Dydd Gwener y Groglith.
Boed bendith.
ECCE HOMO NEU ECCE HOMINES?
Mae’n hawdd diflannu i blygion torf.
Es i mewn i’w chanol hi, at ei chalon, ac aros.
Hawdd hynny, gan mai aros roedd pawb ohonom.
Aros tu allan i’r Praetoriwm.
Daeth Pilat allan atom a hawlio datganiad ffurfiol o’r cyhuddiad yn erbyn y saer o Nasareth.
Nid oedd neb o’r arweinwyr yn barod gyda chyhuddiad a allai apelio at Pilat; felly osgoi'r cwestiwn a wnaethant.
Ni chafodd ateb, ni chafodd y cyhuddiad, ac mae’n rhaid felly, meddyliais, mae dyma ddiwedd y rhialtwch hwn, a diolch am hynny; ond aeth Pilat yn ôl i’r Praetoriwm.
Rhyfedd.
Maes o law, daeth yn ôl allan atom - buasai Iesu’n rhydd maes o law.
Na, cynigiodd ddewis i ni: Barabbas neu Iesu.
Dechreuodd rywrai weiddi am Barabbas.
Barabbas!
Bûm dawel, gan weiddi dros neb.
Mudandod gwael, ac o’i herwydd daeth i mi gadarnhad o’m hofnau gwaethaf: esgus o ddyn ydwyf wedi’r cyfan.
Wedi iddynt - wedi i nyni ddewis - Barabbas, aethpwyd ag Iesu i’w arteithio; a ninnau’n aros, aros i gael gweld y dyn.
Daeth Pilat a dangos i ni'r hyn oedd yn weddill o’r saer.
Dyma’r dyn, meddai. Ecce Homo.
Dyma’r olwg sydd ar y dyn hwn bellach; nid rhaid i chi mwyach ei ofni na chenfigennu wrtho.
Gan hynny goddefwch chwithau i minnau’n awr ei ollwng yn rhydd.
Ecce Homo?
Ond, nid felly y bu.
Gwaeddasom “Croeshoelia, croeshoelia ef.”
Gwaeddasom felly, gan mae nid gweld y dyn a wnaethom, ond gweld ein hunain.
Gwaeddais am waed y saer gan i mi ei weld, a deall bod hwn wrth ddioddef hyn oll wedi amlygu ein cyflwr.
Nid Ecce Homo, ond Ecce Homines: wele’r ddynoliaeth!
‘Ecce Homo’ gan Antonio Ciseri (1821-1891)
GRAWYS #3 YR ANGYLION
Dymunai’r angylion ein helpu gyda’r Grawys. (Luc 2:8-20)
Braint mawr iawn cael cwmni angylion Duw - cedyrn blant y gogoniant - a chlywed eu hanthem ogoneddus: Gogoniant yn y goruchaf i Dduw, ac ar y ddaear tangnefedd ymhlith dynion sydd wrth ei fodd ...
Gwelodd y bugeiliaid goleuni na fu erioed o’r blaen ar dir na môr, a chlywsant soniarus gân y nefol gôr. Ond, y drafferth gydag angylion yw eu bod nhw byth yn aros yn hir!
I’r bugeiliaid, braint fer iawn ei pharhad oedd braint eu cwmni. Ciliodd yr angylion, ac ni fu dywyllwch tebyg i’r tywyllwch hwnnw wedi diflannu'r gogoniant a ddisgleiriodd o’u hamgylch y noson fawr honno, ond sylwch: Wedi i’r angylion fynd ymaith oddi wrthynt …
Mae ymadawiad yr angylion yn cynnig inni’r cyfle i brofi dilysrwydd ein profiadau.
Gadewch inni fynd i Fethlehem a gweld yr hyn sydd wedi digwydd, y peth yr hysbysodd yr Arglwydd ni amdano.
