GANED IESU MEWN BEDD

Gŵyl y Diniweidiaid

Mathew 2:13-18

Jeremeia 31:15

Heddiw cofiwn am blant Bethlehem a laddwyd gan Herod. Pan fethodd y sêr-ddewiniaid ddychwelyd at y brenin a rhoi gwybod iddo ble cai hyd i Iesu, aeth yn gandryll.

O dan ddylanwad carolau swynol, cardiau lliwgar, moeth a hwyl ein Nadolig, mae’n hawdd iawn inni feddwl mai i fyd tangnefeddus y ganwyd Iesu. Nid felly. I fyd Herod y daeth, i’n byd ni; byd real o ddicter a dial, rhyfel a gwae. Nid oes cadarnhad o unrhyw ffynhonnell arall i’r hanes alaethus am ladd plant bach Bethlehem, ond mae’r creulondeb yn gydnaws â chymeriad Herod Fawr. ‘Roedd hwn yn ddiarhebol o ddrwgdybus a didostur, ac wrth sôn am y gwallgofrwydd daw wylofain a galaru dwys Rachel i gof Mathew. Pam Rachel? Oherwydd mai mam oedd hi, mam Jacob a Benjamin, un o famau enwocaf Israel. Ym Methlehem y claddwyd hi. Wylo yr oedd hi, meddai Jeremeia, wrth weld plant Israel yn mynd i’r gaethglud. Mae’n wylo eto, meddai Mathew, wrth weld plant Bethlehem yn cael eu lladd. Yr un yw’r gwae ar draws yr oesoedd. Yr un yw galar mam.

Heddiw cofiwn am blant Bethlehem a laddwyd gan Herod. Pam?

Onid peth naturiol yw ceisio anghofio pethau drwg? Yn wir, mae arnom ni gyd weithiau, angen ceisio anghofio’r drwg sydd gymaint rhan o’n byw a’n bod!

Heddiw cofiwn am blant Bethlehem a laddwyd gan Herod. Rhaid gwneud hynny. Rhaid cofio fod lladd a galar yn rhan annatod o stori geni Iesu, ein Harglwydd. Ganed Iesu mewn bedd - bedd y bechgyn a laddwyd ym Methlehem. Os digwydd inni esgymuno’r hanes gwaedlyd hwn rhag gweddill hanes y Nadolig, mae’r Nadolig yn colli’i ystyr; bydd cân yr angylion 'tangnefedd ymhlith pobl …’ (Luc 1:14b) yn colli’i ystyr, canys byddwn wedi ceisio anghofio fod cysgod Herod yn ddychryn ar draws ein dydd a’n hoes. Os gwnawn hynny mae Herod yn cael rhwydd hynt i fynd ati’n brysur i geisio dileu’r goleuni a dadwneud y geni.

Felly nid ewyllys eich Tad, yr hwn sydd yn y nefoedd, yw bod un o’r rhai bychain hyn ar goll (Mathew 18:14).

(OLlE) 

NEWYDDION Y SUL

Ar Sul olaf y flwyddyn, mawr ein diolch i Dduw am y gofal a fu drosom. Ein cyd-aelod, y Parchedig Menna Brown oedd yn cynnal yr oedfa heddiw. Diolch iddi am oedfa gyfoethog, a sbardun o fyfyrdod â ninnau'n troi i wynebu blwyddyn newydd o waith a chenhadaeth. Echel myfyrdod Menna oedd y cwpled cyfarwydd sydd yn glo i‘r garol hyfryd hwnnw gan Christina Rosetti, 1830-94, cyf. Simon B. Jones, 1894-1964:

Ganol gaeaf noethlwm

cwynai'r rhewynt oer,

ffridd a ffrwd mewn cloeon

llonydd dan y lloer:

eira'n drwm o fryn i dref,

eira ar dwyn a dôl,

ganol gaeaf noethlwm

oes bell yn ôl.

Mae’r ail bennill yn ddatganiad hyderus o fawredd Duw:

Metha nef a daear

gynnwys ein Duw;

ciliant hwy a darfod

pan fydd ef yn llyw:

ganol gaeaf noethlwm

digon beudy trist

i'r Arglwydd hollalluog,

Iesu Grist.

Mae’r pennill olaf yn gofyn arnom i ymateb i fawredd Duw a’i gariad:

Beth a roddaf iddo,

llwm a thlawd fy myd?

