NEWYDDION Y SUL

Braint oedd cael cwmni unwaith eto'r Parchedig Dyfrig Rees (Pen-y-bont ar Ogwr). Cofiwn am lawer ymweliad o eiddo’r pregethwr â Minny Street, a’i ddull deniadol o bregethu. Mae Dyfrig bellach, wedi blynyddoedd o weinidogaethu cadarn, a di-stŵr yng Ngellimanwydd, Rhydaman a Moreia Tycroes, yn weinidog y Tabernacl, Pen-y-bont ar Ogwr. Boed bendith Duw ar ei weinidogaeth.

Arweiniwyd Defosiwn y Plant gan Elin a Ffion, a chawsom ddrama ganddynt! Drama Dafydd a Goliath (Diolch i Arwel John):

Ffion: (yn ofnus)

Waw! Syr! ‘R’ych chi yn anferth!

Y talaf yn y tir!

Mae’ch ‘sgidie chi fel cychod -

Pwy ydych chi yn wir?

Elin: (llais dwfn, awdurdodol)

Hoho! Fi yw Goliath!

Goliath! Cawr mawr cry’!

Pa ots beth yw fy enw!

Pa fusnes yw i ti!

Ffion: (yn fwy ofnus fyth)

‘Rwy’n flin, Syr! Dim ond gofyn!

Ni welais neb mor fawr!

Goliath, Syr! Rwy’n credu

Eich bod chi, wir, yn gawr!

Elin:

A phwy wyt tithe, blentyn?

Pam wyt ti’n gwisgo coch?

Wyt ti’n cefnogi Cymru?

Y sgrym a’r bloeddio croch!

Ffion: (yn fwy hyderus erbyn hyn)

Wel, fi yw Ffion Cara!

Ac mae gan Gymru gôr!

A glywsoch chi Ken Owens

A 'Lawr Ar Lan Y Môr’?

Elin: Fi giciodd y bêl rygbi!

‘Sdim ots am Ken a’i gân,

Nes chwalu mur y Castell

Un nos yn deilchion mân!

Ffion: Maddeuwch i mi’n gofyn,

Ond beth sydd yn eich llaw?

Ai dim ond darn o bapur

Fu’n gorwedd yn y baw?

Elin: (Yn ysgwyd y tocyn yn uchel yn yr awyr)

Beth! Dim ond darn o bapur!

Mae’n ddarn o bapur drud!

Hwn ydyw’r tocyn gorau

I Gwpan Rygbi’r Byd.

Ffion: (Yn camu yn nes at Goliath gan wenu)

Waw! Syr! Chi yw fy arwr!

Mae’ch llygaid fel dau lyn,

Chi’n fwy na Jamie Roberts,

George North ac Alun Wyn!

Elin: O ! Diolch, Ffion Cara!

Ond rhaid cefnogi’r gwan!

Paid ti â byth anghofio

Diwrnod gêm Siapan!

Ffion: Mae’r Urdd yn cofio gweiniaid

O hyd mewn pedwar ban,

A rhaid i ninnau gofio

Trueiniaid ymhob man.

Elin: Fe gei di’r tocyn gorau

I Gwpan Rygbi’r Byd,

Gofala di amdano -

Mae hwn yn docyn drud!

(Mae hi’n rhoi’r tocyn ac mae llygaid Ffion yn goleuo)

Fe ddes i draw i Gymru

Ar wibdaith ore’ ‘rioed,

I glywed Gareth Blainey’n

Sylwebu ar bêl droed!

(Ffion yn gafael yn y tocyn ac yn rhedeg o'r pulpud)

Ond heddiw mae’n rhaid cofio

Wrth i ni ddod ynghyd,

Bod rhywrai gwan yn rhywle

Sy’n croesi ffiniau’r byd.

Elin: Gweddïwn:

Ffion: Dysg i mi, Dad, i wneud fy rhan

Yn cynorthwyo’r tlawd a’r gwan.

Elin: Dysg i mi fod ar hyd fy oes

Yn gyfaill agos ym mhob loes.

Ffion: Pâr im groesawu, nawr, ein Tad,

Y ffoaduriaid hyn i’n gwlad.

Elin: Rho i ni glust i wrando’u cri’,

A lle yn ein calonnau ni.

Ffion: Ym mhob dioddef, Arglwydd mawr,

Rho obaith newydd gyda’r wawr.

