PAUL TILLICH 1886 - 22/10/1965

Un o feddylwyr cawraidd yr Eglwys yn yr ugeinfed ganrif oedd Paul Tillich (1886-1965). Ganwyd Tillich yn 1886 yn Starzeddel, talaith Brandenburg, yn yr Almaen. Graddiodd yn Ddoethur mewn Athroniaeth yn 1911 ym Mhrifysgol Breslau, a graddio ymhellach mewn Diwinyddiaeth yn Halle yn 1912. Bu’n gaplan yn rhyfel 1914-18, a chydnabu mai dyna’r profiad mwyaf ysgytwol a ddaeth i’w ran yn ei yrfa weinidogaethol. Penodwyd ef yn Athro Diwinyddiaeth yn Berlin, yna yn Marburg, Dreseden, a Leipzig; ac yn 1929 aeth i Gadair Athroniaeth Prifysgol, Frankfurt. Llefarodd yn groyw a chadarn yn erbyn Natsïaeth, ac yn 1933 aeth i Union Seminary, Efrog Newydd, yn ffoadur. Bu’n Athro yno, yn Columbia, Havard, a Chigago.

Ysgolhaig bob-un-fodfedd oedd Tillich; dyn glân o bryd a gwedd, a gŵr o ddifrif yn yr ystafell ddarlithio ac yn y pulpud. Mae ei waith mawr Systematic Theology (3 cyfrol; 1951, 1957, 1963; UCP), ar gyfer darllenwyr dygn (gan fenthyg un o ymadroddion fy nhad: ‘bwyd giraffes’ ydyw), ac yn gyffredinol, gellid dweud nad yw ei weithiau diwinyddol yn hawdd i’w treulio, hyd yn oed yng nghrynodebau John A.T. Robinson (1919-1983) yn Honest to God (1963; SCM) ac Yr Argyfwng Gwacter Ystyr (1963/64) gan J.R. Jones (1911-1970). Peth cwbl arall yw ei bregethau - yn The Shaking of the Foundations (1940), The New Being (1955) a The Eternal Now (1963) gwelir Tillich ar ei orau. Er treigl y blynyddoedd, mae’r pregethau’n ffres, a’r her yn frawychus o berthnasol. Dywed hyn rywbeth am Tillich, ac am ein cyflwr ninnau.

I gloi, dyma stori am Tillich yn ateb y Cristion hwnnw a ysgydwodd Beibl ato, a gofyn: ‘Ai Gair Duw yw hwn?’ ‘Os ti sy’n ceisio ‘meddiannu’ y Beibl, nage,' meddai Tillich, 'ond os gadewi i’r Beibl dy ‘feddiannu’ di, yna Gair Duw ydyw.’

Hanner can mlynedd ers ei farw, diolch amdano. Diolch am yr hwn a’n rhybuddiodd yn erbyn gwneud eilun o’r eglwys, ond a soniodd, hefyd, am gapel a llan fel ‘mannau dwysedd sancteiddrwydd’.

WEDI7

Heno, am 7:30...Wedi7. Ymhell Wedi 7 felly dyma’r chwech ohonom yn eistedd wrth y bwrdd. Dim trafferth yn y gegin heno: llond cawg o gawl Cymreig yn rhodd gan un o’r aelodau, a chan fod llysieuwyr yn y cwmni: llond sosban fawr o gawl pwmpen siop! Llysieuwyr ai peidio, mynnodd pawb - allan o chwilfrydedd yn fwy na dim - cael blasu hwnnw! Cymysg oedd yr ymateb cystal cydnabod.

Gwên o noson fu hon, a phawb wrth rannu’r cawl yn rhannu sgwrs, hanes, atgof ac ambell ddymuniad a gofid. Do, daeth ambell ysgyfarnog heibio, ac aethom ar ôl rheini hefyd! Fel halen a phupur i'r noson bu chwerthin, tynnu coes, ac ambell ofyn treiddgar, ac i’r gofyn sawl ymateb lled gall a chall iawn.

Cawl, caws, bara a chwmni diddan - Wedi7 - llond tŷ o drafod a chwerthin; hwyl a bendith.

CYMDEITHAS DDIWYLLIANNOL EGLWYS MINNY STREET

Noson 'Llaw' a 'Throed' oedd heno; sylwebaeth a llawdriniaeth, pêl a fflaim.