Pe bawn fugail rhoddwn

orau'r praidd i gyd;

pe bawn un o'r doethion

gwnawn fy rhan ddigoll;

ond pa beth a roddaf?

Fy mywyd oll.

Mynnai Menna mai hanfod yr Adfent yw disgwyl - buom yn disgwyl am y Gair yn gnawd; buom yn prysur baratoi ac ymbaratoi go gyfer a dyfodiad yr Arglwydd hollalluog/Iesu Grist. Hanfod y Nadolig yw dathlu. Buom yn dathlu; rhaid oedd dathlu! Wedi’r cyfan... daeth Duwdod mewn baban i’n byd (Jane Ellis, bl. 1840; CFf.:472). Awgrymodd Menna fod y dathlu hwn yn blueprint i weinidogaeth a chenhadaeth eglwys Minny Street i’r flwyddyn galendr newydd hon.

...pa beth a roddaf? yw cwestiwn Christiana Rosetti.

Ein cwestiwn ninnau? Pa beth a roddwn i Dduw yn 2016?

Yr un ateb sydd i’r naill gwestiwn a’r llall, gan mai dim ond un ateb sydd. Dyma’r unig ymateb priodol: Fy mywyd oll.

Nid mater o orchymyn yw gweinidogaeth yr eglwys leol. Nid pleidlais mwyafrif sydd yn ei benderfynu. Mae’n rhaid i bobl weld, deall a chydio yn y weinidogaeth honno drostynt eu hunain. Dibynna ein gweinidogaeth ar ein parodrwydd i osod ein hunain, o’r newydd, ar allor gwasanaeth i Dduw a’i bobl ym mhob man.

...pa beth a roddaf?

Fy mywyd oll.

Un ffordd siŵr o ddiffodd tân yw peidio rhoi dim arno! Os yw tân ein gweinidogaeth a’n gwasanaeth i Grist yn mynd i losgi am flwyddyn arall, does dim amdani ond ei borthi. Mae’r tanwydd i gael mewn oedfa, astudiaeth Feiblaidd, cwrdd gweddi, trafodaeth, cymdeithas a chwmnïaeth. Y peth pwysig yw cadw’r tân rhag diffodd:

...pa beth a roddaf?

Fy mywyd oll.

Ni fydd Oedfa Hwyrol ym Minny Street

Gan ddechrau heddiw - Dydd Gŵyl Ioan yr Efengylwr - byddwn yn cynnig cyfres o fyfyrdodau byrion yn seiliedig ar Efengyl Ioan. Ym mhob un, ceir awgrym o ddarlleniad, a myfyrdod bychan, bachog yn seiliedig ar yr adnodau rheini. Bydd y myfyrdod yn ymddangos yn ddyddiol o ddydd Sul Rhagfyr 27ain hyd at ddydd Mawrth Ynyd (9/2/2016) ar ein cyfrif trydar @MinnyStreet

Wynebwn y flwyddyn newydd gyda’n gilydd a gyda hyder. Gwnaed yr Arglwydd hi yn flwyddyn dda inni yn yr ystyr orau.

MYFYRDODAU BEUNYDDIOL EFENGYL IOAN @MinnyStreet #IoanMSt

Gan ddechrau yfory - Dydd Gŵyl Ioan yr Efengylwr - byddwn yn cynnig cyfres o fyfyrdodau byrion yn seiliedig ar Efengyl Ioan. Ym mhob un, ceir awgrym o ddarlleniad, a myfyrdod bychan, bachog yn seiliedig ar yr adnodau rheini. Bydd y myfyrdod yn ymddangos yn ddyddiol o ddydd Sul Rhagfyr 27ain hyd at ddydd Mawrth Ynyd (9/2/2016) ar ein cyfrif trydar @MinnyStreet

STEFFAN

Yn y dyddiau hynny, pan oedd y disgyblion yn amlhau, bu grwgnach ... (Actau 6:1a)

Nid perffaith mo’r gymdeithas Gristnogol gynnar. Fel ymhlith Cristnogion heddiw, 'roedd tensiynau hefyd ymhlith y Cristnogion cynnar. Roedd yr Iddewon Groeg eu hiaith yn cael eu hystyried gan yr Iddewon Hebraeg yn simsan eu hymrwymiad i draddodiad; tra bod yr Iddewon Groegaidd yn eu tro, yn ystyried yr Iddewon Hebraeg yn gul a rhagfarnllyd. Er iddynt, un ac oll cael eu derbyn i gymdeithas pobl Crist, o dipyn i beth daeth hen densiynau i’r amlwg o fewn y gymdeithas newydd. Mynegwyd yr holl densiynau trwy gyfrwng un tensiwn yn benodol, sef y modd y gweinyddwyd y gronfa ar gyfer y gweddwon anghenus. Ni chodwyd cronfa gynnal erioed na chododd yn ei sgil gnwd sylweddol o anawsterau!