Elin: Boed diwedd ar ryfeloedd byd

A’th gariad di’n goleuo’r byd. Amen

Yn hwyl, a neges y ddrama a’r weddi, derbyniwyd adnodau’r plant. Wrth sgwrsio â’r plant, bu Dyfrig yn cyfeirio at Gwpan Rygbi'r Byd, ac addas felly, mai pêl oedd ganddo i ddangos i'r plant; a'i neges dwt, a phwysig oedd mai cyfrinach chwarae yw cyd-chwarae. Onid dyma hefyd, gyfrinach bywyd a chenhadaeth eglwys? Pawb yn cyd-weithio, cyd-dynnu, cyd-ddyheu a chyd-weddïo er clod i Dduw, a lles ein cyd-ddyn.

Wedi i’r plant a’r plantos fynd i’w gwersi, fe’n harweiniwyd at lyfr y Salmau. Gwëwyd sylwadau’r pregethwr o gwmpas gwestiwn oesol cyfoes y Salmydd:...beth yw dyn, iti ei gofio? (Salm 8:4a) ac adnabyddiaeth ddofn Duw ohonom a fynegir mor drawiadol yn Salm 139: Yr wyt wedi cau amdanaf yn ôl ac ymlaen, ac wedi gosod dy law drosof...Ti a greodd fy ymysgaroedd, a’m llunio yng nghroth fy mam (139: 5,13).

Cyfeiriodd ein cennad, at erthygl a ymddangosodd ar wefan Cristnogaeth 21 (20 Medi 2015). Sonia’r erthygl am efeilliaid newydd eu geni yn cael eu hebrwng i’r byd. Yn sydyn, daeth yn amlwg nad oedd y bychain yn gysurus ar wahân. Crëwyd amgylchedd croth iddynt gan fydwraig arbenigol, a gosod y ddau ochr yn ochr mewn dŵr cynnes, symudol. Mewn dim o dro chwilient am ei gilydd, y naill yn cofleidio’r llall mewn gofal a chariad.

Mae angen ein gilydd arnom; mae angen yr estron arnom. Mae crefydd, o’i hanfod yn bersonol, ond byth yn breifat. Arwyddocaol yw natur gymysg y disgyblion. Crëwyd cwmni o’r cymysgedd rhyfedda o brofiad, cefndir a dyhead. Ym mhob rhestr o’r disgyblion (Mathew 10:1-4; Marc 3:13-19 a Luc 6:12-16) gwelir Thomas a Mathew gyda’i gilydd: dau gwbl wahanol, gyda’i gilydd. Camp Iesu oedd cael dau mor wahanol i ddysgu byw gyda’i gilydd a rhannu gwaith a chenhadaeth. Defnyddir yr enw Didymus gan Ioan, wrth sôn am Thomas (11: 16; 20:24; 21:2). Golyga ‘Didymus’, efaill.

Nid oes yr un llwybr at Dduw nad yw’r arwain at gyd-ddyn. Heb ein bod yn estyn am ein gilydd, mewn gofal a chariad, try gair mawr y Testament Newydd cariad, yn gwbl ddiystyr.

Thomas Didymus fu testun ein sylw liw nos hefyd. Cawsom gyfle i ystyried ymateb Thomas i farw Lasarus (Ioan 11:1-27). ‘Roedd y disgyblion yn gweld perygl; ciliodd dewrder Pedr, ac oerodd cariad Ioan; gwelent lwybr i bob man ond i Jerwsalem. Ar hyn dechreuodd Thomas siarad: Gadewch i ninnau fynd hefyd, i farw gydag ef (11:16). Gwnaeth byw yng nghwmni Iesu'r fath argraff ar Thomas fel yr oedd byw hebddo yn amhosibl iddo.

I adnabod Thomas yn iawn, rhaid i ni fynd i’r oruwch ystafell (Ioan 14: 1-14) ac ystyried ei ymateb i Iesu'n sôn am ei ymadawiad. Nid oedd yr un syniad gan Thomas beth oedd Iesu yn ei feddwl wrth sôn am dŷ fy nhad, llawer o drigfannau, a pharatoi lle i chi. Rhaid iddo gael gwybod gan Iesu i ba le ‘roedd Iesu’n mynd, cyn y gallai wybod y ffordd. Mewn atebiad i’r gofyn hwn, dywedodd Iesu, Myfi yw y ffordd, y gwirionedd, a’r bywyd (14:6a). Daw’r ffordd yn amlwg wrth ei cherdded, y gwirionedd yn real wrth fentro arno; a’r bywyd yn wefr o’i fyw.