Y sylwebydd radio tan gamp, Gareth Blainey; a'r athrlyith o lawfeddyg Hywel Dafydd - 'Wrth fy Ngwaith'.

HER YR AIL DUNNELL

Croesi trothwy 700 Cilogram!

Mae'r ail dunnell yn gyraeddadwy erbyn diwedd mis Rhagfyr ond bydd angen ymdrech arbennig ym mis Tachwedd.

CAPERNAUM

8:45 yr hwyr, â chwmni bychan yn ymgasglu. O’r gadair esmwyth a gwers y tân; o’r gwaith; o gyfarfod a phwyllgor; o gludo’r plant o’r naill le i’r llall ac yn ôl...daethom i Gapernaum.

Capernaum?

Pan aeth hi’n hwyr, aeth ei ddisgyblion i lawr at y môr, ac i mewn i gwch, a dechrau croesi’r môr i Gapernaum. (Ioan 6: 16,17)

Capernaum?

Ar derfyn dydd, awr o ddefosiwn, gweddi, llonyddwch, myfyrdod a...heno trafodaeth frwd a phellgyrhaeddol: 'Beth yw ein lle yng nghynllun Duw?'; 'Sut mae ewyllys Duw yn cwmpasu'r poenau a'r trallodion sydd gymaint rhan o fywyd?'; 'A'i mater o gydsynio â datganiadau athrawiaethol am Dduw yw credu yn Nuw, neu ymddiried ein hunain i'w ofal a'i arweiniad?'.

Man cychwyn y cyfan oll oedd Gweddi Plentyn (Genesis 21: 14-21): cri plentyn nad oedd yn dweud yr un gair ddaw. Gweddi rhyfedd iawn. Efallai na fuasai pawb yn barod i ystyried hyn yn weddi o gwbl, ond mae’r darlleniad yn ein sicrhau: Clywodd Duw lais y plentyn...(Genesis 21: 17a).

Lle enbyd iawn yw diffeithwch Beerseba. Ni fuasai costrel o ddŵr yn para’n hir i fam a’i phlentyn. ‘Roedd y gwres yn llethol, ac ni allai un mewn oed a nerth iechyd ei oddef yn hir, heb sôn am fachgen ifanc, heb ddim ond rhyw dipyn o lwyn yn gysgod: Pan oedd y dŵr yn y gostrel wedi darfod, gosododd y bachgen i lawr dan un o’r llwyni, ac aeth i eistedd pellter ergyd bwa oddi wrtho, gan ddweud, ‘Ni allaf edrych ar y bachgen yn marw.’ (Genesis 21:15,16).

Os oedd Hagar wedi anghofio Duw, nid oedd Duw wedi anghofio Hagar. Clywodd Duw lais y plentyn, ac o’r herwydd clywed ei gweddi hithau. ‘Roedd cynllun na ellid ei ddifetha ar gyfer Hagar ac Ismael. Clywodd Duw lais y plentyn, ac o’r herwydd clywodd Hagar lais Duw. Gwelodd bydew. Dŵr, gobaith, bywyd.

Mae Iesu’n awgrymu bod angel gwarcheidiol i blentyn: Gwyliwch rhag i chwi ddirmygu un o’r rhai bychain hyn; oherwydd ‘rwy’n dweud wrthych fod eu hangylion hwy yn y nefoedd bob amser yn edrych ar wyneb fy Nhad sydd yn y nefoedd (Mathew 18:10). Credwn, felly bod Duw yn clywed cri pob plentyn, er nad yw’n alluog i fynegi ei anghenion mewn geiriau. Yng ngolwg Duw, plant ydym, bob un, ac fel plant down ato; ‘roedd Paul wedi deall: ...ni wyddom ni sut y dylem weddïo...(Rhufeiniaid 8:26). Dyna brofiad cyffredin iawn i’r rheini sydd o ddifrif am weddi a gweddïo.

Ond, beth sydd yn digwydd pan fyddwn yn medru gwneud dim amgenach na rhoi cri, ochenaid calon, fel plentyn na fedr fynegi ei angen mewn geiriau? Mae’r adnod honno o eiddo Paul...ni wyddom ni sut y dylem weddïo...yn parhau...ond y mae’r Ysbryd ei hun yn ymbil trosom ag ocheneidiau y tu hwnt i eiriau...(8:26).

Heno, yng Nghapernaum, cawsom gyfle i weld a deall o’r newydd, mor fawr a phwysig y gwahaniaeth rhwng costrel a phydew.

