ADFENT 2016: 'GAIR AM AIR' (1)

Bob dydd, trwy gydol yr Adfent bydd ychydig adnodau, wedi ei hysgrifennu â llaw gan amrywiol aelodau a chyfeillion yr eglwys, i weld ar gyfrif Twitter/Trydar eglwys Minny Street @MinnyStreet

Yr awgrym yw eich bod chithau hefyd yn ysgrifennu’r adnodau’n hyn â llaw ‘air am air’. Cynigir hyn fel arfer defosiynol syml, ond buddiol i’r cyfnod hwn o baratoi ac ymbaratoi i’r Nadolig.

Crynhoir adnodau'r wythnos ar y wefan hon bob dydd Gwener, ond dyma i'ch sylw heddiw, yr adnodau cyntaf oll (Eseia 7:14 a 9:6-7 BCN) gan Wiliam a Myfi.

Wiliam

Myfi

'MUNUD'ODAU'R ADFENT (1)

Yr oedd y plentyn yn tyfu ac yn cryfhau yn ei ysbryd; a bu yn yr anialwch hyd y dydd y dangoswyd ef i Israel. (Luc 1:80 BCN)

‘Drychwch: yr un bach. Pwy fase ‘di meddwl? Fy mychan i yw hwn. Ie, gwyrth ydyw; dysglaid o ddirgelwch. Rhodd annisgwyl fy henaint hir.

Siarad? Siarad a chwerthin fel nant barablus, y pwtyn bach. Bu’n hir yn hau synau, ond yn sydyn wedyn medi geiriau: ‘coed’; ‘ffrwyth’; ‘tân’; ‘sandalau’.

‘Syllwch. A welsoch y fath lygaid erioed? Llygaid fel toriad dydd. A rhaid wrth lygaid barcud gyda hwn! Weithiau fe aiff e’n ysgafn draw i ymyl yr anialwch gan sefyll yno’n gyffro i gyd, fel un yn clywed.

(OLlE)

SALM

Salm 42

DYHEAD: i’r Cristion agwedd meddwl, naws enaid yw DYHEAD; rhyw gosfa losg, dreiddgar wrth wraidd ein ffydd.

Gair bach cymen yw DYHEAD; gair tyner a chryf a phenderfynol yw DYHEAD - yn fwy sylweddol ‘na eisiau; yn ddyfnach na angen, yn fwy brathog na dymuniad.

Mae awdur Salm 42 yn dewis defnyddio’r gair DYHEAD i ddisgrifio ein perthynas â Duw - Fel y dyhea ewig am ddyfroedd rhedegog, felly y dyhea fy enaid amdanat ti, O Dduw. Mae’r sawl sy’n caru Duw yn dyheu amdano, yn methu bodoli hebddo.

Mae’n anodd siarad am DDYHEAD, am DDYHEU heddiw oherwydd tueddwn i ystyried DYHEAD fel rhywbeth y mae’n rhaid ei wireddu. Mae dyheu am rywbeth yn drafferth, yn boen - yr unig falm i boen dyhead yw gweld ei wireddu, a hynny cyn gynted ag y bo modd.

Anodd felly yw gorfod sylweddoli, a chyhoeddi mae hanfod ein perthynas â Duw yw DYHEAD. Nid boddhad sydyn, llwyr a llawn o’n hangen amdano ond DYHEAD dwfn, sydd yn ond cael ei wireddu tamaid bychan bach wrth damaid bychan bach. Ni ellir diwallu’r dyhead am Dduw ond â Duw ei hun.

Wrth gydnabod ein DYHEAD am Dduw cydnabyddwn nad ydym wedi darganfod Duw, cydnabyddwn fod angen rhagor o Dduw arnom: cydnabyddwn ein dibyniaeth arno.

Dyma sydd yn gwneud perchen ffydd yn wahanol i bawb arall. Mae dyhead yn ei anesmwytho, yn cosi traed ei enaid, yn peri iddo chwilio chwilio, twrio twrio, chwalu a phalu nes diwallu ei syched am Dduw: Fel y dyhea ewig am ddyfroedd rhedegog, felly y dyhea fy enaid amdanat ti, O Dduw.

F'Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen.

(OLlE)

'YMLAEN': Y SUL A'R WYTHNOS NEWYDD

Dros y Sul, ein braint fel eglwys fydd cael gwrando cenadwri a derbyn arweiniad gan y Parchedig Glyn Tudwal Jones (Caerdydd). Gwyddom y cawn ganddo bregethu meddylgar a phregethau buddiol a bendithlawn. Gweddïwn am wenau Duw ar Oedfaon y Sul. Yn ôl ein harfer, bydd yr Oedfa Foreol am 10:30. Fred fydd yn arwain defosiwn yr ifanc. Cynhelir yr Ysgol Sul. Bydd yr Oedfa Hwyrol am 18:00.

