ADFENT 2015

Yn sydyn ymddangosodd gyda’r angel dyrfa o’r llu nefol, yn moli Duw gan ddweud:

"Gogoniant yn y goruchaf i Dduw,

ac ar y ddaear tangnefedd ymhlith

dynion sydd wrth ei fodd."

(Luc 2:13,14)

Angylion - y llu nefol - fydd yn ein tywys ar hyd llwybr yr Adfent eleni. Pan gyflwynir drama’r Geni, gorau po fwyaf o angylion a fydd yn y set fawr! A gorau i gyd os bydd digon o adenydd ar gael, a digon o le i’r angylion eu lledu.

Daw angylion i mewn i hanes geni Iesu ein harglwydd, yn hollol naturiol, a dywedant ddau beth wrthym am Dduw - ei fod yn agos, agos atom ond ei fod hefyd gyfan gwbl, gwbl gyfan ar wahân i ni! Rhaid inni ddal y naill wirionedd a'r llall mewn tensiwn deinamig. Daeth yr angel, ac wedyn y dyrfa o’r llu nefol at y bugeiliaid a rhoi neges iddynt am waredwr, Meseia, Arglwydd, a’u hannog at y preseb: Daeth Duw mor agos â hynny atom, ond...y ‘roedd y gân a glywsant am seinio clod a gogoniant Duw yn y goruchaf ac ar y ddaear tangnefedd. Ni ellid gwahanu’r ddeubeth, na thorri’r anthem yn ddwy. Oni bydd tangnefedd ar y ddaear nis adlewyrchir y gogoniant sydd fry. Ni cheir tangnefedd ar y ddaear nes inni gydnabod gogoniant Duw. Mae’r cyswllt yn anorfod, ac yn annatod.

UWD

Ar y cyfan nid hoff gennyf y gaeaf. Mae’r gaeaf yn llawer rhy dywyll, oer a gwlyb i mi, ond... fe berthyn i’r gaeaf un o’m hoff bethau: uwd. Tardd y cyfan, mae’n siŵr gen i, o aeafau fy mhlentyndod: Ready Brec â gormod o siwgr, bob bore; a phob bore bron iawn fy nhad yn twt-twtian y fath uwd esgus, gan sôn am rinweddau uwd go iawn: ei uwd yntau - a dim ond dad oedd yn medru bwyta’r stwff soeglyd, lwmpiog! Bu yna gyfnod, meddai mam, pan wrthodais fwyta Ready Brec rhagor, gan fy mod i’n ystyried fy hun yn aeddfed ddigon bellach i fwyta uwd dad...pan euthum yn ŵr, mi a rois heibio bethau bachgennaidd (1 Corinthiaid 13:11b). Ildiodd fy nhad, a thrannoeth, o’m mlaen i ‘roedd llond powlen o uwd go iawn. Gyda’r llwyaid gyntaf, daeth fy nghamgymeriad yn amlwg i mi a phawb. ‘Roedd dad yn hoffi halen yn ei uwd. Yn rhyfedd iawn, erbyn hyn, fi sydd yn twt-twtian uwd esgus y plant wrth fwynhau uwd go iawn gyda mwy halen nad sydd yn dda i mi. Mi gredaf fod y ffaith ein bod ymdebygu i’n rhieni yn brawf fod gan y Bod Mawr sense of humour!

Digwyddodd rywbeth dechrau’r wythnos. Dydd Mawrth oedd hi. Yng nghanol anhrefn hyfryd amser brecwast, braf oedd cael eistedd wrth y bwrdd a gweld gwraig a phlant o’r diwedd yn llonydd ac yn bwyta'n dawel. ‘Roedd gen i gwpaned o foddion-goffi-cryf, a llond powlen o uwd. Gyda’r llwyaid gyntaf, daeth fy nghamgymeriad y bore hwnnw’n amlwg. Dim halen. Mi es i ôl yr halen, ac allan o barch i’r doctor taenu ychydig bach ohono ar yr uwd - a chan fod yfory bob amser yn ddiwrnod da i ddechrau torri lawr ar bethau - taenu ychydig bach rhagor o halen, a’i gymysgu i’r uwd. Wn i ddim pam, rhaid bod rheswm gwyddonol, ond nid yw ychwanegu halen i’r uwd ar ôl ei baratoi yn creu cystal blas a halen yn gymysg â’r uwd wrth ei baratoi.