Gall Abraham roi costrel o ddŵr, ond Duw biau’r pydew. Mae sawl costrel o fendith ar gael, a diolch amdanynt bob un, ond mae pob costrel yn sychu. Heno, daethom eto i’r pydew, gan ddrachtio’n ddwfn o’r adnoddau dihysbydd sydd gan Dduw ar ein cyfer: gweddi a gweddïo; trafod cred a phrofi ffydd, rhannu gofid a meithrin hyder.

PIMS AR WAITH

Noson wahanol oedd heno i’r PIMSwyr. Yn hytrach na chyfarfod yn Festri Minny Street, pawb yn ymgynnull yn warws Banc Bwyd Caerdydd. Alun Treharne, un o wirfoddolwyr gweithgar Eglwys Minny Street yn y Banc Bwyd, oedd wedi trefnu’r noson. Da oedd cael cwmni Rhun, Ieuan, Rhiannon a Dianne - bu pawb ohonom, trwy'r trwch, o'r ieuangaf i'r hynaf yn gweithio a chyd-weithio. Share Bower, Rheolwraig Gyffredinol newydd y Banc Bwyd gyda chymorth Catherine Williams, y Rheolwr Warws a fu’n tywys y PIMSwyr trwy weithgarwch y sesiwn. Yn gyntaf, sgwrs fer yn egluro sut mae’r Banc Bwyd yn gweithio. Cyfraniadau o nifer o ffynonellau - eglwysi, ysgolion, archfarchnadoedd ac unigolion; y cyfan yn dod i’r warws lle caiff y nwyddau eu didoli, eu gwirio o ran addasrwydd (heb fod yn rhy hen, pecynnau cyflawn ac ati), ac yna sôn sut y’u dosberthir i’r chwe canolfan ar draws y ddinas... yn Llanedern, Llaneirwg, Splot, Trelái a’r Waun Ddyfal, ynghyd â’r City Temple. Mae pob banc bwyd i gadw digon o fwyd mewn stoc i bara 3 mis - anaml iawn mae’r cyflenwad bwyd yn ddigonol i wneud hyn. Yna, daeth yn amser i dorchi llewys! Yn gyntaf, dyddio pob nwydd sydd wedi dod i law. Rhaid yn gyntaf weld a ydy’r bwyd yn dderbyniol i’w rannu - chwilio felly am y ‘Best Before’. Os nad yw’n gyfredol, rhaid ei wahanu; nid yw’n dderbyniol i’r Banc Bwyd rannu bwyd a all fod yn hen. Yna, os yn gyfredol, labeli pob tin, pecyn a bocs gyda’r dyddiad priodol - hyn yn gymorth i sicrhau pa fwyd sy’n mynd allan o'r warws gyntaf. Tra bu nifer o’r PIMSwyr yn gwneud hyn, bu aelodau eraill yn gosod yr amrywiol gynnyrch yn eu hadrannau priodol, y cyfan wedi gosod yn dwt fesul blwyddyn.

Dysgwyd llawer, profwyd a rhyfeddwyd at gymaint o waith sy’n digwydd. Fel dywedodd Ifan - a fu, truan ag ef, yn ceisio cadw trefn ar y Gweinidog wrth iddynt fynd i'r afael â bocs ar ôl bocs o nwdls - prin i’r un ohonom sylweddoli cymaint sy’n digwydd i’r pecyn nwdls a roddwn yn y bocs yng nghyntedd y capel cyn iddo gyrraedd plât swper un o drigolion Caerdydd! Noson hynod gofiadwy fu hon!

NEWYDDION Y SUL

Hydref...mis yr hydd-fref: yr adeg yma o’r flwyddyn y clywai’r hen Gymry gynt yr hydd yn brefu mewn llawer man drwy’n gwlad. Ni chlywir yr hydd mwyach yng Nghymru, ond...ledled Cymru mae pobl, sydd yn gwybod am brofiad y Salmydd: Fel y brefa yr hydd am yr afonydd dyfroedd, felly yr hiraetha fy enaid am danat ti, O! Dduw (42:1 WM). Gwyddom fod gennym anghenion na all dim eu diwallu ond gwir addoliad - Cwrdd go iawn, Gwasanaeth o ddifri. Hawdd iawn anghofio ein bod yn dibynnu ar ein cymdeithas â’n gilydd ym mater ein ffydd. Ymhob cylch arall tyfu yw tyfu i fod yn fwy annibynnol ar arall. Y gwrthwyneb sy’n wir am y bywyd Cristnogol; tyfu yw dod yn fwy dibynnol ar ein gilydd, dysgu cydweithio, cydymdeimlo, cydganu, cyd-ddyheu a chydaddoli, cyd-brofi a chyd-ryfeddu. Wrth eu rhannu ag eraill y mae cadw bendithion cariad Duw. Â ninnau bellach heibio canol Hydref, y coed yn prysur fatryd, y gerddi a’r meysydd yn troi’n fwy llwm a gwacach bob dydd, da yw profi o wres cymdeithas pobl Dduw.