Mynnodd y Deuddeg mae pregethu oedd eu busnes hwy, ac mae gwell oedd galw pwyllgor i setlo’r mater hwn. Nid yw’n addas ein bod ni’n gadael gair Duw, i weini wrth fyrddau (Actau 6:2). Da yw troi nawr at 1 Corinthiaid 12: 27,28 lle ceir sôn am bobl yn cynorthwyo: Yn awr, chwi yw corff Crist, ac y mae i bob un ohonoch ei le fel aelod. Ymhlith y rhain y mae Duw wedi gosod yn yr eglwys, yn gyntaf apostolion, yn ail broffwydi, yn drydydd athrawon, yna cyflawni gwyrthiau, yna doniau iacháu, cynorthwyo, cyfarwyddo, llefaru â thafodau. Lled debyg mai’r hyn a eilw’r Deuddeg yn weini wrth fyrddau oedd y cynorthwyo hwn, sef gofalu am y tlawd, yr amddifad a’r dieithr. Mae Paul yn pwysleisio er uched gomisiwn apostol, er huotled y proffwyd, er mor ddawnus yr athro ofer y cyfan heb bwysleisio ochr ymarferol yr Efengyl a’i galwad i gynnig cymorth i bawb. Onid dyna neges y Crud a’r Groes, y bedd Gwag a’r Pentecost? Ein huchel alwedigaeth ni yw nid yn gymaint pregethu’n ffydd ond mynnu bod y byd yn gweld ein credo mewn cymwynas; ein bod ni’n cynorthwyo’r Cynorthwywr Mawr - Iesu Grist.

Etholwyd saith o ddynion ac iddynt air da (6:3). Diaconiaid y gelwir hwy. Enw Steffan sydd ar ben y rhestr. Gwaith y saith oedd cynnal a gweinyddu cronfa’r gweddwon. Ond ‘roedd Steffan yn fwy o lawer na’i swydd. Fe ddaeth y cynorthwyydd hwn i’r amlwg fel diwinydd a phregethwr o’r rheng flaenaf. Sonnir am ei weinidogaeth mewn synagog yn y ddinas. Gweinidogaeth dadlau, trafod ac ymresymu oedd hon. Gweinidogaeth newydd sbon. Llwyr feddiannwyd ef gan nwyd yr Efengyl am achub pobl: achub pobl yn gyflawn i Grist yn gorff, meddwl ac ysbryd ... ni allent wrthsefyll y doethineb a’r ysbryd yr oedd yn llefaru drwyddo (6:10). Dyna chi’r rysáit am Gristion effeithiol! Doethineb ac ysbryd. Doethineb ac ysbryd Steffan a fu’n gyfrifol am newid allweddol yng nghyfeiriad gwaith y gymdeithas Gristionogol. Cyfuniad tebyg ynom ni fydd yn peri newid tebyg yng ngwaith yr union un gymdeithas heddiw.

(OLlE)

NEGES NADOLIG LLYWYDD UNDEB YR ANNIBYNWYR CYMRAEG

Wrth i ni ddathlu’r Ŵyl dylem gofio am gyfnod Iesu fel ffoadur a chroesawu ffoaduriaid heddiw, meddai’r Parchg Ddr R. Alun Evans, Llywydd Undeb yr Annibynwyr Cymraeg, yn ei neges Nadolig.

Dwy fil o flynyddoedd ers i deulu Iesu orfod ffoi i’r Aifft cyn i Herod ladd babanod Bethlehem, yn ôl Efengyl Mathew, mae ffoaduriaid o’r Dwyrain Canol yn dal i ffoi am eu bywydau heddiw, meddai.

"Fel Cristnogion, dylem groesawu ffoaduriaid digartref gyda breichiau agored," dywedodd. "Byddai eu troi hwy i ffwrdd yn groes i ddysgeidiaeth Iesu, sy’n ein hannog ni i roi cartref i’r dieithryn, gan ychwanegu ‘yn gymaint ag i chi ei wneud i un o’r rhai lleiaf o’r rhain… i mi y gwnaethoch.’ (Mat.25:40.)