Yn olaf, ymateb Thomas i'r Atgyfodiad. Pwy na chofia am y disgyblion, druain, wedi ymgynnull ynghyd, yn ddigon digalon (Ioan 20:19-29)? Nid oedd Thomas yno. Beiir ef am aros gartref. Mor bell ag y gwyddom, hon oedd yr unig gwrdd iddo golli, a rhyfedd fel y cofiwn ef. Wrth aros adref y noson honno, collodd Thomas un o gyfarfodydd ryfeddaf hanes! Ymhen wythnos, cynhaliwyd cyfarfod arall, a gofalodd Thomas fod yno. Gwelwyd y Crist byw! Fy Arglwydd a’m Duw! (20:28). Cyffes fawr oedd honno o eiddo Pedr yng Nghesarea Philipi, ond y gyffes hon o eiddo Thomas yw’r peth mwyaf yn y Testament Newydd. ‘Roedd Iesu yn Arglwydd i Tomos cyn ei fod yn Dduw - Iesu yw ei Feistr - Iesu oedd piau Thomas. Nid oedd Thomas yn un o’r gorau i gredu, ond ‘roedd yn athrylithgar mewn caru.

Bendith oedd cael croesawu'r Parchedig Ddr Collin Cowan (Ysgrifennydd Cyffredinol CWM), Fiskani Nyirenda (Cynorthwyydd Personol Dr Cowan), y Parchedig Wayne Hawkins (Ysgrifennydd Rhanbarthol Ewrop CWM), y Parchedig Ddr Geraint Tudur (Ysgrifennydd Cyffredinol UAC) a'r Parchedig Ddr R. Alun Evans (Llywydd UAC) i’n Hoedfa Hwyrol.

Hyfrydwch pur oedd derbyn cyfarchion a neges gan Dr Cowan. Soniodd Dr Cowan amrywiaeth syfrdanol CWM: a community of narratives ydyw, ond we are together - un mewn ffydd, gwasanaeth a gweinidogaeth. Yng nghariad Crist, parhawn i fod yn wahanol, heb fod ar wahân. Gweddïwn am wenau Duw ar genhadaeth CWM. Boed bendith ar weinidogaeth ein Hysgrifennydd Cyffredinol, a swyddogion yr Undeb, un ac oll.

Croesawir y Gweinidog yn ôl i’r Sul-pen-mis (4/10); yn yr Oedfa Deulu, awn i’r afael â phwysigrwydd y rhif 2. Liw nos, fe’n harweinir ganddo i ganol y drain a’r mieri!

10:30 + 6

(OLlE)

GWEDDI

Dyro i ni, O! Dduw, weledigaeth o’n gwlad fel y gallasai fod.

Gwlad cyfiawnder, lle ni niweidia neb ei gymydog, a gwlad lle nad yw drygioni yn llygru nac yn tlodi pobl.

Gwlad brawdgarwch lle y sefydlir llwyddiant ar sail gwasanaeth, ac anrhydedd ar deilyngdod.

Gwlad heddwch, lle y gorffwys trefn ar gariad ac nid ar rym arfau.

Clyw, O! Arglwydd, weddi ddistaw ein calonnau y daw’r dydd y bydd harddwch, cyfiawnder a thangnefedd yn nodweddion bywyd y cenhedloedd. Amen

TAITH GERDDED GYNTAF Y TYMOR!

Dyma daith gerdded i dorri’r garw, ein taith gerdded gyntaf wedi toriad dros yr haf.

Taith hamddenol o gwmpas llyn Parc y Rhath yn dilyn paned o goffi yn y bwyty ger y llyn. Gan fod ein taith yn cyd-ddigwydd â ‘Bore coffi mwya’r Byd’ er budd gwaith nyrsus Macmillan gwnaed casgliad i gyfrannu ato.

Ni allem fod wedi cael gwell bore i gychwyn ar ein teithiau cerdded: haul cynnes, awyr las ddigwmwl, awel ysgafn a’r coed heb eto droi eu lliw na gollwng eu dail. Yn wir bron na allem glywed eu broliant:

Nyni, y dail, a rydd i’r pren

Ei liw, a’i lun a’i fantell laes,

A’i holl hyfrydwch ar y maes;

Rhag gwres y dydd ein cysgod clyd

A rown i flin fforddolion byd;

(‘Y Dail’, I.D.Hooson, Y Gwin a Cherddi Eraill; Gwasg Gee pumed argraffiad 1971. t.48)

Wedi difyr sgwrs daeth y daith i ben dros bryd o fwyd cyn troi am adref gydag addewid o deithiau difyr pellach i’w trefnu dros y misoedd nesaf.

(Glyn Jones)

BE' WYT TI'N 'I WNEUD?