Dau ffrind mawr, Mali a Gwen, oedd yn arwain ein defosiwn heddiw. Cafwyd gan Gwen, darlleniad o waith Arwel John:

Wrth dorri gair

ar dywod aur y traeth;

wrth gerdded bys

ar hyd ewyn llaeth;

wrth gyfri’r cregyn gyda’r noson glaer,

mi ganaf gân o glod i Fab y Saer.

Am ddawnsio’r dail

ar gangau’r dderwen fawr;

am ditw ciwt

â’i wasgod fel y wawr;

am fachlud mwyn ac enfys wedi glaw,

mi ganaf gân o glod am waith ei law.

Pan hêd y dryw

â’i lygad tua’r sêr;

pan brancia’r ŵyn

hyd erwau blodau pêr;

pan ddringa’r gwanwyn lethrau’r Mynydd Du

mi ganaf gân o glod i’r Iesu cu.

Fe’n harweiniwyd yn annwyl ddiogel mewn gweddi gan Mali. Braf oedd gweld y sêt fawr heddiw yn drwm o 'blant-pob-un-ag-adnod'!

Bellach, mae sgwrs plant trydydd Sul y mis yn barhad o’r Oedfa Deulu'r Sul-pen-mis! Mae’r plant a’r plantos wedi deall i’r dim. Cyn i’r Gweinidog orffen gofyn oes oeddent yn cofio thema mis Hydref, daeth yr ateb o sawl cyfeiriad: ‘2’!

Trên o sgwrs plant oedd gan Owain Llyr heddiw: yn symud ar garlam, ac yn galw mewn sawl man ar y ffordd! Aethom o ‘2’ i ‘II’ i ‘Gwyddau Gwyllt’ i ‘Rhodd Mam’ i ‘118 118’.