Mae yna gysylltiad pwysig rhwng uwd a’r Adfent.

Nid yw ffydd yn gweithio, ni all weithio o gwbl, os mai rhywbeth yr ychwanegwn at fywyd ydyw. Os yw ffydd i weithio, mae’n rhaid iddo fod yn rhan annatod o’r hyn oll ydym, yr hyn oll a wnawn. Mae taenu halen ffydd dros wyneb ein bywyd yn ychwanegu ychydig o flas, Da hynny wrth gwrs, ond mil gwaith gwell y blas o gymysgu halen ffydd i’n bywyd, i’w sylwedd a’i berfedd. Mae’r Adfent, yn union fel y Grawys, yn ein hatgoffa mai annigonol yw taenu ychydig o Dduw dros wyneb pob peth arall sydd yn bwysig i ni. Nid ychwanegiad i’n byw, nid atodiad i’n bywyd mo Duw: ein byw a’n bywyd ydyw: Oherwydd ynddo ef yr ydym yn byw ac yn symud ac yn bod (Actau 17:28). Amod cael gorau Duw yng Nghrist yw cymysgu ei gariad i gymysgedd ein bywyd. Yr unig fyw a ddymuna Iesu o hyd yw byw ynom ni. Nid digon Crist yn haenen dros bopeth arall, rhaid cael Crist yn a thrwy bob peth ein bywyd: y gwaith a’r gweddi, y llonyddwch a’r llafur, yr ymdawelu a’r ymdrechu.

‘Roedd Christina ac Ann wedi deall hyn. Gofyn Christina Rosetti (1830-94):

Beth a roddaf iddo,

llwm a thlawd fy myd?

ac yn ateb...

Fy mywyd oll.

(CFf.:466 cyf. Simon B. Jones, 1894-1964)

Dyma ddyhead Ann Griffiths - yr Adfent mewn cwpled:

O! am fywyd o sancteiddio

sanctaidd enw pur fy Nuw...

(Ann Griffiths, 1776-1805)

(OLlE)

'MALICE'

1982... â finnau’n 13 mlwydd oed; es i gyda Geraint, fy mrawd mawr i Our Price Records yn y dre’. Mae gen i’r hen 45 cynta’ na o hyd - yn scratches i gyd.

https://m.youtube.com/watch?v=YfpRm-p7qlY

Y record gyntaf imi brynu erioed oedd A Town called Malice gan The Jam. Gwych! Bues i’n esgus bod yn Mod am flynyddoedd - llawn gwrthryfel tanllyd yn erbyn pawb a phopeth... nes i mam a dad dodi stop ar y peth. Ond, yr un yw’r dyn a’r bachgen o hyd. Mae’r blynyddoedd yn cuddio, ond nid ydynt yn claddu. Rhyw ddydd, byddaf yn troi fyny i’r oedfa fore Sul ar gefn Vespa, mewn cot parker gwyrdd.

Lle bynnag inni’n byw, dinas, tref neu bentref, mae pawb ohonom yn byw yn A Town called Malice. Y mae pawb heddiw o fewn y dre' galed honno. Aeth byw y tu allan iddi yn amhosibl. Felly, mae angen ychydig o her The Jam ar ein crefydda ninnau:

Time is short

Life is cruel

But it’s up to us to change this town called Malice.

(OLlE) 

GWELEDIGAETH

...ni bûm anufudd i’r weledigaeth nefol...

(Paul. Actau 26:19)

Mae gweledigaeth yn bwysig. Rhaid wrth weledigaeth i dorri llwybr newydd ymlaen.

Gofynnodd cyfaill i’r bardd Tennyson (1809-1892) rhywdro What would you wish for most? a’r ateb I would like to have a clearer vision of God.

Mae gweledigaeth yn hanfodol i’r gwir Gristion, ond erys un peth yn bwysicach na’r weledigaeth o Dduw: ufuddhau iddi.

Y fraint a gawn yw cael, yng Nghrist, y weledigaeth hon, a mwy fyth y fraint o ufuddhau iddi.