Y mae gan Dduw ei bwrpas wrth alw’r angylion yn ôl. Danfonwyd hwy i gyhoeddi’r newyddion da o lawenydd mawr, a geilw hwynt yn ôl er mwyn rhoddi i ni’r cyfle i roi prawf ar yr hyn a glywsom.
Mae’r Grawys yn gyfnod i atgoffa’n hunain a’n gilydd mai pethau i’w brofi - nid i’w clywed yn unig - yw addewidion Duw. Nid digon yw clywed am y geni, y weinidogaeth, y groes, y bedd gwag a’r esgyniad - rhaid gweld yr hyn sydd wedi digwydd, y peth yr hysbysodd yr Arglwydd ni amdano.
Yn ail, mae ymadawiad yr angylion yn cynnig inni’r cyfle i adnabod Un sydd yn well na hwy.
Peth mawr i’r bugeiliaid hyn oedd cael cwmni angylion Duw; ond mae’r bugeiliaid yn gwybod fod cwmni hyd yn oed yn well, hyd yn oed yn uwch na chwmni angylion yn eu haros yn y preseb. Yn eu haros yno oedd y peth mawr; sylwch: Gadewch inni fynd i Fethlehem a gweld yr hyn sydd wedi digwydd, y peth yr hysbysodd yr Arglwydd ni amdano. Iesu - yw y peth!
Mae’r Grawys yn gyfnod i atgoffa’n hunain a’n gilydd fod rhaid i’r sêr ddiflannu pan mae’r haul yn codi!
Yn olaf, mae ymadawiad yr angylion yn cynnig inni’r cyfle i adnabod yr Hwn na fydd yn gadael byth.
Dod i fynd mae’r angylion, dod i aros mae’r Mab. Ac wele, yr wyf gyda chwi bob amser, hyd ddiwedd y byd. (Mathew 28:20)
Profiad anoddaf ein bywyd yw gweld popeth o’n cylch yn newid a hynny’n anorfod. Gwelwn fod y byd yn newid, ein hamgylchiadau’n newid, pobl yn newid, anwyliaid yn newid, a ninnau’n hunain yn newid.
Mae’r Grawys yn gyfnod i atgoffa’n hunain a’n gilydd fod cariad Duw yng Nghrist byth yn newid.
Os caf aralleirio emyn Cernyw - heb, obeithio, gwneud cam ag ef nac â’r Efengyl chwaith -
... syfled oesau, cilied angel,
mae Iesu Grist yn para’r un.
Mabel Royds; 1938
‘O DEUWN OLL YNGHYD …’
Mae’n loes calon gennym orfod nodi ein bod yn hepgor pob oedfa a chyfarfod yng nghapel Minny Street am y tro. Mae’r penderfyniad hwn yn unol â chyfarwyddyd y llywodraeth a chanllawiau Undeb yr Annibynwyr Cymraeg a byddwn yn ei weithredu yn syth.
Bydd hyn yn chwithig iawn inni fel cynulleidfa Minny Street ond gwneir trefniadau i’n galluogi, am 10:30 bob bore Sul, i “gyd-addoli” yn ein cartrefi drwy gyfrwng taflenni a baratowyd gan ein Gweinidog.
RHYWBETH I WNEUD ... O'R IEUENGAF I'R HYNAF
Symud a gweddïo; gweddïo wrth symud?
Beth amdani?
Y bwriad yw i’r ymsymudiad hwn gael ei ail adrodd dair gwaith o leiaf.
Gellir gwneud hyn wrth sefyll, eistedd neu benlinio.
Gweler y darlun uchod.
Mewnanadlwch a chodwch y ddwy fraich i fyny ac ymlaen, gan edrych i fyny, ymgyrraedd ac ymestyn i fynegi perthynas â Duw ein Creawdwr.
Yna, anadlwch allan a rhowch eich breichiau i lawr wrth eich ochr ar lefel yr ysgwyddau a’r cledrau ar i fyny i ffurfio croes. Daliwch nhw yma a rhowch eich sylw ar Iesu, ein Gwaredwr.