PIMS nos Lun (28/11; 19:00-20:30 yn y Festri): Heddwch Dwfn (Galatiaid 5:22). Dechrau ar ein gwaith er budd yr elusen Toilet Twinning.

Cymdeithas Ddiwylliannol Eglwys Minny Street: (29/11; 19:30 yn y Festri) noson yng nghwmni Elin Jones (Hafal): ‘Ddim yn hollol fel ti a finnau’n awr’.

Adfent 2016: Dathlu’r Nadolig yng nghwmni’r arlunydd Käthe Kollwitz: paned, trafodaeth a thamaid o ginio yn y Festri (1/12; 11:15-13:00).

Gwasanaeth Eciwmenaidd (dwyieithog) i nodi Diwrnod Byd-eang AIDS (1/12; 18:00) yn Eglwys Dewi Sant. Siaradwr: Dr Hefin Jones (Caerdydd).

Babimini bore Gwener (2/12; 9:45-11:15 yn y Festri): gwên, a chroeso, cwmni a phaned i’r rhieni; ac i’r plantos: hwyl a chân, chwarae a chwerthin. Gorffwysed bendith ar Fabimini. ‘Rydym yn ddyledus i’r rheini sy’n rhoi o’u hamser i gynnal y fenter bwysig hon.

Adfent 2016

‘Munud’odau’r Adfent

Oes pum munud gennych? Na. Na phoener! Dim ond munud sydd angen i ddarllen bob un o ‘Funud’odau’r Adfent. Byr, bachog a buddiol - byddant yn ymddangos (12 ohonynt i gyd; 8:30yb) ar y wefan hon bob dydd Sul, Mawrth ac Iau o heddiw i Ddydd Nadolig.

‘Gair am Air’

Bob dydd, trwy gydol yr Adfent bydd ychydig adnodau, wedi ei hysgrifennu â llaw gan amrywiol aelodau a chyfeillion yr eglwys, i weld ar gyfrif eglwys Minny Street @MinnyStreet Yr awgrym yw eich bod chithau hefyd yn ysgrifennu’r adnodau’n hyn â llaw ‘air am air’. Cynigir hyn fel arfer defosiynol syml, ond buddiol i’r cyfnod hwn o baratoi ac ymbaratoi i’r Nadolig.

‘TrydAir’

O ddydd Sul 27/11/2016 i 26/11/2017 darperir bob dydd ar @MinnyStreet awgrym syml o ddarlleniadau beunyddiol o’r Beibl yn gymorth i’n darllen a deall o’r Gair.

'ON THE ORIGIN OF SPECIES'

'Munud i Feddwl' ein Gweinidog

Heddiw, yn 1889, cyhoeddwyd On the Origin of Species gan Charles Darwin (1809-1882). Yn syml, a thra arwynebol, gellid benthyg geiriau Darwin ei hun i grynhoi ei ddamcaniaeth esblygiadol: "[M]ultiply, vary, let the strongest live and the weakest die."

Nid oes amheuaeth nad yw’r chwyldro gwyddonol a ddaeth yn sgil damcaniaeth Darwin wedi codi trafferthion dyrys iawn ym myd cred - o’i herwydd, mae rhai yn gweld ffydd yn rhywbeth gwbl afreal.

Onid gwaith yr eglwys felly, yw cynnig gweledigaeth grefyddol newydd? Rhaid i’r weledigaeth honno dderbyn a chynnwys ffrwyth ymchwil gwyddonol tra, ar yr un pryd, sylweddoli a datgan nad ymchwil gwyddonol ynddo’i hun yw’r ateb terfynol i bob peth. Rhaid i bobl Dduw dderbyn fod rhai o hen ganllawiau ein ffydd bellach yn anaddas i arwain pobl i’r dyfodol. Wrth ddewis glynu wrth y canllawiau rheini doed a ddelo, gorfodwn bobl i gefnu arnom, ac ymddiried dim ond mewn canllawiau gwyddonol a biolegol, sydd yn annigonol fel ag y maent.

Rhaid i agweddau ar ein ffydd esblygu i gydgerdded â gwyddoniaeth, er mwyn cynnig i’r ddynoliaeth yr hyn oll sydd angen arni - hyder a gobaith - a hynny er mwyn sicrhau y bydd y ddynoliaeth a’r cread yn cyrraedd eu llawn potensial.

(OLlE)

Eiddo John Collier (1850–1934) y portread (1883) uchod o Darwin

ADFENT 2016

CYTGAN

Yr wyf fel rhosyn Saron,

fel lili’r dyffrynoedd.

(Caniad Solomon 2:1 BCN)

Cawn yma ddisgrifiad y ferch ohoni ei hun. Trodd Ann Griffiths yr adnod hon yn ddisgrifiad o Grist:

Rhosyn Saron yw ei enw,

Gwyn a gwridog, teg o bryd;

Ar ddeng mil y mae'n rhagori

O wrthrychau penna'r byd ...

Dywed y Parchedig J. Price Williams yn y gyfrol Ann Griffiths: "Crist yw calon ei holl brofiadau, sylwedd ei holl ryfeddod, ystyr ei holl weddïau, sail ei holl ddefosiynau a chanolbwynt ei holl obeithion yn y byd hwn a’r byd a ddaw."

Mae prydferthwch Crist, ein Rhosyn Saron yn achosi rhyfeddod. Pwy all edrych ar geinder rhosyn heb ryfeddu ato? Nid yw perthynas cariad yn un go iawn, os nad oes elfen o ryfeddod beunyddiol ynddi. Collir cariad pan gollir y ddawn i ryfeddu.

Benthycwn brofiad Eseia broffwyd (35:1 WM) yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

Yr anialwch a’r anghyfaneddle a lawenychant o’u plegid: y diffeithwch hefyd a orfoledda, ac a flodeua fel rhosyn. Amen.

(OLlE)

GAIR AM AIR

Iktsuarpok

Un rhan hen o’r hyn a aeth

Yn aros - dyna hiraeth.

(James Nicholas; 1928-2013)

Perthyn i bob iaith geiriau na ellid yn llwyr a llawn eu cyfieithu i iaith arall. Yn y Gymraeg mae gennym ‘Hiraeth’. Bu’r gyfres hon o fyfyrdodau yn ymdrin â nifer o’r geiriau rheini. Daw’r olaf o’r Inuit: Iktsuarpok. Gorwedd ystyr Iktsuarpok rhywle rhwng diffyg amynedd a hir ddisgwyl. Efallai mai’r ddihareb ‘Hir yw pob aros’ sydd yn crynhoi orau ystyr Iktsuarpok. Iktsuarpok sydd yn eich symud i’r ffenest, tro ar ôl tro, i weld os yw’r ymwelydd hir disgwyliedig wedi cyrraedd o’r hir hir ddiwedd. Mae’r enghraifft olaf hwn yn fachyn cyfleus i osod llun gan Salvador Dali (1904-1989): Girl standing at the Window neu Figure at a Window (1925)

Aros. Mae aros - Iktsuarpok - a gobeithio; naddu breuddwydion a hogi dyheadau yn rhan annatod o’r hyn ydym fel pobl Dduw.

Iktsuarpok: aros, gobeithio, dyheu, breuddwydio am gyfiawnder ... a heddwch.

‘Rwy’n gweld o bell y dydd yn dod

bydd pob cyfandir is y rhod

yn eiddo Iesu mawr ...

(Watcyn Wyn, 1844-1905. 257CFf)

Mi wn yn iawn fod cant a mil o wahanol syniadau am bwy yw hon, ac am beth ... neu bwy ... mae hi’n aros, ond bob tro dw i’n gweld y llun hwn dw i’n meddwl am yr eglwys yn aros ... Iktsuarpok pobl Dduw. Mae hi’n syllu dros y dŵr i’r lan. Mae hi’n canolbwyntio ar y tir pell. Mae hi’n chwilio am yr awgrym lleiaf o symud, cadarnhad fod ei hanwylid ar ei ffordd. Mae hi’n barod. Bu hi’n barod ers yn hir. Hir bu’r aros hwn: Iktsuarpok.

Cyfnod o aros yw’r Adfent. Cyfle i sefyll wrth ffenest agored ein ffydd, a syllu dros fôr ein cred tua’r lan fan draw - pa bryd y daw? O tyred di, Emanŵel,/a datod rwymau dy bobl. (Emyn Lladin o’r 18fed Ganrif. cyf. J.D.V.Lewis 1879-1970. 432CFf)

Syllwn drwy ffenest Air disglair Duw (Graham kendrick. cyf. Casi Jones 228CFf), dros fôr y newyddion beunyddiol, da a drwg, gan ymbaratoi i groesawu’r hwn sydd yn dod. Fe ddaw. Hir yw’r aros - Iktsuarpok - ond fe ddaw.

Lliw'r Adfent yw glas tywyll, dwfn - union liw'r nos cyn i belydrau cyntaf y wawr sbarduno’r ceiliog i gyhoeddi gwawrio diwrnod newydd sbon. Benthycwn brofiad Watcyn Wyn (1844-1905) yn sbardun i fyfyrdod pellach a gweddi:

Mae teg oleuni blaen y wawr

o wlad i wlad yn dweud yn awr

fod bore ddydd gerllaw;

mae pen y bryniau’n llawenhau

wrth weld yr haul yn agosáu

a’r nos yn cilio draw.　

(OLlE)