Rho imi’r weledigaeth fawr a’m try

o’m crwydro ffôl:

i’th ddilyn hyd y llwybrau dyrys, du

heb syllu’n ôl;

a moes dy law i mi’r eiddilaf un,

ac arwain fi i mewn i’th fyd dy hun.

(George Rees, 1873-1950 CFf.:541)

Datguddia dy hun o’r newydd, O! Dduw, a chysegra ni i’th waith mawr, nawr, drwy Iesu Grist. Amen.

(OLlE)

BETHSAIDA

Cymerodd hwy gydag ef ac encilio o'r neilltu i dref a elwir Bethsaida (Luc 9:10b).

Ni ellid cynnal y bywyd defosiynol heb addoliad y gynulleidfa, a buan y mae addoliad yn colli ei flas heb elfen o ddefosiwn personol. Rhaid wrth allor yn y galon, yn ogystal â’r allor yn y deml. Diben Bethsaida yw datblygu ein bywyd defosiynol ni. Braf a buddiol y cyfarfodydd hyn.

Wedi cyd-ddarllen Salmau 90 a 133, fe’n harweiniwyd gan y Gweinidog mewn astudiaeth a thrafodaeth o weddi Iesu (Ioan 17).

Mae’r weddi’n ymrannu’n naturiol yn dair rhan -

17:1-5 - Tad a Mab

17: 6-19 - Y Mab a’r Disgyblion

17: 20-26 - Y Mab, y Disgyblion a’r Byd.

Tad a Mab

Mae Iesu ymgysegru o’r newydd i ewyllys ei Dad. Mae’r weddi’n yn cael ei hoffrymu yng nghysgod y groes, ond rhagdybir ynddi fuddugoliaeth y groes - y mae’r gwaith sydd o’i flaen eisoes wedi ei gyflawni: Yr wyf wedi dy ogoneddu ar y ddaear trwy orffen y gwaith a roddaist imi i’w wneud (17:4).

Y Mab a’r Disgyblion

Yn ail ran y weddi mae Iesu’n eiriol dros ei ddisgyblion: i’r dynion a roddaist imi allan o’r byd (17:6). Drostynt hwy yw wyf yn gweddïo...(17:9). Nid dros y byd yr wyf yn gweddïo...(Ioan 17:9). Nid yw Iesu’n dweud nad oes ganddo ddiddordeb yn y byd, na chwaith yn awgrymu bod y byd yn rhy ddrwg i weddïo trosto. Dweud y mae nad yw’r gweddïo dros y byd ar hyn o bryd. Yn y rhan hon o’i weddi, ei brif ddiddordeb yw anghenion ei ddisgyblion wrth iddynt wynebu’r byd, a hynny hebddo.

Y Mab, y Disgyblion a’r Byd

Yn nhrydedd ran y weddi (20-26) mae’r pwyslais yn newid, a chylch y weddi’n lledu i gynnwys y Mab, Disgyblion a’r Byd. Nid dros y disgyblion yn unig y gweddïa Iesu bellach (17:20): ...ond hefyd dros y rhai fydd yn credu ynof fi trwy eu gair hwy. Mae’r byd - pawb, a phopeth ym mhob man - yn wrthrych ddiddordeb a gofal y Gwaredwr.

John Leonard Wilson (1897-1970); Esgob Singapore (1941-1948) a Birmingham (1958-1969).

Wedi cyfnod da o drafodaeth aethom ymlaen i ystyried geiriau a phrofiad John Leonard Wilson (1897-1970), Esgob Singapore (1941-48) a maes o law Birmingham (1958-1969), fel cymorth i garu gelynion, a gweddïo dros y rhai sy’n eich erlid...(Mathew 5:44)

Awgrymodd y Gweinidog fod yr erchyllterau diweddar ym Mharis yn amlygu’r ffaith fod gennym elynion, a hynny dim ond yn sgil y ffaith ein bod â rhan yn niwylliant y Gorllewin. Sut felly mae gweddïo dros y terfysgwyr hyn - sut mae gweddïo dros ein gelynion?