Wedi dangos balŵn yn siâp y rhif 2 i’r plant, gofynnodd y Gweinidog a wyddant tybed, am ffordd arall o ysgrifennu’r rhif? Nid oedd y plant yn gwbl siŵr, ond yn dawel daeth sylweddoliad: ‘Fel hyn: II’. Gan symud y naill ‘I’ a’r llall y mymryn lleiaf, crëwyd Λ. Ym mis Hydref, ffarwelia’r adar â ni, ac yn eu plith y gwyddau gwyllt. Cyn iddynt ddychwelyd yma yn y gwanwyn, byddant wedi teithio cannoedd ar gannoedd o filltiroedd dros fôr a thir. Mae’r gwyddau gwyllt yn hedfan, gyda’i gilydd fel hyn Λ. Mae symud adenydd yr aderyn cyntaf yn gymorth i’r aderyn sydd y tu ôl iddo; nid yw’r gwŷdd yn y cefn yn gorfod gweithio mor galed â’r gwŷdd sydd yn arwain. Felly, pan mae’r gwŷdd ar y blaen yn blino, mae hi’n syrthio ‘n ôl i’r cefn, a gwŷdd arall yn cymryd ei lle. Maen nhw’n dweud hefyd, os mae un o’r gwyddau, digwydd bod yn cael dolur, fod un neu ddau o’r gwyddau eraill yn aros gyda’r claf, nes ei fod yn holliach eto, ac yn barod i hedfan. ‘Dyma ddarlun o eglwys Minny Street’, meddai’r Gweinidog. Edrychai’r plant yn syn! ‘Onid ydym yn cynnal ein gilydd ar daith ffydd, pawb yn gofalu am bawb?’ Cytunai’r plant. ‘Onid ydym yn gofalu am ein gilydd?’ Eto, unfrydedd ymhlith y plant. ‘Roedd y trên yn symud ymlaen, a chyrraedd y llyfryn a elwir ‘Rhodd Mam’ (‘Roedd rhai o’r oedolion yn cofio!). Yn y llyfryn hwnnw mae’r cwestiwn: ‘Pa sawl math o blant sydd?’ Allwch chi ateb? Ie. Dau; plant da, a phlant drwg. Nid oedd y Gweinidog yn siŵr am hyn. Beth oedd barn y plant? Cytunwyd fod plant da a phlant drwg! Ond bod plant da, weithiau yn gallu bod yn blant drwg; a bod plant drwg, weithiau’n blant da! Dangosodd y Gweinidog darn mawr o bapur gwyn, ac yn ei chanol cylch bychan bach o ddu. Gofynnwyd i’r plant a phlantos, yn syml, i ddatgan beth oeddent yn gweld. ‘Roedd pawb yn gweld y cylch bychan bach o ddu. A oedd rhywbeth arall i weld? Dim ond y cylch bychan bach du, ond na, ‘roedd ‘na ddwylo bach wedi codi’n uchel, ac yn sydyn cafodd y Gweinidog yr ateb plaen a huawdl: ‘Lot o wyn! Lot o wyn!’ O! Am weld nid y drwg sydd ym mhobl ond hefyd y da. ‘Roedd y trên eto'n gadael y stesion; gan ddychwelyd at ‘II’, ychwanegodd y gweinidog ‘8’. 118? Os ydych angen rhif ffôn, gellid galw 118 118. Awgrymodd y Gweinidog fod gan Dduw rhif ffôn. 333. Â hwythau wedi meddwl na fuasai’r un her iddynt heddiw, gofynnodd y Gweinidog i’r bobl ifanc chwilio a thwrio am Jeremeia 33:3a. Heddiw, Mared a orfu: Galw arnaf, ac atebaf di. Gyda hynny, cyrhaeddodd trên y sgwrs plant pendraw ei thaith: dwylo ynghyd, llygaid ar gau, a phawb ohonom, o’r ieuangaf i'r hynaf yn cyd-weddïo Gweddi Fawr ein Harglwydd Iesu Grist. Daeth yn amser i'r plant a'r plantos i fynd i'w gwersi. Arhosodd y bobl ifanc i wrando'r bregeth. Testun gwersi'r Ysgol Sul hediw oedd y Rhif 2 ac Arch Noa.

Crëwyd Arch Noa allan o ddau blât bapur, a'r anifeiliaid? Pecyn bychan o 'Cadbury Chocolate Animals'!

Bu’r gweinidog yn cyfeirio’n gyson y mis hwn at emyn David Charles (1762-1834; CFf.: 686), a’r emyn hwnnw oedd testun ein sylw y bore hwn. Gair mawr yr emyn yw ‘anian’. Mae’r gair ‘anian’ yn ymddangos deirgwaith yn y Beibl Cymraeg Newydd (Ioan 3:31; Actau 14:15; Iago 5:17), a dwywaith yng nghyfieithiad William Morgan (Rhufeiniad 1:26 a 2 Pedr 1:4). Pump i gyd felly, oherwydd nid yw Beibl William Morgan yn defnyddio ‘anian’ lle defnyddir ‘anian’ ym Meibl 1988, ac nid yw Beibl 1988 yn defnyddio ‘anian’ lle ceir ‘anian’ ym Meibl William Morgan! Gan mai Beibl William Morgan oedd Beibl David Charles, dylid ystyried yr adnod hon o 2 Pedr: Trwy yr hyn a rhoddwyd i ni addewidion mawr iawn a gwerthfawr; fel trwy y rhai hyn y byddwch gyfranogion o’r dduwiol anian...(1:4 WM)

Yng ngoleuni 2 Pedr 1:4 mae David Charles ym mhennill cyntaf yr emyn hwn yn dyheu am gael rhannu o natur ysbrydol Iesu; natur llawn ffydd, gobaith a chariad. Yr anian bur - y natur llawn cariad hwn - yw’r peth cyntaf. Daw popeth arall o, ac oherwydd yr anian bur. Mae gwir Gristnogaeth yn dechrau gyda’r anian; genesis ein ffydd yw’r natur oddi mewn, ac o’r natur oddi mewn daw’r ymddygiad a’r gweithredoedd allanol. Angen pennaf, dyhead dwysaf yr eiddil gwan mewn anial dir yw cael dy anian dan fy mron. Hyn a’n gwna: eiddil a gwan fel ag yr ydym yn fwy na choncwerwyr, trwy'r hwn a’n carodd (Rhufeiniaid 8:37).

