aeth â’u gobaith ymaith.

A dywedwyd hefyd am ddychryn

Y bedd heb gorff a gweledigaeth o angylion.

‘O ynfydion,’ meddai yntau

A dehongli iddynt yr Ysgrythurau -

Yr hyn a ddywedid yno

Am yr un a oedd i ddyfod, ac am y croeshoelio.

‘The Supper at Emmaus’ Darr Sandberg (gan. 1963)

‘The Supper at Emmaus’ Darr Sandberg (gan. 1963)

Ac wedi teithio, yn hwyr y dydd,

Y ddau a gymellasant eu cyd-ymdeithydd

I aros gyda hwy.

Ac wrth y bwrdd

Gyda’r fendith a thorri’r bara -

Y bwyta sy’n gryfach nag anobaith -

‘Y Swper yn Emaus’ Emmanuel Garibay (gan. 1962)

‘Y Swper yn Emaus’ Emmanuel Garibay (gan. 1962)

Agorwyd llygaid y ddeuddyn trist

Fel y gwybuant mai’r dieithryn hwn oedd Crist.

Yna Efe a ddiflannodd o’u golwg.

‘Kitchen Maid with the Supper at Emmaus’ Diego Rodriguez de Silva y Velásquez. (1599-1660)

‘Kitchen Maid with the Supper at Emmaus’ Diego Rodriguez de Silva y Velásquez. (1599-1660)

‘Onid oedd ein calon,’ meddai’r ddau,

‘Yn llosgi ynom gyda’i ymddiddan.

Yr Arglwydd a gododd yn wir.’

‘Supper at Emmaus’ Ceri Richards (1903-71)

‘Supper at Emmaus’ Ceri Richards (1903-71)

Ac yn hwyr fel yr oedd, codasant

A dychwelasant i Jeriwsalem

I adrodd eu llawenydd.

Ac yr oedd y nos honno iddynt

Yn olau, olau: fel dydd.

Hanes dau ddisgybl yn cyfnewid eu profiadau ar y ffordd adref a geir yma. Cleopas oedd enw un. Does dim sicrwydd, ond mae’n ddigon naturiol credu mai ei wraig, neu ei fab neu ferch oedd y llall. Yn Ioan 19:25 dywedir bod Mair, gwraig Clopas yn un o’r gwragedd a fu’n sefyll yn ymyl y groes, ac nid yw’n hollol amhosibl felly, mai Cleopas a Mair sydd yma. Pwy bynnag oeddent, digalon oeddent. Ar y ffordd yr ydym fel y ddau hyn - y ffordd lle mae llwybrau lawer - ac, eto fel y ddau hyn, ‘rydym weithiau’n cerdded y ffordd yn ddigalon. Ond, y mae’r Atgyfodiad hefyd o drugaredd ar y ffordd yn dynesu atom.

Diolch am gyfarfod hyfryd iawn. Testun ein sylw yn y cyfarfod nesaf bydd Iesu’n Ymddangos i Fair Magdalen (Ioan 20:11-18).

'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (24)

'Yr Atgyfodiad' Capel Corona, Cadeirlan Caergaint

'Yr Atgyfodiad' Capel Corona, Cadeirlan Caergaint 13g

'Yr Atgyfodiad' Capel Corona, Cadeirlan Caergaint 13g

Yng Nghapel Corona, Cadeirlan Caergaint, gwelir ffenest lliw o’r 13 ganrif: portread mewn gwydr o’r Atgyfodiad. Gwelir gogoniant y ffenest yn a thrwy golau dydd - yn yr un modd gwelir gogoniant ffydd yn a thrwy gyfrwng Cariad olau Duw.

Yng nghanol y ffenest, gwelir beth sydd yn ymddangos i fod yn ddehongliad cyffredin ddigon o’r Atgyfodiad: Christ byw a dau angel.

O bob tu i’r Atgyfodiad, gwelir hanesion o’r Hen Destament. Mae pob un o’r rhain yn cyfeirio at yr Atgyfodiad, ac yn darganfod eu gwir arwyddocâd yn yr Atgyfodiad. Mae’r hanesion o’r Hen Destament yn estyn golau i, ac yn derbyn golau gan y Testament Newydd: un Testament sydd mewn gwirionedd.

Gan ddechrau ar y top, dyma Jona yn dianc rhag y pysgodyn mawr (Jona 1:17; 2:1-10). I'r dde Dafydd yn dianc, gyda chymorth Michal, rhag cynddaredd Saul (1 Samuel 19). Ar y gwaelod, Moses droednoeth, a’r berth ar dân ond heb ei difa (Exodus 3:1-12). Yna, Noa yn gollwng colomen i weld a oedd dyfroedd y dilyw wedi treio (Genesis 8:1-19). Hanfod y pedwar stori yw dianc rhag sefyllfa anodd, neu amgylchiadau bygythiol gan ddarganfod o’r herwydd gobaith, rhyddid a chyfle newydd. Gwahoddir ni gan y pedwar stori i ystyried pa bethau sydd yn peryglu a chaethiwo ein ffydd, a hefyd y posibiliadau a’r cyfleoedd sydd gennym i wasanaethu Duw a thystio i rym ei gariad byw.

Wedi syllu ar y pedwar ffenest ac ystyried y pedwar stori, rhaid dychwelyd i’r ffenest ganol. Nid cyffredin mor ffenest ganol hon wedi’r cyfan, ond llonydd, hyderus. Mae’r Crist yn gadarn, sicr ei gam, hyderus ei osgo. Nid oes amau’r bywyd newydd hwn - ei fywyd newydd ef yw gwarant ein bywyd newydd ni.

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen.

(OLlE)