Bu Leonard Wilson yng ngharchar Changi, Singapore dros gyfnod yr Ail Ryfel Byd. Arteithiwyd ef yno gan filwyr Siapaneaidd. Fe oroesodd, ac wedi dychwelyd bu’n ymdrin â’i brofiad ar raglen radio. Meddai:

By the grace of God

I saw those men

- not as they were then,

but as they had been.

Once they were children

with their brothers and sisters

happy in their parents’ love,

in those far-off days

before they had been conditioned

by their false nationalist ideas.

And it is hard to hate little children.

So I saw them

- not as they were in the present -

but as they were capable of becoming,

redeemed by the power of God’s love,

and I knew that I should say:

‘Father, forgive’.

Bu trafod mawr ar hyn. Dyma rhai o’r prif bwyntiau:

• Cytunwyd bod gweld y plentyn yn ein gelyn yn gwneud maddau iddo'n haws.
• Rhaid i'r gelyn weld y plentyn yn eraill; hyn, a dim ond hyn all ei atal rhag creulondeb a lladd.
• Rydym mewn trafferth - gofid yn esgor ar ofid, trais ar drais - rhaid wrth ymateb, a rhaid i'r ymateb hwnnw ddechrau gyda ni, a lledu ohonom. Mae ein parodrwydd unigol i gymodi yn sicrhau fod cymod lletach yn bosibl. Mynnwn ddylanwadau ar yr hyn y gallwn ddylanwadu arno, a newid yr hyn sydd o fewn ein cyrraedd i newid, gan gredu bod y newid bychan, 'lleol' hwnnw yn peri newid ehangach, byd-eang.
• Onid oes rhai pethau - erchyllterau - nad oes maddeuant iddynt?
• Rhaid i'r eglwys leol estyn i bobl gyfle a gofod i fynegi'i hofnau a'i harswyd gyda Duw, gyda phobl Dduw.
• Mae llif di-baid o newyddion bellach trwy gyfryngau dirifedi - ond mae'r cymorth i brosesi'r newyddion hynny yn brin iawn. Dylasai hyn fod yn rhan o weinidogaeth yr eglwys leol.
• Er mor 'naïf' ein pwyslais ar ffydd, gobaith, cariad, ni fu erioed y fath angen ar bobl ffydd i ledu, rhannu a chyhoeddi'r grasusau hyn.

Wedi trafod gweddi, aethom ati i weddïo. Bu Bethsaida eto’n fendith.

CAPERNAUM

Pan aeth hi’n hwyr, aeth ei ddisgyblion i lawr at y môr, ac i mewn i gwch, a dechrau croesi’r môr i Gapernaum. Yr oedd hi eisoes yn dywyll...Yna, wedi iddynt rwyfo am ryw dair neu bedair milltir, dyma hwy’n gweld hwy’n gweld Iesu... (Ioan 6: 16,17 a 19)

Colomen...

Ganed yr aderyn mewn cawell, a thyfodd heb wybod dim am ryddid yr awyr. Un diwrnod, dodwyd hi ar garreg y ffenestr, â’r ffenestr ar agor. Mentrodd, ehedodd; yn wir hedai’n berffaith. Aeth ar ei chylch a’i thro am dipyn fel petai ar adain erioed, ond yn sydyn, dechreuodd ymwylltio, ac o’r diwedd syrthio i’r ddaear. ‘Roedd greddf hedfan ganddi, ond ni wyddai pryd i orffwys ar yr awel, a chymryd hamdden. Holl bwysig, yng nghanol rhuthr ein byw yw mynnu hamdden ysbrydol. Llesol yw ymollwng i dawelwch myfyrdod a gweddi; ymlonyddu yn Nuw gyda phobl Dduw. Dyna ddiben ‘Capernaum’.

Gweddi Dafydd oedd testun ein sylw heno. Ni chafodd brif ddymuniad y brenin hwn ei ganiatáu - ni chafodd adeiladu teml i Dduw. ‘Roedd hyn yn siom mawr i Dafydd. Ond rhyfeddod iddo oedd deal, trwy Nathan, bod Duw am godi tŷ iddo ef: Y mae’r ARGLWYDD yn dy hysbysu mae ef, yr ARGLWYDD, fydd yn gwneud tŷ i ti...( 2 Samuel 7:11), yn hytrach na bod Dafydd yn codi tŷ i Dduw.

Eisteddai Dafydd o flaen Arch y Cyfamod - arwydd o bresenoldeb Duw - dyna ystyr y cymal: ...eistedd o flaen yr ARGLWYDD... (2 Samuel 7:18). Yno, mae’r brenin yn cofio mai Duw sydd wedi ei ddewis i fod yn frenin; Duw sydd wedi ei gynnal, ei gadw a’i gynorthwyo hyd yn hyn. Duw sydd wedi dewis Israel i fod yn Bobl iddo’i hun. Sylweddolai, a chydnabyddai’r brenin ei fod, a’i deulu, a’r bobl yn llwyr ddibynnol ar Dduw. Mae Dafydd yn gweddïo am i’r cymorth a’r gynhaliaeth barhau. Dewis a galwad Duw sydd yn bwysig yn y weddi hon, nid bod Dafydd, yn sgil ei ddoniau, neu hap a damwain wedi llwyddo i lwyddo. Mae’r awdur yn pwysleisio hynny yn ei ffordd o gofnodi’r weddi. Defnyddir y cyfarchiad O! Arglwydd naw o weithiau mewn un adnod ar ddeg! Gwraidd y llwyddant a’r fendith, ddoe, heddiw, ac ymlaen i bob yfory yw Duw. Mae’r thema hon yn ganolog yn y Beibl - mae gan Dduw bwrpas, a dewisa pobl i’w gyflawni.

Pan fydd ein calon yn disgwyl wrth Dduw, yn cydnabod dibyniaeth arno, ac yn ymddiried ynddo, fel yn hanes a phrofiad Dafydd, yna bydd lle i obeithio am gael profi o fendith Duw, yn ein bendithio; ein cynnal, cynorthwyo a chefnogi.

Er mai profiad newydd o hyd yw cwrdd mor hwyr y dydd, gwyddom mai buddiol y cwrdd hwnnw. Ynddo, a thrwyddo, ar derfyn dydd, cawn ryw wastadrwydd meddwl ac enaid.

PIMS AR WAITH

Heno, eto, 'roedd PIMS ar waith yn warws Banc Bwyd Caerdydd. Da oedd cael cwmni Lowri a Lewis - bu pawb ohonom, trwy'r trwch, o'r ieuangaf i'r hynaf yn gweithio a chyd-weithio. Alun Treharne, un o wirfoddolwyr gweithgar Eglwys Minny Street yn y Banc Bwyd, a fu’n tywys 12 o PIMSwyr trwy weithgarwch y sesiwn. Yn gyntaf, sgwrs fer yn egluro sut mae’r Banc Bwyd yn gweithio. Cyfraniadau o nifer o ffynonellau - eglwysi, ysgolion, archfarchnadoedd ac unigolion; y cyfan yn dod i’r warws lle caiff y nwyddau eu didoli, eu gwirio o ran addasrwydd (heb fod yn rhy hen, pecynnau cyflawn ac ati), ac yna sôn sut y’u dosberthir i’r chwe canolfan ar draws y ddinas... yn Llanedern, Llaneirwg, Splot, Trelái a’r Waun Ddyfal, ynghyd â’r City Temple. Yna, daeth yn amser i dorchi llewys! Yn gyntaf, dyddio pob nwydd sydd wedi dod i law. Rhaid yn gyntaf weld a ydy’r bwyd yn dderbyniol i’w rannu - chwilio felly am y ‘Best Before’. Os nad yw’n gyfredol, rhaid ei wahanu; nid yw’n dderbyniol i’r Banc Bwyd rannu bwyd a all fod yn hen. Yna, os yn gyfredol, labeli pob tin, pecyn a bocs gyda’r dyddiad priodol - hyn yn gymorth i sicrhau pa fwyd sy’n mynd allan o'r warws gyntaf. Braf a buddiol yw torchi llewys: ein cyffes mewn cymwynas a'n credo mewn caredigrwydd. Bydd PIMS yn ôl yn y warws yn y flwyddyn newydd.

NEWYDDION Y SUL

Un o’r PIMSwyr ffyddlonaf - Mared - oedd yn arwain defosiwn ein Hoedfa Foreol heddiw. Ar ddechrau’r wythnos newydd hon, trawyd nodyn ‘Maddeuant’.

Dyma fyfyrdod a gweddi Mared yn llawn:

Mae rhai yn credu bod maddau yn un o’r pethau anoddaf i wneud. Mae maddeuant yn anodd gan ei fod yn gofyn i ni ildio ein hawl i daro’r pwyth yn ôl. Mae’n hawdd osgoi gwneud, gan ein bod yn gallu dewis y gwrthwyneb a dial ar eraill. Mi fyddai hyn yn cael ei ystyried yn dderbyniol i nifer o fewn y gymdeithas, gyda rhai hyd yn oed yn canmol neu’n gwobrwyo am ddial llwyddiannus.

Ond mae’n rhaid i ni gofio taw maddau yw’r peth iawn, hyd yn oed pan nad ydym yn teimlo fel gwneud. Un person sydd wedi maddau mewn amgylchiadau anodd ydy Antoine Leiris, a gollodd ei wraig yn nhrychineb Paris nos Wener ddiwethaf. Ysgrifennodd ef mewn llythyr agored:

"Ar nos Wener, fe wnaethoch ddwyn bywyd person eithriadol, fy ngwraig, mam fy mab, ond wnewch chi ddim cael fy nghasineb.

Dydw i ddim yn gwybod pwy ydych chi, nag eisiau gwybod chwaith. Os ydy Duw wedi ein creu ni yn ei ddelwedd Ef, roedd pob bwled yng nghorff fy ngwraig yn ergyd yn ei galon Ef.

Felly wna i ddim eich casáu chi. Efallai taw dyma yw eich dymuniad, ond byddai ymateb at gasineb gyda dicter yn golygu fy mod i'r un mor anwybodus â chi.

Wrth faddau, bydd fy nheulu yn byw mewn paradwys gyda’n heneidiau yn rhydd - rhywbeth na gewch chi fyth fynediad ato. Dim ond dau ydyn ni, fy mab a finne, ond rydyn ni’n gryfach na chi, ac yn gryfach na holl fyddinoedd y byd."

Nid yw ildio i ofn, neu ymollwng i gasineb yn mynd i iacháu’r byd. Mae maddeuant yn rhywbeth rydyn ni i gyd yn dymuno, ond yn petruso i’w rhoi. Ond, mae maddeuant yn ddwy ochrog - rydyn ni’n gofyn i Dduw i faddau i ni ein dyledion fel y maddeuwn ninnau i’n dyledwyr. Rhaid cofio nad ydym yn medru disgwyl maddeuant heb roi maddeuant ein hunain.

O Dduw, rydym wedi blino clywed cymaint o sôn am ryfel ac ymladd mewn gwahanol rannau o’r byd. Gweld pobl debyg i ni’n cael eu hanafu a’u lladd oherwydd trais a therfysg. Helpa ni i gael heddwch yn y byd. Diolch i Ti am faddau i ni a helpa ni i faddau i eraill. Y mwyaf o gasineb fydd yn ein calonnau, y mwyaf anhapus fyddwn. Helpa ni i garu ein gilydd ac nid i gasáu. Amen.

Dafydd Iwan (Caernarfon) fu’n arwain yr Oedfa Foreol. ‘Roedd gwell canu o’r pulpud y bore hwn nag arfer felly! Daeth Dafydd â'i gitâr, ac ‘roedd y plantos a’r plant wrth eu boddau!  Yn dawel, ar y dôn Kwmbayah, dechreuodd ganu: Rhywun yn hapus Arglwydd… yn chwerthin… yn diolch, ac yna...awgrymodd Dafydd iddynt, nad oedd pawb bob amser yn medru bod yn hapus; ac felly, gan barhau gyda'r gân... yn wylo… yn canu. Mi glywaf, mi glywaf y llais oedd nesaf, a’r gân yn gyfrwng iddo’n hatgoffa, o’r ieuengaf i’r hynaf, fod Duw yn galw arnom i addoli a gwasanaethu. Yn olaf, Mam wnaeth got i mi, ac yn sgil y canu, soniodd am bwysigrwydd gofalu am holl greadigaeth Duw.

'Roedd y plantos a'r plant ymhell ar y blaen i'r Gweinidog yn ei gwersi heddiw! Ag yntau ond wedi cyrraedd y rhif '3' 'roedd y bychain wedi brasgamu ymlaen i '99'! 'Roedd un ddafad ar goll (Luc 15:1-10), ac mewn ffydd, gyda gobaith, er mwyn cariad, 'roedd yn rhaid i'r bugail chwilio amdani.

Fe’n harweiniwyd gan Dafydd i’r Efengyl yn ôl Marc, ac i ddechrau’r drydedd bennod: stori’r dyn a’r llaw ddiffrwyth. Dyma enghraifft o wrthdaro rhwng Iesu a’r Phariseaid. Pan aeth Iesu un diwrnod i’r synagog yno yr oedd dyn a chanddo law wedi gwywo (Marc 3:1). Yn ôl Luc ei law dde oedd (6:1), ac y mae traddodiad mai saer oedd y dyn ac iddo apelio at Iesu i’w iachau fel y gallai gael ei waredu rhag gorfod byw fel cardotyn. Yn y synagog ar y pryd ‘roedd rhai o’r Phariseaid… yr oeddent â’u llygaid arno i weld a fyddai’n iachau dyn ar y Saboth (3:2). Gallasai Iesu fod wedi gohirio’r iachau tan drennydd, ond hytrach rhoes iachâd yn ddiymdroi i’r dyn. Ar ôl cyfiawnhau gweithred y disgyblion yn tynnu’r tywys ar y Saboth (Marc 2:23-28), mae Iesu’n iachau’r claf hwn fel enghraifft ymarferol o’r egwyddor honno. Ni ddylai llythyren y ddeddf lesteirio mynegiant ysbryd cariad yr Hwn a’i rhoes! Atgoffwyd ni gan ein cennad fod perygl, ym mhob oes a chyfnod i grefydd droi’n ddeddfol, oer, haearnaidd: crefydd y ‘na’. Nid oes newyddion da mewn peth felly, nid oes Efengyl mewn ‘na’. Dyna beth yw troi efengyl o chwith i gyd. Mynnai Dafydd mae’r ateb i grefydd y ‘na’, yw efengyl y ‘gwna’. Safiad positif, nid negyddol a ddylai fod gan Gristnogion. Pobl y ‘gwna’ ydym, nid pobl y ‘na’. Dyna oedd rhyfeddod Iesu Grist, dyna yw gogoniant Efengyl Iesu Grist: …gwna dithau yr un modd (Luc 10:37b). Mawr ein diolch i Dafydd am bregethu meddylgar a phregeth werthfawr.

Er i’r Oedfa orffen; cafwyd cyfle i barhau ein gwasanaeth yn y Tabernacl, yr Âis. Ein braint heddiw, fel eglwys, oedd cael bod yn gyfrifol am baratoi te i’r digartref. Da gweld cynifer o bobl ifanc yr eglwys yn ymroi i’r gwaith hwn.

Y Parchedig Eirian Rees (Efailisaf) oedd ein cennad yn yr Oedfa Hwyrol. ‘Roedd i’w sylwadau ddwy ffrwd yn seiliedig ar ddau gwestiwn i ni fel eglwysi: "Ble ‘rym ni?" a "Beth wnawn ni?". Cawsom ein hatgoffa mor hawdd yw colli golwg ar hyfrydwch a phwysigrwydd geiriau agoriadol Salm 133, a cholli gafael o'r herwydd, ar eu cymorth i fyw. Â ninnau yn byw mewn sŵn terfysg a thrais, nid llacio gafael, ond gafael yn dynnach sydd raid yn hyn o wirionedd: "Mor dda ac mor ddymunol yw i frodyr fyw’n gytûn." Tanlinellir yng ngweddill y Salm bwysigrwydd y parodrwydd i roi, i beidio dal yn ôl na dal dig. Nodwyd pedair thema a dylai fod yn gwbl ganolog i waith a chyfrifoldeb yr eglwys: tlodi (ac anghyfiawnder), hiliaeth (ac anghyfartaledd), yr amgylchfyd a pheidio rhyfela. Onid rhaid i eglwysi ymdrin â’r themâu yma mewn cariad ac yn enw gras os am wireddu dymuniad adnod agoriadol y Salm? Fe’n harweiniwyd wedyn at Ddameg yr Heuwr (Marc 4:1-9). Pwysleisiwyd gan Eirian nad hau had da'r Efengyl a wnawn er waethaf y dor calon sydd mor nodweddiadol o’n cyfnod, ond hau, hau, a pharhau i hau yn union oherwydd y dor calon honno. Hau gan mai hau sydd raid - hau, nid er mwyn cadw "pethau i fynd" ond hau had er mwyn, ac ar gyfer, y gymdeithas o’n cwmpas. Hau, gan iawn a llawn sylweddoli y bydd peth had yn syrthio a’r hyd y llwybr. Awgrymodd Eirian mai tramp traed y mwyafrif sydd yn creu llwybr, ac mae’r lliaws heddiw, os nad yn ein herbyn, yn llwyr ddifater ohonom fel pobl ffydd. Dyma’n union pam mae’n rhaid i ni barhau i hau. Y lleoedd creigiog? Ein dealltwriaeth gyfyng ninnau o’n ffydd yw'r lleoedd creigiog. Cyfyng ein deall, a chrebachlyd ein crefydda, ac felly mae'n rhaid hau had yr Efengyl; yr hau dygn hwn yw’r unig ymateb creadigol i’r fath grefydda ddof. Gan ein bod ni’n gwybod am y trwch o bethau, bach a mawr, sydd yn tyfu, yn a thrwy a thros egin gwyrdd ein ffydd - y tir dreiniog - rhaid parhau i hau. Parhawn i hau, gan wybod fod peth had yn syrthio i dir da, a bod yr Efengyl yn cael cyfle i dyfu. Neges fawr y ddameg yw na fydd yr ymdrech i hau gwirionedd Efengyl y cymod byth yn fethiant. Llwydda gyda rhai, a thrwy hynny, fe gyfiawnheir pob ymdrech a dyfalbarhad. Fe lwydda gyda rhai bob amser, ac felly, mae gobaith bob amser y gall brodyr, o’r diwedd, o’r hir ddiwedd, byw’n gytûn.

 ninnau bellach yn sefyll ar drothwy'r flwyddyn eglwysig newydd: Sul cyntaf yr Adfent; bydd y Gweinidog yn gosod pob cyfres gyfredol o bregethau o’r neilltu, gan ganolbwyntio’n hytrach, fesul oedfa ym mis Rhagfyr, ar ddarn gwahanol o gelfyddyd, yn amrywio o Michelangelo i Holman Hunt i Wassily Kandinsky. Ceir myfyrdod syml, a chyfnod o weddi’n seiliedig ar y gelfyddyd honno, a’r cyfan yn ein harwain fesul gam at ein gwylnos Noswyl Nadolig.

Eleni i’r teulu, darperir cyfle hwyliog i gadw Adfent. Erbyn Sul cyntaf yr Adfent (29/11), bydd y festri’n drwch o angylion! Pob un yn unigryw! Fesul diwrnod, bydd angen darganfod yng nghanol y dyrfa o’r llu nefol, un angel yn benodol, ac wedi’i ddarganfod, ei liwio. Yn gydiol wrth bob angel bydd adnod o’r Beibl. Bydd hyn oll yn digwydd ar draws ein hamrywiol gyfryngau: poster ar yr aelwyd, murlun yn y festri, gwefan a chyfrif trydar yr eglwys. Rhowch gynnig arni, beth bynnag bo’ch oedran! Dros gyfnod yr Adfent eleni, mynnwch ‘angel ac adnod’ bob dydd - jest y tonic sydd angen! Ymunwch yn yr hwyl, a phrofwch y fendith. Gweddïwn am wenau Duw ar ein paratoadau.

‘Roedd yn dda gennym fel eglwys i fod â rhan ym More Coffi a Ffair Eglwysi Cymraeg Caerdydd yn Festri Capel Salem, Treganna ddoe. Stondin gacennau Minny Street wedi llwyddo i gasglu dros £300 - y gorau erioed mae’n debyg. Diolch i bawb am ei gwaith.