Dengys yr ail bennill le canolog yr Eglwys ar y ddaear ac yn y nef. I feithrin y duwiol anian rhaid wrth gymdeithas yr Eglwys. Rhaid wrth nerth a chefnogaeth y cwmwl tystion fry yn y nef, a rhaid wrth gymdeithas symudliw’r eglwys leol ar y llawr. Bu’r Eglwys fawr ar hyd yr oesoedd yn gyfrwng bendith Duw. Teulu’r ffydd a ŵyr wir gyfrinach y ffydd, nid y Cristion sydd ar ei ben ei hun. Yn enwedig os yw’n hoff o fod ar ei ben ei hun! Deallodd Paul hyn; sylweddolodd fod i’r cwrdd mynych â’n gilydd, y parodrwydd i gydweithio, cydymdeimlo, cydaddoli posibilrwydd gogoneddus: Chi, meddai, yw corff Crist (1 Corinthiaid 12:27).

Mae’r pennill olaf yn glo grymus. Mae’r eiddil gwan bellach yn sôn am gario’r groes ac am nofio’r don. - nid dau beth ar wahân, ond un. Goddefol y naill - Mi garia’r groes - a buddugol y llall - mi nofia’r don. Yn ein plith mae aelodau o deulu'r eglwys sy’n cario’r groes; ond mae eraill yn nofio’r don. Ond cael dy anian dan fy mron gallwn gyflawni, a chynorthwyo eraill i gyflawni’r naill gamp a’r llall.

Prentisiwyd David Charles mewn ffatri nyddu rhaffau yng Nghaerfyrddin, ac mae’r emyn tri phennill hwn fel darn byr o raff sy’n hynod gref. Diolch i David Charles rhoddi rhaff i enaid. Bendithiol y gyfres hon o fyfyrdodau. Pa emyn fydd nesaf tybed?

Arweiniwyd gweddi’r Oedfa Foreol gan Mair.

Ffydd a’i Phobl oedd testun ein sylw heno, ac yn benodol Abraham, Isaac, Jacob a Sara. Mae’r myfyrdodau rhain gan ein Gweinidog yn seiliedig ar y cymeriadau rheini a enwid yn Hebreaid 11. Gwyddom bellach fod y gyfres hon yn golygu newid trefn yr Oedfa Hwyrol yn llwyr! Wedi gwrando ychydig adnodau o’r bennod hynod fawr hon, ac yna ystyried cyfraniad y naill gymeriad ar ôl y llall i’r ateb a geisiwn: 'Beth yw ffydd?', cenir emyn sydd yn adlewyrchu a chadarnhau’r neges. Buddiol a ffres y gyfres hon. Awn rhagom y tro nesaf i ystyried Esau, Joseff a Moses (Hebreaid 11:20-31).

Ond, Abraham oedd ein man cychwyn heno (Hebreaid 11:8-9a). Mentrodd Abraham allan ar alwad Duw. Dos o’th wlad, ac oddi wrth dy dylwyth a’th deulu i’r wlad a ddangosaf iti (Genesis 12:1). Mae’r ymateb, mewn ffydd yn syfrdanol. Gan iddo deimlo mai Duw oedd yn galw, ac y byddai Duw yn ei arwain, ufuddhaodd. Geilw Duw, cyfarwydda hefyd. Anfon Duw, arwain hefyd. Mae’r Duw sy’n ein cymell i deithio, yn teithio gyda ni. I gyrraedd y lle na wyddom, rhaid mentro’r ffordd na wyddom.

Ymlaen gan ystyried Isaac a Jacob (Hebreaid 11: 9) Ffoadur oedd Isaac, yn symud o fan i fan, a phob tro yr oedodd mewn lle newydd gwnaeth dri pheth trawiadol iawn: ...adeiladodd yno allor, a galw ar enw’r Arglwydd; cododd ei babell yno, a chloddiodd gweision Isaac ffynnon yno (Genesis 26: 25). Ceir datganiad o ffydd wrth godi allor, a galw ar enw’r Arglwydd; wrth osod pabell mae’n pwysleisio gwerth cysgod, cysur a chwlwm cariad y teulu; gwaith cwbl angenrheidiol oedd cloddio ffynnon. Campwaith Isaac oedd pwysleisio tair elfen y bywyd cyflawn - ffydd, cariad a gwaith, ond sylwer mai’r allor - ffydd - gafodd y sylw cyntaf.

Gadwyd Jacob ei hunan, ac ymgodymodd gŵr ag ef hyd doriad y wawr (Genesis 32: 24). Cymeriad eithriadol gymhleth oedd Jacob, ond cymeriad llwyr ymwybodol o Dduw, ac o’i berthynas â Duw. Beth yw ffydd? Ymrafael. Nid ni yn ymrafael â Duw, ond Duw yn ymrafael â ni.. Ffydd yw gwybod fod Duw yn ymrafael â ni.

Trwy ffydd - a Sara hithau yn ddiffrwyth - y cafodd nerth i genhedlu plentyn, er cymaint ei oedran, am iddo gyfrif yn ffyddlon yr hwn oedd wedi addo (Hebreaid 11:11) Sarai: enw’n golygu Gwawd; yr adeg honno, ‘roedd gwraig heb genhedlu yn destun gwawd a dirmyg. Fel gwarant o’r Addewid fawr, mae Duw yn ailenwi Sarai yn Sara, try Gwawd yn Tywysoges. Ffydd yw credu fod Duw yn credu ynom ni. Fe wêl tu hwnt i’n gwawd - gwêl ein mawredd.

Beth yw ffydd?

Fe’n hatgoffir gan Abraham mai arwriaeth a dewrder yw ffydd.

Amlyga bywyd Isaac nad atodiad i fywyd yw ffydd, ond hanfod byw.

Dangos Jacob i ni mai ymrafael yw ffydd - Duw yn ymrafael â ni.

Dysgwn gan Sara mai ffydd yw derbyn fod gan Dduw ffydd ynom ni.

Y peth olaf ym mhob oedfa yw’r fendith. Cyfarchwn ein gilydd wrth ymado â’n gilydd. Nid chwalu a wna cynulleidfa o Gristnogion ond cael ei chyflwyno i ofal y Duw sy’n ein cadw ni rhag ymchwalu. Diolch am fendithion y Sul, diolch am fendithion cwmni pobl Dduw. Boed i fendith y bendithion diasbedain drwy’r wythnos newydd hon.

Bu i’r gymdeithas barhau yn Koinônia: swper blasus a sgwrs ddifyr mewn bwyty Eidalaidd cyfagos.

Braint fawr i ni fel eglwys yw cael y wefan hon wedi ei henwebi, a bellach, cyrraedd rhestr fer y Premier Digital Awards 2015/Most Engaging Small Church Site. Daw'r dyfarniad terfynol erbyn Tachwedd 14eg. Ceir rhagor o wybodaeth fan hyn: http://www.premierdigital.org.uk/Premier-Digital-Awards/Shortlist

PREGETH NOS SUL

Ffydd a’i Phobl (2) (Hebreaid 11)

Abraham, Isaac, Jacob a Sara

Ym Mhennod 11 o’r Llythyr at yr Hebreaid, ceisir ateb y cwestiwn: Beth yw ffydd?

Trwy ffydd yr ufuddhaodd Abraham i’r alwad i fynd allan i’r lle yr oedd i’w dderbyn yn etifeddiaeth; ac fe aeth allan heb wybod i ble’r oedd yn mynd. Trwy ffydd yr ymfudodd i wlad yr addewid fel i wlad estron... (Hebreaid 11:8-9a). Mentrodd Abraham allan ar alwad Duw. Er na fu i Dduw enwi’r wlad iddo wrth ei alw, ufuddhaodd Abram; dim ond wedi cyrraedd Gwlad yr Addewid Fawr y cafodd wybod ei fod bellach yno! Gan iddo deimlo mai Duw oedd yn galw, ac y byddai Duw yn ei arwain, ufuddhaodd. Geilw Duw, cyfarwydda hefyd. Anfon Duw, arwain hefyd. Mae’r Duw sy’n ein cymell i deithio, yn teithio gyda ni. Ffydd yw gwybod fod credu yn Nuw yn golygu fod ffordd. Egni cynhaliol, creadigol a chynhyrchiol yw ufudd-dod; dyma’r egni a dry ein crefydd yn anturiaeth ddi-ben-draw. Gwnaf di’n genedl fawr a bendithiaf di; mawrygaf dy enw a byddi’n fendith. (Genesis 12:2) Addewid Duw i Abram. Duw yn rhoi bendith, ac Abram yn estyn y fendith ymlaen. Onid yw ffydd yn ymdebygu i ras gyfnewid? Yn ein llaw mae baton rhin anturiaeth fawr y groes ac os na fydd ein gweinidogaeth yn yr eglwys leol yn fynegiant llawen o ysbryd anturiaethus a chreadigol ffydd, byddwn wedi gollwng y baton o’n llaw ...a chwbl ofer pob rhedeg wedyn.

Trwy ffydd yr ymfudodd i wlad yr addewid fel i wlad estron, a thrigodd mewn pebyll, fel y gwnaeth Isaac a Jacob, cyd-etifeddion yr un addewid. (Hebreaid 11:9) Isaac: prin y cysylltwn fawredd ag Isaac. Cam ag ef yw hynny; bu Isaac yn anffodus! Ei dad oedd Abraham, un o gewri mawr y ffydd, a’i fab oedd y Jacob mentrus a ymgodymodd â Duw. O’i gymharu â’r ddau wron hyn, digon dinod oedd Isaac. Beth yw cyfraniad Isaac i ateb y cwestiwn? Ffoadur ydoedd, yn symud o un man i’r llall a phob tro yr oedodd mewn lle newydd gwnaeth dri pheth trawiadol iawn: ...adeiladodd yno allor, a galw ar enw’r Arglwydd; cododd ei babell yno, a chloddiodd gweision Isaac ffynnon yno (Genesis 26: 25). Ceir datganiad o ffydd wrth godi allor, a galw ar enw’r Arglwydd; wrth osod pabell mae’n pwysleisio gwerth cysgod, cysur a chwlwm cariad y teulu; gwaith cwbl angenrheidiol oedd cloddio ffynnon - adnodd elfennol bywyd oedd dŵr. Campwaith Isaac oedd pwysleisio tair elfen y bywyd cyflawn - ffydd, cariad a gwaith, ond sylwer mai’r allor gafodd y sylw cyntaf. Gadwyd Jacob ei hunan, ac ymgodymodd gŵr ag ef hyd doriad y wawr (Genesis 32: 24) Gadawodd y noson ei ôl ar Jacob am byth! Fe’i cloffwyd, ond cerddodd yn ystwythach ac yn unionach fyth wedyn. Nid Jacob y disodlwr a’r twyllwr oedd mwyach, ond Israel, tywysog Duw. Cymeriad eithriadol gymhleth oedd Jacob, ond cymeriad llwyr ymwybodol o Dduw, ac o’i berthynas â Duw. Beth yw ffydd? Ymrafael. Nid ni yn ymrafael â Duw, ond Duw yn ymrafael â ni. Bwriad Duw yw ein newid; i greu o’r Jacob ynom, Israel. I greu o’r twyllwr ffôl, dywysog. Ffydd yw gwybod fod Duw yn ymrafael â ni.

Trwy ffydd - a Sara hithau yn ddiffrwyth - y cafodd nerth i genhedlu plentyn, er cymaint ei oedran, am iddo gyfrif yn ffyddlon yr hwn oedd wedi addo (Hebreaid 11:11) Sarai’n 90 ac Abram bron yn 100. Abram: enw’n golygu Hen Dad ond tad mewn enw yn unig ydoedd. Sarai: enw’n golygu Gwawd; ‘roedd gwraig heb genhedlu yn destun gwawd a dirmyg. Cewch eich bendithio â mab, meddai Duw wrthynt, ac i ddangos nad oedd dim yn amhosibl iddo, newidiodd enwau’r ddau. Ailenwi Abram yn Abraham: o Hen Dad i Tad i Nifer. Ailenwi Sarai i Sara, o Gwawd i Tywysoges. Dim ond Duw fynna ailenwi pobl - dileu’r hunaniaeth a danlinella eu gofid, tristwch a methiant, a rhoi hunaniaeth newydd iddynt a bwysleisia eu rhinweddau a’u potensial fel plant Duw Dad. Ffydd yw credu fod Duw yn credu ynom ni. Ffydd yw derbyn fod gan Dduw ffydd ynom ni.

Beth yw ffydd?

Fe’n hatgoffir gan Abraham mai ‘arwriaeth hardd’ a ‘dewrder gloyw’ yw ffydd.

Amlyga bywyd Isaac nad atodiad i fywyd yw ffydd, ond hanfod byw.

Dangos Jacob i ni mai ymrafael yw ffydd - Duw yn ymrafael â ni.

Dysgwn gan Sara mai ffydd yw derbyn fod gan Dduw ffydd ynom ni.