Gofynnwyd i rywun efo cŷn a morthwyl yn torri cerrig, ‘Be’ wyt ti’n ‘i wneud?’ ‘Torri cerrig'; oedd yr ateb. Gofynnwyd yr un cwestiwn i un arall. Ei ateb ef oedd, ‘Ennill fy mara beunyddiol’. Gofynnwyd y cwestiwn i un arall eto. Ei ateb ef oedd ‘Adeiladu Eglwys Gadeiriol’.

Yn dy waith y mae fy mywyd,

yn dy waith y mae fy hedd...Amen

(Evan Griffiths, 1795-1873; C.Ff.734)

(OLlE)

SPRINGSTEEN, CHARLES A COLTRANE

...amser i eni...(Pregethwr 3:2a)

Heddiw, yn 1949 ganed Bruce Springsteen; Ray Charles (1930) a John Coltrane (1926).

Heb...

...fydd hi yn...

Heb A Love Supreme, Crying Time fydd hi yn This Hard Land.

O! Dduw yn wyneb pob caledi

y sydd neu eto ddaw,

dod gadarn gymorth imi

i lechu yn dy law.

Amen.

(Grawn-sypiau Canaan, 1805; C.Ff.:84)

(OLlE)

CYHYDNOS YR HYDREF

Heddiw, Cyhydnos yr Hydref, mae'n rhaid gollwng gafael ar yr Haf a throi i wynebu’r Hydref. Tymor y golau tyner, a’r cysgodion caredig yw’r Hydref. Mae golau tyner yr Hydref yn gyfrwng bendith, mae cysur ynghudd yn y cysgodion mwyn. Gall golau llachar haul yr Haf ein dallu, gall ei wres - heb ofal - ein llosgi. Tueddwn i feddwl mai hanfod pob ‘gwybod’ yw mynd â goleuni i ganol pob tywyllwch, i gael gweld beth sydd yno, ei ddeall ac felly ei adnabod, ac o’i adnabod ei berchenogi. Onid ydym, wrth fynnu cael ‘gwybod’ fel hyn, wedi colli math arall o ‘wybod’ - hen hen wybod ydyw – y ‘gwybod’ sy'n gwybod bod yn rhaid i rai pethau aros yn y cysgodion, oherwydd dim ond o’r golwg mae ambell wirionedd yn gallu byw. Wrth dynnu gwirioneddau felly o’r cysgodion i’r ‘goleuni’, byddant naill a’i yn marw, neu...yn lladd. Mae i bob peth ei bris, hyd yn oed eglurder.

O! Dduw, wele ni yn troi tudalen ac yn croesawu tymor yr hydref:

tymor ffrwythau aeddfed a chnydau breision;

tymor cynhaeaf, diolchgarwch a dathlu;

tymor ailgychwyn ysgol, a choleg;

tymor y gobeithion a'r dechreuadau newydd,

tymor lliwiau euraid y coed a'r perthi,

tymor diosg y dail a byrhau golau dydd

a thymor paratoi ar gyfer gorffwys y gaeaf.

Boed i ni werthfawrogi dy bresenoldeb a'th ofal drosom,

a'th wasanaethu di mewn llawenydd a diolch. Amen.

Addasiad o weddi gan Elfed ap Nefydd Roberts (Amser i Dduw; CLC, 2004)

(OLlE)

£1

£30.

Dyna’r cyfan sydd angen i chi gofio.

£30.

Mae tri theithiwr yn cyrraedd gwesty yn hwyr y nos; £10 yn unig sydd gan bob un...

£30

Mae’r tri yn penderfynu rhannu un stafell sydd yn costio £30 y noson.

Aeth un o staff y gwesty - William - â’r tri i’r ‘stafell, gan gario’r bagiau i gyd. Dim tip. (Truan)

Maes o law, mae’r derbynnydd yn derbyn e-bost gan berchennog y gwesty yn dweud mai £25 oedd pris aros dros nos bellach, nid £30. Gan fod y derbynnydd yn gymeriad gonest a chydwybodol, anfonwyd William at y tri, â £5 yn ei law, i roi yn ôl iddynt. Nid oedd William mor onest â’r derbynnydd. Gan iddo beidio derbyn tip ganddynt, penderfynodd gadw £2iddo’i hunan, a rhoi £1 yr un yn ôl i’r tri.

Felly...

Mae pob un o’r tri gwestai wedi talu £9 am y ‘stafell, ac mae William wedi cadw £2, sydd yn gwneud cyfanswm o £29; ond talwyd £30. Diflannodd £1!

Beth sydd ar goll o’ch bywyd chi tybed?

Meddwl ydw’i efallai, fel y bunt goll yn y stori, nad yw pob peth a gollwyd wedi ei golli go iawn...

Onid ydym yn chwilio’n galed iawn am yr hyn sydd eisoes gennym?

(OLlE)