"Cafodd sefyllfa’r ffoaduriaid o Syria a gwledydd eraill, a ddaeth i’r amlwg yn y llun trasig o’r bachgen bach Aylan Kurdi wedi’i foddi ar draeth yng Ngwlad Groeg, ei wthio’n ôl i’r cysgodion gan y lladdfa erchyll ym Mharis. Ond rhaid i ni beidio â gadael i weithredoedd yr ychydig milain beri i ni galedu ein calonnau tuag at gyflwr enbydus y ffoaduriaid.

"Mae’n dorcalonnus bod rhai Cristnogion, ym Mhrydain ac yn America, am gau’r ffiniau i’r trueiniaid hyn. Dylem gofio addewid Iesu: ‘ni fwriaf allan fyth mo’r sawl sy’n dod ataf i,’ (Ioan 6:37)" meddai Dr R. Alun Evans. "Yn ei enw ef, rhaid i ni estyn cymorth i’r sawl sydd heb obaith y Nadolig hwn."

annibynwyr.org

24/12/2015

OEDFA NADOLIG

‘Roedd pum cannwyll y torch Adfent yng nghyn wrth i bawb ddod ynghyd. Trodd O! tyred di, Emanwel... yn ...

Ar gyfer heddiw’r bore

‘n faban bach

y ganwyd gwreiddyn Jesse

‘n faban bach.

Mawr ein diolch am gael

... gweld ein Prynwyr c’redig

aned heddiw, Ddydd Nadolig.

Un o bennaf fendithion bore Nadolig yw’r cyfle a gawn i gyd-addoli â’n brodyr a chwiorydd yn eglwys y Crwys. Hapus a buddiol bu’r berthynas rhyngom ers blynyddoedd lawer, a mynegiant o hynny yw’r dod yng nghyd i ddathlu geni Iesu Grist. Eleni, â ninnau yng nghapel Minny Street, nyni fu’n arwain defosiwn yr oedfa, a’r Parchedig Lona Roberts, un o ffyddloniaid eglwys y Crwys bu’n pregethu. Wedi defosiwn hwyliog a sionc, cawsom gan Lona bregethu meddylgar a phregeth werthfawr. Fe’n hatgoffwyd gan Lona o faint a sylwedd y cyfraniad a wneir gan weinidogaeth a chenhadaeth y proffwydi lleiaf i’n crebwyll a chyhoeddi ninnau o wyrth yr ymgnawdoliad. Os ychydig o ddiddordeb sydd bellach yng ngwaith y proffwydi bach hyn, nid felly ein cyndadau yn ffydd: mae emyn cynhyrfus John Evans, Amlwch (1791-1809) yn pwyso ar gân Seffaneia broffwyd o lawenydd mawr (Seffeneia 3:14-20):

O! angau, pa le mae dy golyn?

O! uffern, ti gollaist y dydd!

Y Baban a anwyd yn Methle'm

orchfygodd bob gelyn y sydd;

ni raid i blant Seion

ddim ofni

myn'd adref dan ganu i'w gwlad -

eu ffordd sydd yn rhydd tuag yno,

a honno gysegrwyd â gwaed.

... ni raid i blant Seion

ddim ofni

myn'd adref dan ganu i'w gwlad ...

Pam hynny? Dyma’r ateb:

Y Baban a anwyd yn Methle'm

orchfygodd bob gelyn y sydd.

A phwy sy’n sôn am y rhyfeddod o ddaw o dref ddi-nod Bethlehem Effrata? Y proffwyd Micha (5:2). Mynnai Lona fod stori’r geni yn annog pobl i ddod a gweld y rhyfeddod. Nid pawb sy’n derbyn, yn wir, myn rhai ymwrthod! Dyna oedd profiad Iesu a dyna hefyd brofiad yr Eglwys Fore. Un a wrthodwyd yw Iesu. Mae ei ddyfod, o hyd fyth yn peri gwrthdaro ac mae ei wendid yn cymell i gerdded llwybr gostyngeiddrwydd, i ganfod y nerth sydd mewn gwendid a’r grym sydd mewn gwyleidd-dra. Mae gostyngeiddrwydd Crist yn dysgu ein gostyngeiddrwydd ni. O ymostwng y mae i ni gael ein dyrchafu, ac o blygu y cawn ein codi. Dangosodd Iesu mai’r unig waredigaeth o afael grym noeth a’r dinistr a’r gwallgofrwydd a achosir ganddo yw gweithredu grym gwahanol - grym cariad, tynerwch a maddeuant. Awn rhagom i flwyddyn newydd gan wybod, gan gyhoeddi:

Y Baban a anwyd yn Methle'm

orchfygodd bob gelyn y sydd.