Profwn drydydd person y Drindod, sef yr Ysbryd Glân o’n mewn ac yn ein plith. Mewnanadlwch a rhowch eich dwylo i mewn tuag at y galon. Yna, anadlwch allan ac ymgyrraedd ymlaen gyda’r cledrau i fyny mewn ystum o dderbyn neu groesawu.
Yn olaf, ewch â’ch dwylo’n ôl at eich mynwes fel petaech chi’n gweddïo.
Mewnanadlwch ... a dechrau eto.
RHYWBETH I WNEUD … O’R IEUENGAF I’R HYNAF
Calon lawen a wna les fel meddyginiaeth: ond meddwl trwm a sych yr esgyrn.
(Diarhebion 17:22)
Chwilwch am 12 wyneb llonnach na’r gweddill i gyd.
‘O DEUWN OLL YNGHYD …’
Mae’n loes calon gennym orfod nodi ein bod yn hepgor pob oedfa a chyfarfod yng nghapel Minny Street am y tro. Mae’r penderfyniad hwn yn unol â chyfarwyddyd y llywodraeth a chanllawiau Undeb yr Annibynwyr Cymraeg a byddwn yn ei weithredu yn syth.
Bydd hyn yn chwithig iawn inni fel cynulleidfa Minny Street ond gwneir trefniadau i’n galluogi, am 10:30 bob bore Sul, i “gyd-addoli” yn ein cartrefi drwy gyfrwng taflenni a baratowyd gan ein Gweinidog.
LLYNYDDWCH: LLYTHYR PAUL AT Y PHILIPIAID
Philipiaid 2:12-30
Wrth ddarllen y darn hwn o’r ail bennod o lythyr Paul at ei annwyl Philipiaid fe ddaw un tŷ ar Manor Way Caerdydd i’m meddwl. Pob Rhagfyr mae goleuadau Nadolig yn frech dros y tŷ hwnnw. Na, nid gweithred grefyddol yw taenu golau dros eich tŷ, ond dw i’n weddol sicr mae dyma’r fath o beth y buasai Iesu’n pwytho i frethyn ei ddamhegion pe bai’n byw yng Nghymru'r unfed ganrif ar hugain. Mae Teyrnas Dduw yn debyg i ddyn a orchuddiodd ei dŷ a golau ...
Pobl y goleuni ydym ni - goleuni Duw. Crefydd pobl yn dilyn y goleuni yw ein crefydd ni, a dyna ardderchog, meddai Paul wrth y Philipiaid - a thrwyddynt wrthym ninnau - byddai inni benderfynu gosod ein hunain yn llwyrach nag erioed dan lywodraeth y goleuni hwn ... byddwch yn ddi-fai a diddrwg, yn blant di-nam i Dduw yng nghanol cenhedlaeth wyrgam a gwrthnysig, yn disgleirio yn eu plith fel goleuadau yn y byd (2:15).
Adnodau i'ch sylw:
Eseia 60: 1-3; 19-20
Salm 84:11
Salm 90:17
Mathew 5: 13-16
Ioan 8:12
I ysgogi myfyrdod pellach:
A yw gwir Gristion, bob amser, yn goleuo rhywfaint ar gymdeithas?
Wedi darllen Philipiaid 2:12-30, ystyriwch eiriau J. Cynddylan Jones (1841-1930): Y mae'r saint i fod yn dryloyw fel gwydr i adael i oleuni'r nefoedd ddylifo i’r ddaear. Gellir edrych ar y mur, ond nid trwy'r mur. Eithr gellir edrych ar y ffenestr, a thrwy'r ffenestr, a gweld yr hyn sydd yr ochr draw iddi. Felly dylai cymeriadau'r saint fod - yn gymeriadau y gall y byd nid yn unig edrych arnynt, ond hefyd edrych drwyddynt a gweld Duw y tu cefn iddynt.