'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (12)

‘Noli Me Tangere’ Nicolas Maureau (gan. 1969)

‘Noli Me Tangere’ Nicolas Maureau (gan. 1969)

‘Noli Me Tangere’ Nicolas Maureau (gan. 1969)

Meddai Iesu wrthi, "Mair". Troes hithau, ac meddai wrtho yn iaith yr Iddewon "Rabbwni" (hynny yw, Athro). Meddai Iesu wrthi, "Paid â glynu wrthyf, oherwydd nid wyf eto wedi esgyn at y Tad. (Ioan 20:16,17a BCN)

Sylwch yn syml sydyn ar dri pheth:

1. Nid yw Mair Magdalen yn y llun. Iesu sydd yma, dim ond Iesu.

2. Saif Iesu a’i gefn atom. Er mai ffocws ei sylw yw Mair, nid disylw mohonom ganddo; y mae’n ymwybodol ohonom.

3. Cwyd ei law dde i atal Mair; ond nid statig mo Iesu, ceir awgrym pendant yn osgo’r corff fod Iesu ar fin symud i’r chwith, gan adael Mair.

Oherwydd Pasg ein Harglwydd, mae pob peth - bron iawn - yn bosibl. Bellach, mae symud mynyddoedd yn bosibl; mae erlid ein hofnau i ffwrdd yn bosibl; mae caru ein gelynion yn bosibl; mae newid y byd yn bosibl. Mae pob peth - bron iawn - yn bosibl!

Bron iawn? Ie, bron iawn pob peth - mae un peth yn amhosibl. Mae glynu wrth Iesu, bellach yn gwbl amhosibl.

Wrth hepgor Mair o’r llun, daw anogaeth Iesu i Mair: Paid â glynu wrthyf ... (20:17a) yn anogaeth uniongyrchol i ni.

Mae Crist Iesu’n llawn sylweddoli mor real ei hawydd i lynu wrtho - ei gariad yn gynhaliaeth, a’i nerth yn hafan. Mae’r peth yn hollol naturiol. Er yn naturiol, nid llesol mor awydd hwn i gadw Iesu gyda ni, i ni. Un yn mynnu mynd ymhellach o hyd yw’r Crist Atgyfodedig. Dilyn Iesu a wnawn. Dilyn Iesu sydd raid. Peidiwn â glynu wrtho …

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen.

(OLlE)

'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (11)

'Doubting Thomas' Michael Duncan Smither (gan. 1939)

Doubting Thomas’ Michael Duncan Smither (gan.1939)

Doubting Thomas’ Michael Duncan Smither (gan.1939)

Mae dehongliad Michael Smither o gyfarfyddiad Thomas â’r Crist byw yn gignoeth a chaled. Mae Thomas yn mynnu cael archwilio’r dolur; tra bod y naill law yn byseddu dolur y goron ddrain, gwthir dau fys y llall yn ddwfn i’r clwyf yn ystlys Iesu. Mae’n anodd peidio gwingo wrth weld hyn. Sylwch yn ogystal, ar y diddordeb ysol yn llygaid Thomas. Nid chwilfrydedd mo hyn, ond anghenraid. Rhaid iddo gael gwybod - i sicrwydd sicr - mai Iesu yw hwn.

... dyma Iesu’n dod, a dweud wrthynt, ‘Tangnefedd i chi!’, a sylwch, yn syth: ... dangosodd ei ddwylo a’i ystlys iddynt (Ioan 20:20 BCN). Dengys ei glwyfau iddynt; cydnabyddir realiti’r dioddefaint. Mae’r neges ‘Tangnefedd i chi!’ yn gydiol wrth dangosodd ei glwyfau iddynt.

... dangosodd ei ddwylo a’i ystlys iddynt ... (Ioan 20:20)

Estyn dy fys yma. Edrych ar fy nwylo. Estyn dy law a'i rhoi yn fy ystlys ... (Ioan 20:27)

Nid yw Iesu’n esgus nad oedd artaith Calfaria’n real ... estyn dy law a’i rhoi yn fy ystlys ...

Mae’r clwyfau hyn yn real. Gan Grist clwyfedig cawn Dangnefedd. ‘Roedd yn rhaid i Thomas cael gweld y dolur a theimlo’r clwyfau cyn medru derbyn o Dangnefedd y Crist byw. Rhaid i ninnau hefyd gweld cyn credu. Heb weld a chydnabod y clwyfau cilia’r Tangnefedd. Heddiw ystyriwn hyn: mae gwir Dangnefedd - fel gwir ffydd - yn bosibl dim ond o weld a chydnabod y clwyfau: ein clwyfau personol, a chlwyfau pobl eraill; clwyfau’r eglwys leol a’r Eglwys Fawr; clwyfau cymuned, gwlad a byd.

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen.

(OLlE)

DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (10)

'Wele, yr wyf yn sefyll wrth y drws ac yn curo (Datguddiad 3:20)' Iwan Dafis

'Wele, yr wyf yn sefyll wrth y drws ac yn curo (Datguddiad 3:20)' Iwan Dafis. 2008.

'Wele, yr wyf yn sefyll wrth y drws ac yn curo (Datguddiad 3:20)' Iwan Dafis. 2008.

Celfyddyd wir! Mat llawr!

Cymerwch eiliad neu ddwy i edrych os gwelwch yn dda.

Darllenwch yr adnod yn dawel: Wele, yr wyf yn sefyll wrth y drws ac yn curo; os clyw rhywun fy llais ac agor y drws, dof i mewn ato a swperaf gydag ef, ac yntau gyda minnau.

Mae’r curo yn cyfleu’r syniad o frys a thaerni. Curo penderfynol, yn hawlio sylw ydyw. Eto, nid yw’n fwriad gan y Crist byw i dorri’r drws i lawr, a mynnu mynediad i’n byw a’n bod. Rhaid i ni agor y drws iddo. Ni fyn Crist Iesu oddi wrthym ond yr hyn ‘rydym yn barod i roi.

Beth yw neges mat llawr Iwan Dafis?

Efallai bod y neges yn dibynnu ar leoliad y mat!

Dychmygwch fod y mat hwn y tu fewn, wrth y drws. Er mwyn i chi fedru sychu’ch traed arno, rhaid bod y drws wedi ei agor, a bod yna wahoddiad wedi bod i ddod i mewn. A’i awgrymu mae’r arlunydd felly mai rhywbeth real, beunyddiol yw’r gofyn hwn am fynediad? Mae’r Crist byw yn curo wrth ddrws ein byw beunyddiol a’n bywyd go iawn; felly mater syml o agor y drws yw cael cwmni’r Crist Byw.

Ond, os mai wrth y drws y tu faes mae’r mat, gellid awgrymu rhywbeth cwbl wahanol, sef bod Iesu’n sefyll ar y mat ac yn curo, a’r drws heb ei agor. Does dim rhaid agor y drws, ac mae nifer fawr o bobl, yn cadw’r drws wedi’i gau. Gwell hynny, na’r hyn a wna cymaint ohonom - pobl grefyddol - sef agor y drws iddo, a’i gadw’n siarad ar stepen drws!

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen.

(OLlE)

'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (9)

‘Resurrection’ gan Alma Woodsey Thomas (1891-1978)

‘Resurrection’ gan Alma Woodsey Thomas (1891-1978); 1600 Pennsylvania Avenue, Washington, UDA.

‘Resurrection’ gan Alma Woodsey Thomas (1891-1978); 1600 Pennsylvania Avenue, Washington, UDA.

Ganed Alma Woodsey Thomas yn Columbus, Georgia, UDA yn 1891. Yn 1907, mudodd y teulu i Washington er mwyn dianc rhag gwaethaf y rhagfarn hiliol a fu mor nodweddiadol o daleithiau’r de yn y cyfnod hwnnw. Dywed un bywgraffiad gan Brian Escamilla (1997): Thomas often recounted the story of her family about to cross the Potomac River: her parents suggested that Thomas and her sisters remove their shoes to knock off every last bit of the Georgia sand so they could begin their new life. Dyma ddarlun o’r Atgyfodiad: diosg y baw, croesi’r afon a bywyd newydd!

Echel ‘Resurrection’ Alma Thomas yw’r canol olau - nyni. O’n cwmpas mae talpau tywyll o bechod. Mae’r talpau du hyn yn gwasgu’n dynn amdanom, ond ... yn pwyso ar y du mae glas: dŵr, Rhoddaf fi i’r sychedig ddiod yn rhad o ffynnon dŵr y bywyd ... (Datguddiad 21:6); Pwy bynnag sy’n sychedig, deued ataf fi ac yfed ... (Ioan 7:37) a ... pwy bynnag sy’n yfed o’r dŵr a roddaf iddo, ni bydd arno syched byth (Ioan 4:14). Â bod pwysau’r dŵr heb fod yn ddigon, dyma binc y cnawd: ... daeth y gair yn gnawd a phreswylio yn ein plith, yn llawn gras a gwirionedd ... (Ioan 1:14), a choch gwaed: Hwn yw fy ngwaed i, gwaed y cyfamod, sy’n cael ei dywallt er mwyn llawer ... (Marc 14:24). A golau, trwch o olau; golau’n gwasgu mewn amdanom. Ni all y talpau du wrthsefyll y fath bwysau: Myfi yw Goleuni’r Byd (Ioan 8:12) sydd biau ni. Chwelir y cylch tywyll, ac fe’n hachubir: Atgyfodiad.

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen.

(OLlE)

NEWYDDION Y SUL

Thema’r Oedfa Deulu heddiw oedd y rhif ‘8’. Beth tybed oedd trywydd y Gweinidog? Noa a’i wraig, a’i dri mab a’u gwragedd efallai? Na. Meibion Jesse felly! Beth oedd enw’r wythfed? Dafydd. Na. Wedi wyth niwrnod y daeth Iesu at ei ddisgyblion i’r ystafell a’r drysau ynghau, a lefarodd dangnefedd yn eu plith: ai hyn oedd testun ein sylw heddiw? Na.

Wedi derbyn adnodau gan yr oedolion (y thema heddiw oedd 'Maddeuant'), cafodd Gwen gyfle i’n harwain mewn defosiwn. Wedi darllen hanes Iesu'n ymddangos i'r saith disgybl (Ioan 21:1-14) offrymwyd y weddi fach gyfoethog hon ganddi:

Diolch i Ti Dduw am ein cofio ni i gyd.

Diolch am flodau hardd ac am gân yr adar.

Diolch i Ti am olau'r haul, y sêr, a'r lloer.

Cofia Di am y rhai sy'n dioddef newyn a phoen.

Cofia am y plant sydd heddiw heb ddim bwyd na chartref clyd.

'Am ofal tyner dros bob un

rhown ddiolch nawr i Dduw

cans iddo Ef mae'r clod a'r mawl

mor llawn o gariad yw.' AMEN!!

Sylwch ar yr 'AMEN'. Da yw'r ddau ebychnod! Da yw'r Amen positif, cadarnhaol hyderus hwn.

Man cychwyn ein Gweinidog oedd dangos y rhif ‘8’, a’i droi’n sydyn ar ei ochr a dyma'r Ddolen Ddiddiwedd:

 

Y Ddolen Ddiddiwedd

Y Ddolen Ddiddiwedd

Dyma, esboniodd Owain Llyr yw'r symbol mathemategol am anfeidredd neu infinity. Bu tipyn o drafod dros baned ar derfyn yr oedfa am y gair 'anfeidredd'! Awgrymwyd yn hytrach 'annherfynoldeb'; 'anherfynedd' a hyd yn oed 'di-ben-drawdod'!

Beth yw Infinity? Anfeidredd? Mae'r Ddolen Ddiwedd yn awgrymu mai mynd ymlaen ac ymlaen ac ymlaen am byth, heb ddechrau na diwedd, ymlaen ac ymlaen ac ymlaen am byth, heb ddechrau na diwedd, ymlaen ac ymlaen ac ymlaen am byth! (Cafodd y plant hwyl yn ymuno gyda'r gweinidog gyda'r 'ymlaen ac ymlaen ac ymlaen'!) Mae Cariad Duw yn mynd ymlaen ac ymlaen am byth. Canrifoedd cyn geni Iesu, bu'r Salmydd yn canu: ... da yw’r ARGLWYDD; y mae ei gariad hyd byth ... (Salm 100:5a BCN). Meddai Iesu wrth ei ddisgyblion: ... yr wyf gyda chwi bob amser hyd ddiwedd y byd (Mathew 28:20 BCN).

Gan symud ymlaen, soniodd y Gweinidog am y cwlwm o’r enw ‘Figure of Eight’. ‘Roedd wedi paratoi llun ohono; a bu Shani'n ddigon caredig, rhag blaen i glymu'r cwlwm iddo.

Esboniodd y Gweinidog fod cariad Duw - cariad heb ddechrau na diwedd, cariad yn mynd ymlaen ac ymlaen ac ymlaen ac ymlaen yn ein clymu, o'r ieuengaf i'r hynaf, yn  UN..

Clyma ni’n un, O Dduw,

clyma ni’n un, Dad,

â chwlwm na ellir ei ddatod:

clyma ni’n un, O Dduw,

clyma ni’n un, Dad,

clyma ni’n un ynot ti.

(Bob Gillman (Bind us together);

Cyfieithiad Cymraeg Awdurdodedig: Catrin Alun.

Hawlfraint © 1977 Kingsway’s Thankyou Music; CFf.:626)

Gan symud yn ei flaen, gofynnodd Owain i'r gynulleidfa os oedd rhywun yn gwybod sut mae pobl yn Tsiena yn sgwennu'r rhif ‘8’? 'Doedd neb yn gwybod! Fel hyn, mae'n debyg:

Gan adleisio'r gofyn i'r gynulleidfa heddiw'r bore, a yw'r uchod yn ein hatgoffa chi o rywbeth tybed? Wedi iddo dynnu llun o gwmpas yr ‘8' Tsieinëeg, gwelwyd y Ddwy law yn erfyn!

Cawsom gyfle i weddïo gyda’n gilydd. Wedi anfon y plant a’r plantos yn ôl i eistedd gyda gweddill yr eglwys, camodd Owain Llyr i dir dieithr iawn! Y maes chwarae! Pêl-droed. Soniodd am leoliad y gwahanol chwaraewyr, gan nodi un yn arbennig - rhif ‘8’. Y Canolwr.

Awgrymodd fod Iesu’n Ganolwr: Oherwydd lle mae dau neu dri wedi dod ynghyd yn fy enw i, yr wyf yno yn eu canol (Mathew 18:20 BCN).

Weithiau, meddai, try’r adnod hon yn fwy o gwestiwn nag o osodiad: yr wyf yno yn eu canol?? Ti a minnau a’n tebyg, yn ffôl, gwan, gwamal fel ag yr ydym, a’n crefydd fach bigog ni: yr wyf yno yn eu canol?? Dirwasgiad, diweithdra, rhyfel a therfysg; newyn a phoen, difaterwch, difrawder: yr wyf yno yn eu canol??

Y Sul-pen-mis hwn, anogwyd ni i gofio cofio nad oes gofynnod yn perthyn i bresenoldeb Crist! Daeth Crist i’n plith! ... yr wyf yno yn eu canol! Gyda ni yng nghymhlethdod ac annibendod byw; gyda ni yng nghanol holl broblemau dyrys ein byd: ... yr wyf yno yn eu canol. Heddiw, yng nghanol ein llafur a’n lludded, yr helynt a’r helbul, yr hwyl a’r miri i gyd: ... yr wyf yno yn eu canol! Hwn yw ein gwaredwr. Dim gofynnod, ond ebychnod tragwyddol: yr wyf yno yn eu canol!

Yng nghanol byd y dolur, - yr angen,

A’r ingoedd didostur,

Y mae i’w gael falm i gur,

A Cheidwad i bechadur.

(Roger Jones Talybont)

Wedi ymdawelu cawsom gyfle i gydymdeimlo â’r galarus yn ein plith, a chofio’r aelodau hynny sy’n methu a bod gyda ni, gan bellter ffordd, cystudd neu henaint.

Er nad yw plant yn cymuno yn eglwys Minny Street, mae’n fwriad gennym fod y plant a’r plantos yn dysgu beth yw arwyddocâd a gwerth y ddefod hon. I wneud hynny, rhaid iddynt ddeall beth sydd yn digwydd, ac o’r herwydd symleiddiwyd yr eirfa ac addaswyd y delweddau’r mymryn lleiaf i gynnwys, ac o’r herwydd i addysgu a pharatoi’r ifanc yn ein plith.

Braf iawn oedd gweld Daniel, Gruff, Sioned, Enlli a Huw adref yn ôl - dymunwn yn dda iddynt wrth ddychwelyd i’w astudiaethau a’i gwaith. Cawsom hefyd ymweliad gan ein cyfeillion o Benrhys: Hannah a Seren fach; Miara (o Fadagascar), Rebecca a'i brawd (o Mizoram). Hyfryd oedd cael eu cwmni wrth addoli’r Arglwydd heddiw - boed bendith weinidogaeth Eglwys Llanfair, Penrhys.

Diolch am hwyl a her yr Oedfa Deulu. Edrychwn ymlaen at yr Oedfa Foreol Gynnar bore Sul nesaf (10/4) o dan arweiniad Dyfrig Parri.

Liw nos, cawsom gyfle i gydio o’r newydd yn y gyfres bregethau: Ffydd a’i Phobl - Hebreaid 11.

Yn yr unfed bennod ar ddeg o’r Llythyr at yr Hebreaid, mae’r awdur yn mynd i’r afael â’r cwestiwn oesol gyfoes, bythol newydd: ‘Beth yw ffydd?’ Sonnir ganddo am oddeutu un ar bymtheg o bobl ffydd. Awgrymu mae’r awdur fod bywyd yr un a’r bymtheg hyn, bob un gyda’i gilydd yn ateb y cwestiwn: ‘Beth yw ffydd?’ Mae pob un o’r un ar bymtheg yn llun bychan, a phob llun bychan yn creu un llun - y llun mawr. Byddwn yn mynd drwyddynt gyda’n gilydd eleni, fesul dau neu dri.

‘Rydym eisoes wedi hel meddyliau am Abel, Enoch a Noa; Abraham, Isaac, Jacob a Sara. Ym mis Tachwedd buom yn trafod Esau, Joseff, Amram a Jochebed, sef mam a thad Moses. Cawsom hoe fach dros gyfnod yr Adfent, ac ym mis Ionawr ailgydio gan ystyried Moses a merch Pharo - Bitheia. Ym Mis Chwefror Rahab a Gideon oedd testun ein sylw. Wedi hoe arall dros gyfnod y Grawys, heno cawsom gwmni Barac, Samson a Jefftha.

Beth, felly yw cyfraniad y pedwar hwn i’r ateb a geisiwn, ‘Beth yw ffydd?’

Beth yw cyfraniad Barac i’r ateb a geisiwn? Ffydd yn mentro mewn ffydd. Ffydd yw mentro mewn ffydd heb fod gennym ffydd i fentro! Gwnawn ein gorau! Gwnawn y gorau o’r ffydd, gyda’r ffydd sydd gennym. Mae gorau pobl Dduw yn drech na gwaethaf y gwaethaf ar eu gwaethaf! Pam? Sut? Duw. I fenthyg geiriau Paul yn ei lythyr ar yr Effesiaid, mae’r gallu ganddo i wneud yn anhraethol well na dim y gallwn ni ei ddeisyfu na'i ddychmygu, trwy'r gallu sydd ar waith ynom ni ... (3:20)

Ymlaen at Jefftha. Beth yw cyfraniad Jefftha i’r ateb a geisiwn? Ffydd yw sefyll yn y bwlch! Nid hawdd sefyll yn y blwch!

Dyma gyfraniad cyntaf Samson i’r ateb a geisiwn: Ffydd yw codi uwchlaw amgylchiadau anodd bywyd. Yr ail gyfraniad? Ffydd yw ennill buddugoliaeth drosom ein hunain. Roedd buddugoliaeth Samson dros ei amgylchiadau yn llwyr ddibynnol ar ei fuddugoliaeth drosto ef ei hun. Daeth gwir fawredd Samson i’r amlwg dim ond wrth iddo gydnabod ei fychander, pan sylweddolodd fod yn rhaid iddo ymddiried nid mewn nerth bôn braich ond yn Nuw.

Diolch am fendithion y Pasg Bach.

'DEUGAIN A DEG' - TYMOR Y PASG (8)

‘Christ’ Jacob Epstein (1880-1959)

‘Christ’ (1917-19) Jacob Epstein (1880-1959) Oriel Genedlaethol Celfyddyd Fodern, Caeredin.

‘Christ’ (1917-19) Jacob Epstein (1880-1959) Oriel Genedlaethol Celfyddyd Fodern, Caeredin.

Gan hepgor y portread traddodiadol, derbyniol o Grist, mynnai Epstein rhoi wyneb dynol, cyffredin - go iawn - i’r Crist hwn. Gwnaethpwyd 'cast' o wyneb cyfaill i Epstein. Wyneb cyfaill yn ei wendid a’i ddolur, a hwnnw’n ddifrifol wael yw wyneb 'Christ'.

Gad imi weld dy ŵyneb-pryd

yng ngwedd y llesg a’r gwael ...

(E.A.Dingley 1860-1948 cyf. Nantlais, 1874-1959; CFf.:805)

Cwblhawyd ‘Christ’ yn 1919. Negyddol iawn bu’r ymateb i gerflun Epstein! Mynnai’r beirniaid nad fel yma dylai Crist edrych! Crist caled oedd hwn. Dengys ei glwyf nid mewn buddugoliaeth, ond mewn barn! Onid cysur a chynhaliaeth oedd angen yn 1919?

‘Roedd Epstein yn ddiedifar. Yn ei hunangofiant a ‘sgrifennwyd yn 1940, esboniodd bwriad a neges y cerflun ‘Christ’: My statue of Christ still stands for what I intended it to be. It stands and accuses the world of its grossness, inhumanity, cruelty and beastliness, for the World War and for the new wars in Abyssinia, China, Spain and now our new Great War.

Er treigl canrif bron, erys her y Crist talsyth cadarn hwn.

... dyro weled, drwy dy ras,

ryfeddol wawr yr oes

pan fydd gelynion daear oll

yn ffrindiau wrth y groes.

(R. Gwilym Hughes, 1910-97; CFf. 806)

F’Arglwydd Iesu Grist, fab Duw, Waredwr, bydd drugarog wrthyf. Amen.

(OLlE)