Diolch i Lona am ei chenadwri.

PARYM PYM PYM PYM

Pa garol sydd orau gennych tybed?

'Dewch i Weled' yw’n ffefryn i, a hynny ers i mi ei chlywed hi gyntaf oll. Dwi’n credu mai gan Val - lliwgar siwmperog - Doonican glywais i hi gyntaf. Bu Christmas Special Val Doonican yn rhan annatod o’n Nadolig ninnau fel teulu am flynyddoedd lawer. Daw’r alaw o Tsiecoslofacia. 'Dewch i Weled', neu yn Saesneg The Little Drummer Boy ... parym pym pym pym. Hoffi’r alaw oedd y man cychwyn blynyddoedd yn ôl, ond erbyn hyn dwi wedi dotio llwyr ar y syniad sydd wrth wraidd y garol: bachgen bach yn sefyll wrth ochr preseb y baban Iesu yn taro drwm ...parym pym pym pym! Gyda'r bugeiliaid a'r doethion, Mair a Joseff a’r baban Iesu, sydd efallai’n cysgu, mae bachgen bach yn taro a tharo a tharo’i ddrwm ... parym pym pym pym.

Dewch i weled, parym pym pym pym

y brenin yn y gwair, parym pym pym pym

a rhoddion werth ei fodd, parym pym pym pym

a ddygwn iddo’r rhodd, parym pym pym pym

rym pym pym pym, rym pym pym pym

cyfarch Brenin nef, parym pym pym pym

wnawn yn llon.

Mae neges bwysig yn y darlun hwn. Oni ddylasid amddiffyn y bychan Iesu rhag y fath sŵn? Oni ddylai Duw a thad ein Harglwydd Iesu rhoi taw ar y ... parym pym pym pym? Na. Dyma’r ymgnawdoliad: Duw yn byw yng nghanol sŵn pobl ... parym pym pym pym y ddynoliaeth.

Nyni yw’r bachgen bach ‘ma, ac mae sŵn aflafar ein clatsio, taro ac ergydio o’n cwmpas ymhob man. Crefydda gochelgar, di-antur ... parym pym pym pym. Ffydd ddof, ddiflas ... parym pym pym pym. Creulondeb a rhyfela yn enw Duw ... parym pym pym pym. Sŵn, sŵn y drwm! Amherseinedd y drymiau!

Faban Iesu, parym pym pym pym

does gennyf fi ddim byd, parym pym pym pym

i’w roddi ger dy fron, parym pym pym pym

ond ceisio wnaf yn llon, parym pym pym pym

rym pym pym pym, rym pym pym pym

roddi cân i Ti, parym pym pym pym

ar fy nrwm.

Ond, gall Duw â’i gariad greu o’n sŵn, rythm. Rhaid cydnabod, i ddechrau ein dibyniaeth arno; sylwch: Does gennyf fi ddim byd/i’w roddi ger dy fron parym pym pym pym. Wedyn, rhaid ceisio rhoi o’n gorau i Dduw: Ond ceisio wnaf yn llon/roddi cân i Ti/fy ngorau rof i ti parym pym pym pym. Ie, fy ngorau rof i ti parym pym pym pym. Dyna gyfrinach ffydd, cariad a gobaith. Dyma’r geiriau’n Saesneg: I played my best for him parym pym pym pym. Beth amdani gyfeillion? Yn 2016, rhown o’n gorau i Iesu ein harglwydd, ac yna cawn brofi o’r rhyfeddod hwn: gwenodd arna’ i’n dlws parym pym pym pym. Fi a’m drwm.

Mair gytunodd, parym pym pym pym

yr ych a’r oen a ddaeth, parym pym pym pym

yn nes i’m clywed i, parym pym pym pym

fy ngorau rof i Ti, parym pym pym pym

rym pym pym pym, rym pym pym pym

gwenodd arna’ i’n dlws, parym pym pym pym

fi a’m drwm.

(Katherine K. Davis cyf. Eddie Jones. ‘Awn i Fethlehem’; Pantycelyn, 1983)

(OLlE)

'ANGEL AG ADNOD' ADFENT Y TEULU (27)

Chwiliwch heddiw am yr angel hwn a'r adnod hon: